| Hotline: 0983.970.780

Bước lạc trong thế giới những đôi giày độc đáo

Chủ Nhật 12/11/2017 , 14:30 (GMT+7)

Mặc dù hiện nay có hàng trăm cửa hàng giày của nhiều hãng khác nhau mọc lên khắp nơi, cùng với phố Hàng Dầu còn được coi là trung tâm mua bán giày ở Hà Nội; nhưng không thể ngờ khi đến làng Giẽ Hạ, Giẽ Thượng, xã Phú Yên, huyện Phú Xuyên, công việc làm giày da vẫn hối hả...

08-46-03_trng_18
Nghệ nhân Lê Văn Thịnh

Có một hình ảnh cứ bồi hồi trong tâm hồn tôi, mỗi khi thấy chàng trai nào đó đi bán giầy da trên phố, với chiếc ba lô nặng trĩu phồng căng, chứa hàng chục chiếc giầy. Chưa hết, trên hai cánh tay anh cũng có bốn đôi giầy, thậm chí có hôm trên cổ cũng quàng hai đôi. Ai gọi mua thì dừng lại. Ngày nắng đổ lửa hay những hôm giá rét căm căm cũng vậy. Chàng trai ấy vẫn lầm lũi trên đường…
 

Người làng giày cầu Giẽ

Mặc dù hiện nay có hàng trăm cửa hàng giày của nhiều hãng khác nhau mọc lên khắp nơi, cùng với phố Hàng Dầu còn được coi là trung tâm mua bán giày ở Hà Nội; nhưng không thể ngờ khi đến làng Giẽ Hạ, Giẽ Thượng, xã Phú Yên, huyện Phú Xuyên, công việc làm giày da vẫn hối hả, tấp nập ngày đêm. Người dân ở đây cho biết, giầy của họ được các địa phương, cửa hàng mua về, rồi đóng nhãn mác khác để bán được lãi nhiều. Tôi quả bất ngờ.

Khi hỏi những chàng trai lang thang bán giầy trên phố có phải người làng mình? Thì một ông già bên quán nước nói như quát lên vậy: “Chứ sao nữa!”. Tôi tò mò hỏi thêm, vì sao vậy? Thì ông rành mạch nói, đó là những người thợ tự làm giày và không muốn cho ai dán mác nhãn khác vào giầy của mình. Nếu ai mua đúng giầy da Phú Yên thì bền phải biết. Cả chục năm không hỏng. Giá lại rẻ vì thế xưa đã có câu: “Ai mua giầy rẻ chạy khỏe về Giẽ”. Rồi ông chỉ dọc đường làng nói, hàng giầy phố Giẽ mọc lên dài tới cả cây số, chứ phố giầy Hàng Dầu thấm gì. Theo ông làng Giẽ được coi là chợ đầu mối giày da, cung cấp cho khắp lục tỉnh quanh vùng, nhất là trung tâm Hà Nội. Nhiều khi họ mua về đóng cả nhãn mác nước ngoài, rồi nói đó là hàng nhập, giời biết. Nhưng cứ nhìn đường khâu, mũi giầy là nhận ra ngay, chỉ rặt là đồ làng Giẽ.

Thật may tôi tìm gặp được anh Nguyễn Như Diên, phó Chủ tịch Hội Giày da Phú Yên, ngay tại cửa hàng của gia đình trên trục đường làng. Anh trầm tĩnh nói, việc tạo dựng thương hiệu giầy của làng, quả còn nhiều khó khăn. Khối lượng xuất giầy ở làng Giẽ, mỗi năm tới 6 đến 7 triệu đôi chứ không ít, thu về từ 50 đến 60 tỷ đồng, nhưng đều là hàng không nhãn mác. Cho dù hơn chục năm qua, có một số công ty hay xưởng giầy lớn đã đăng ký tên riêng gia đình, nhưng vẫn chưa nổi lên là một thương hiệu với đúng nghĩa của nó.

Hiện xã đã quyết định thống nhất thương hiệu “Giầy Phú Yên” chung cho các cơ sở sản xuất tại địa phương. Nhưng sức cạnh tranh với các thương hiệu mạnh trên thị trường không dễ dàng gì, vì thế giầy làng Giẽ vẫn phải sống nhờ nhãn mác của thiên hạ như người ta nói, cũng không sai. Phải chăng đó chính là đặc điểm của làng chợ giầy da đầu mối Phú Yên!?. Do vậy sự phát triển nghề ở đây không ngừng tăng trưởng, toàn xã có tới hơn 500 cơ sở sống được, thậm chí làm giầu với công việc sản xuất giầy da trong gia đình. Không khí làm việc hàng ngày thật sự sôi nổi. Hàng ngàn thợ trong làng cùng với hàng trăm thợ ở khắp nơi tụ về. Họ làm giầy, mở cửa hàng tạo nên phố thị dọc con lộ 75, bên sông Nhuệ. Khách đến mua hàng, tấp nập tàu xe chạy từ Cầu Giẽ, ngã ba quốc lộ số 1 tỏa đi khắp nơi.

