Các nhà máy chế biến thủy sản “than trời”!

Phải hơn 1 tháng nữa, ĐBSCL mới vào vụ chính thu hoạch tôm sú nhưng từ giờ đến đó nhiều nhà máy chế biến tại đây “than trời” vì không đủ nguyên liệu. Vấn đề này diễn ra từ 4, 5 năm nay nhưng đến nay vẫn “bó tay”.

Theo Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP), các nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu có thể tiếp tục rơi vào tình trạng thiếu nguồn nguyên liệu từ đây đến hết năm 2010, nhất là với một số loại thủy sản xuất khẩu chủ lực như tôm, cá tra...

Nguyên nhân của việc này là do giá nguyên liệu thủy sản tăng cao trong thời gian gần đây khiến các hộ nuôi đẩy mạnh thu hoạch. Thêm vào đó, tại một số nơi, người dân có xu hướng chuyển đổi từ nuôi tôm sang nuôi một số loài thủy sản có giá trị kinh tế cao hơn khiến nguồn nguyên liệu thủy sản cũng giảm sút mạnh.

Cà Mau có thể nói là vựa tôm của cả nước, nhưng theo ông Nguyễn Thông Nhận, PGĐ Sở NN-PTNT Cà Mau, hiện các nhà máy chế biến thủy sản trong tỉnh chỉ hoạt động được khoảng 50% công suất vì thiếu tôm nguyên liệu. Tỉnh này hiện có 265.000 ha nuôi tôm với 1.300 ha tôm công nghiệp, 2.200 ha nuôi tôm quảng canh cải tiến, còn lại là nuôi tôm theo phương thức quảng canh truyền thống với năng suất thấp. Do đó, 14/26 DN chế biến đã phải cho công nhân nghỉ việc hoặc làm luân phiên.

Tại An Giang, số liệu thống kê gần đây cho biết do liên tục bị thua lỗ nên nhiều hộ nuôi cá tra không còn vốn tái đầu tư. Số ao hầm bị “treo” vào khoảng 30-40%, có thời điểm lên đến 60%. Cả tỉnh có 23 nhà máy chế biến cá tra xuất khẩu, nhưng công suất hoạt động chỉ có 50-60% công suất thiết kế. Đơn giản vì ngoài cây lúa, trái cây ra, ở đây còn tập trung cho con tôm, cá tra, basa nên khi giá thức ăn tăng cao, ngân hàng siết chặt cho vay tín dụng thì nhiều hộ nuôi trồng thủy sản buộc phải “treo” ao.

Theo ông Đỗ Xuân Mai (TTK Hiệp hội nghề nuôi và chế biến thủy sản An Giang), nhà nước cần sớm có chính sách hỗ trợ vốn cho người nuôi cá tra tại ĐBSCL để người nông dân chú trọng vào con cá này. “Trong năm 2010, thuế nhập khẩu các loại nguyên liệu như bột ngô, bột cá, bột thịt xương tăng 5%, dầu cá tăng 7% và bột mì tăng lên 15% nên chắc chắn giá các loại thức ăn chăn nuôi sẽ tăng lên. Nếu không có chính sách hỗ trợ từ Chính phủ cho người nuôi thì việc tiếp tục treo ao sẽ khó tránh khỏi. Lúc cao điểm ở An Giang có trên 6.000 ha mặt nước nuôi cá tra nhưng hiện tại chỉ còn khoảng 2.000 ha. Vì sau nhiều vụ nuôi liên tiếp, các chủ bè cá tra bị lỗ nên không còn vốn để tái SX nữa”. Ông Mai nói.

Với những doanh nghiệp chế biến thủy sản đánh bắt thì tình hình cũng không khá hơn. Ông Tư Sinh, đại diện một Cty chế biến thủy sản ở TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận cho hay, khó khăn lớn nhất mà những cty chế biến thủy sản đánh bắt là không thu mua được đủ số lượng hải sản có chất lượng để phục vụ xuất khẩu. Lý do hiện nay đã xuất hiện nhiều tàu đánh cá của Trung Quốc tiếp cận với các đoàn tàu đánh bắt xa bờ của ngư dân VN để thu mua thủy hải sản tại vùng biển quốc tế khiến DN trong nước khó mua được thủy sản đánh bắt có chất lượng cao.

Tuy nhiên, “cũng không thể trách ngư dân mình được vì ai mua giá cao thì họ bán thôi. Hiện khó khăn của các DN chúng tôi là khi chào bán các mặt hàng có thế mạnh truyền thống như bạch tuộc, mực, cá thu, cá ngừ đều phải cạnh tranh giá bán với các nước trong khu vực, cụ thể là Thái Lan, một nước đang trở thành nước cạnh tranh với ngành XK thủy sản đánh bắt của VN tại hai thị trường châu Âu và Nhật Bản”. Ông Sinh nhận định.