Có lẽ điều thú vị nhất, khi theo anh Diên đến trụ sở Hội Giày da của xã, tôi mới hay ở đây trưng bày một chiếc giầy lớn, thật quá sức tưởng tượng. Người ta gọi đặt tên cho chiếc giày bự này là “Nhịp bước thời đại”, bởi nó dài tới 2,72m, cao 1,1m, chiều rộng 1,05m và nặng 70 cân. Tôi ngạc nhiên hỏi vui, ai mà đi vừa chiếc giày này được nhỉ? Không ngờ anh Diên nói ngay, chiếc giầy này được làm cho Thánh Gióng đi chứ sao!

Rồi anh cười giải thích, đó là ý tưởng của nghệ nhân Lê Văn Thịnh, một thợ giầy giỏi nhất làng cùng với các học trò ông thực hiện, trong cuộc thi “Tạo mẫu thiết kế giầy”, với chủ đề “Nhịp bước thời đại”, cách đây 10 năm. Sau đó, chiếc giầy được xác lập Kỷ lục Ghinet Việt Nam, và là niềm tự hào đối với người làng làm giầy ở Phú Yên. Tôi tò mò leo lên ghế, bước vào ngồi trong chiếc giầy, rồi nằm doãi người lọt thỏm phía dưới với cảm giác kỳ thú. Anh Diên nảy ra ý muốn đưa tôi đến gặp tác giả của chiếc giầy kỳ lạ này. Tôi mừng rỡ, rảo chân theo trên con đường ngược về nhà nghệ nhân Lê Văn Thịnh, ở đầu làng.
 

Chuyện bên chiếc giày kỷ lục

Nghệ nhân Lê Văn Thịnh năm nay đã ở tuổi 80. Vừa đến, tôi hơi ngỡ ngàng vì nhà ông ở ngay bên đường cái, nhưng không mở cửa hàng bán giầy. Khi hỏi, ông Thịnh hiền hậu nói, gia đình ông chỉ nguyện làm thuê, vì tránh mọi bon chen trong chuyện mua bán. Ông sợ con cháu sa vào sự tính toán và gian lận trong thương trường. Cứ giỏi nghề như các cụ ta xưa nói: “Nhất nghệ tinh nhất thân vinh”.

Lúc này anh Diên mới cho tôi biết, tay nghề ông Thịnh nức tiếng thiên hạ, nên khách đến đặt làm giầy nhiều, làm không hết việc. Anh kể năm 2003, khi làm hồ sơ xin xét duyệt danh hiệu làng nghề, xã đã đặt ông đóng 4 đôi giầy mẫu, để gửi kèm. Đây là những sản phẩm tiêu biểu cho tinh hoa làng nghề, đẹp và bền với chất liệu da do chính người dân Phú Yên làm ra, nên Hội nghề Giầy Da Việt Nam đánh giá cao và chính thức đề nghị Thành phố cấp danh hiệu cho làng từ đó.

Trò chuyện với tôi, nghệ nhân Lê Văn Thịnh bồi hồi nhớ lại những năm tháng tuổi thơ, đi theo bố là nghệ nhân Lê Văn Giầu học đóng giầy tận Hải Phòng. Ông không bao giờ quên những ngày đêm miệt mài khâu từng đường khâu mũi chỉ bên sông Cấm. Rồi những ngày lang thang mang giầy đi rao bán trên đường phố. Mười hai tuổi, cậu bé Thịnh đã thông thạo mọi việc, phụ cho bố đóng giầy do khách đặt hàng. Nhiều đêm đói bụng, nhưng cậu bé Thịnh không tìm cái ăn mà chỉ tìm giấy vẽ mẫu giầy cho quên đi thời gian. Đó là những mẫu giầy cần phải thuộc lòng từng chi tiết.

Thịnh nhớ bố thường dặn, muốn no nê phải giỏi nghề, và hết lòng với công việc. Khi ấy giầy mới đẹp, khách mới nhớ cửa hàng. Đinh ninh trong lòng, lời cha dậy dỗ, cậu bé Thịnh đi tầm sư học đạo khắp nơi. Gặp ai giỏi nghề đóng giầy là lại học thiết kế mẫu mới. Thời gian miệt mài trôi đi, Thịnh lớn lên trong niềm say mê với kim chỉ, dao kéo, bên chiếc bàn đóng giầy. Đến năm 1955, ở tuổi tuổi 17, Thịnh quay về Hà Nội mở quán đóng giầy cho khách trên phố. Anh muốn tự lập và kiếm những đồng tiền của riêng mình qua những mẫu giầy tây phố biến ở thủ đô.

Nhưng rồi có lần theo học nghệ nhân Nguyễn Lương Mạc, người đầu tiên sáng lập ra nghề đóng giầy ở quê, Lê Văn Thịnh mới dần dần nhận ra “Cầu Giẽ, hai tiếng quê hương thân thương, lên tiếng gọi anh về”. Mấy năm sau anh vác đồ nghề trở về quê, cùng gia đình dựng nghiệp tại chính nơi mình sinh ra, bên sông Nhuệ. Từ đó cho đến nay, nghệ nhân Lê Văn Thịnh nức tiếng trong làng với bàn tay tài hoa, đạt những danh hiệu và giải thưởng trong các cuộc thi đóng những đôi giầy đẹp, đoạt danh hiệu “Bàn tay vàng”, và được Thành phố Hà Nội phong danh hiệu nghệ nhân, năm 2013.

Chợt nhắc đến chuyện năm 2007, nhận lời đóng đôi giầy lớn cho xã, ông vẫn còn nhớ như in những ngày tháng đầy cam go ấy. Nào là bản thiết kế mẫu mới; nào là dự toán vật liệu; nào là vận dụng công nghệ máy móc ra sao; và đặc biệt là tìm cho ra những tấm da bò lớn để làm thân giầy, chứ không được lắp ghép thô kệch. Một chiếc giầy lớn gấp 10 lần mẫu bình thường, nhưng cũng phải đẹp và nuột nà với chất lượng cao nhất. Có lần trong giấc mơ, chiếc giầy khổng lồ ấy hiện về, ông đi theo ra phía bờ sông Nhuệ. Những rặng tre rì rào uốn cong trong cơn gió lớn. Sông nước cuộn trôi về xa.

Chợt hình ảnh cậu bé Thánh Gióng cũng hiện lên, đứng vụt dậy cao lớn, dũng mãnh phi ngựa lên trời. Ông reo lên trong giấc mộng sẽ đóng đôi giầy cho Thánh Gióng trong ngày xuất quân đánh giặc Ân. Thế là ông ngồi bật dậy tỉnh giấc. Trong lòng khấp khởi với ước mơ đóng một đôi giầy lớn cho chàng trai người trời đánh giặc ngoại xâm. Ngay hôm sau, ông bắt đầu công việc đi sưu tầm mua những con bò lớn nhất. Nhưng không ngờ tìm đâu cũng không ra con bò nào sẽ thuộc được tấm da lớn, dài và rộng theo đúng mẫu thiết kế-một chiếc giầy bướm như mọi người vẫn thường ưa dùng.

08-46-03_trng_19
Chiếc giày kỉ lục

Mãi sau đó, được sự giúp sức của đồng nghiệp trong hội làng nghề, mới mua được bốn con bò lớn giống Ấn Độ, để thực hiện ý tưởng. Phải nói cả làng như vào hội, vất vả từ công việc mổ xẻ, thuộc da, rồi cắt mẫu, rậm rịch suốt ngày đêm. Anh Diên kể làm được chiếc giầy lớn này, dưới sự chỉ huy của ông Thịnh, mười tay thợ giỏi trong làng phải liên tục làm việc suốt hai tháng trời. Quá trình hình thành phải dùng hết 40m da bò, 300m chỉ, 30 kg keo dán và vài khối bê tông để làm phom giầy… Lúc này ông Thịnh mang hết bộ hồ sơ thiết kế cho chúng tôi xem. Hàng chục bản vẽ và hàng trăm chi tiết được vẽ ra, tất cả đều được cắt trên mẫu bìa cứng để kiểm soát tiến độ thi công.

Đúng là ngắm chiếc giầy “khủng” dài 2,7m, chúng tôi không hề thấy xa lạ, bởi đó đúng là chiếc giầy mọi người vẫn đi. Nó gây ngạc nhiên cho con mắt nhưng lại vẫn mỹ miều, nuột nà thân thiện, với những nét cắt sắc gọn và đường chỉ chắc chắn đều tăm tắp. Đúng như nghệ nhân Lê Văn Thịnh nói, không có cảm giác to thô, phải hài hòa, duyên dáng. Ngay đến nước xi cũng mịn màng, đều màu, không một chút gợn nhăn. Hơn 60 năm làm nghề, nghệ nhân Lê Văn Thịnh tạo nên một thành quả đáng tự hào, thể hiện một mỹ cảm thời trang hiện đại của người thợ làng Giẽ.

Trao đổi với chúng tôi về nghề, ông tâm sự cả một đời ông xoay xỏa với vẻ đẹp của mũi giầy, gót giầy mà không hề mệt mỏi. Nghệ nhân Lê Văn Thịnh mỉm cười, bởi ông chợt nhớ một thời xã Phú Yên đã trở thành “Thủ đô kháng chiến” và cũng là mảnh đất sông quê nuôi cảm xúc cho nhà văn Nam Cao viết nên thiên truyện nổi tiếng “Đôi Mắt”. Đó là cách nhìn sâu sắc của nhà văn về bản chất của sự sống. Cảm xúc trong tôi bỗng dâng lên, và nghĩ trong tâm hồn nghệ nhân Lê Văn Thịnh, mỗi đôi giầy là một tác phẩm nghệ thuật cho người đi, mang theo suốt cuộc đời mình. Cách nhìn ấy thể hiện đúng “Đôi mắt” người thợ làng Giẽ.
 

Đôi hài cổ tích của nàng tiên

Vừa hay, đúng lúc người cháu nội của nghệ nhân Lê Văn Thịnh mang một mẫu giầy mới về nhà. Đó là người thợ trẻ Lê Văn Hải. Theo anh Diên nói, Lê Văn Hải tiêu biểu cho lớp thợ trẻ, lứa thứ tư trong những gia đình bốn đời làm nghề đóng giầy ở làng Giẽ. Khi mới 24 tuổi, Lê Văn Hải đã từng đoạt giải nhì (HCB), trong cuộc thi thiết kế mẫu giầy quốc tế, ở Trung Quốc năm 2009. Trước đó, chính Hải cũng là một trong những thợ trẻ phụ ông làm đôi giầy kỷ lục, và còn biết vận dụng công nghệ thông tin trong thiết kế mẫu giầy. Hàng ngày, anh cùng với ông nội thiết kế mẫu và làm giầy, theo hợp đồng mới. Nơi đây được coi là điểm hội ngộ, trao đổi nghề nghiệp, giao lưu của những người thợ trẻ đóng giầy trong làng.

Ngồi trò chuyện với chúng tôi, anh Hải rụt rè ngồi sau ông nội, luôn luôn đỏ mặt mỗi khi được đề cập đến thành tích của mình. Nhưng đột nhiên, anh đứng dậy đến bên tủ hàng, rồi đưa chúng tôi xem hai đôi giầy nhỏ xíu. Một đồi giầy da mầu nâu, bằng hai ngón tay và một đôi giầy da trắng xinh xinh dài hơn đốt ngón tay chỏ. Tôi ngỡ ngàng với những cảm xúc mới lạ, bởi câu chuyện bỗng ngoặt sang một hướng mới, từ đôi giày lớn nhất dài 2,7m đến đôi giầy nhỏ nhất, dài 2,7cm. Đó hẳn là một câu chuyện cổ tích về chiếc hài công chúa bị rơi bên đường.

08-46-03_trng_21
Đôi giầy nhỏ xinh, dài 2,7cm

Thì ra đây còn là một kỷ lục về chiếc giầy nhỏ nhất, cho dù chưa có một cuộc thi nào tổ chức, nhưng lại vẽ lên một ước mơ cháy bỏng về sự khát khao sáng tạo của tuổi trẻ. Tôi bỗng nhớ đến câu ca dao xưa của làng rằng: “Giai làng làm thợ giầy may. Con gái ngày ngày giữ việc đăng ten. Ai đi qua đấy đều khen. Nhìn cảnh làng Hạ mà thèm đến chơi”. Đúng thế, tôi đoan chắc ai đi qua cũng “thèm” rẽ vào, ắt hẳn sẽ mê mẩn với những đôi giầy đẹp làng Giẽ, nơi phố thị bên sông.

(Kiến thức gia đình số 44)

Xem thêm
Bình Thuận có Tân Bí thư Tỉnh ủy

Ông Nguyễn Hoài Anh được Bộ Chính trị chuẩn y chức danh Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận nhiệm kỳ 2020 - 2025.

10 năm lực lượng kiểm ngư cùng ngư dân bám biển

Trong 10 năm qua, lực lượng kiểm ngư ngày đêm bám biển, điều động hơn 1.500 lượt tàu tuần tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá trên các vùng biển Việt Nam.

Kia ưu đãi giá mới, giảm đến 75 triệu đồng trong tháng 9

Từ 11/9/2023, Kia áp dụng giá mới với mức điều chỉnh tương đương 50% lệ phí trước bạ. Chương trình được áp dụng tùy theo dòng xe và phiên bản.

Hạ Long cải cách hành chính tốt nhất tỉnh Quảng Ninh

Thành phố Hạ Long đã xuất sắc dẫn đầu bảng xếp hạng 3 chỉ số PAR-Index, DDCI, DTI của tỉnh Quảng Ninh năm 2023.

Bình luận mới nhất