Ngay lập tức ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng nổi đóa: "Nếu không đủ 10 triệu người phản đối thì khỏi bàn! Hát không kỹ thuật cũng sẽ có người bảo là thô thiển, tay ngang, gà mù, không trường lớp. Vận dụng những kỹ năng được đào tạo thì cũng bị nói!”. Rõ ràng, các cuộc tôn vinh ngôi sao hiện nay, đã trở thành một vấn đề nan giải. Và vai trò định vị ngôi sao của giới truyền thông cũng khá mông lung!
 |
| Hellen Thủy và Đàm Vĩnh Hưng |
Vài năm gần đây, một số ca sĩ ăn khách, từ Mỹ Tâm, Thu Minh đến Đông Nhi, Noo Phước Thịnh… liên tục khoe khoang về giải thưởng quốc tế ở Hàn Quốc mà mình được vinh danh, như một cách vượt trội về đẳng cấp. Thực chất, cái gọi là “Giải thưởng âm nhạc châu Á Mnet” - Mnet Asian Music Awards (MAMA) có giá trị như thế nào, vẫn không ai xác minh được. Ngoài tâm lý sính ngoại, điều ấy còn cho thấy ngành truyền thông nước ta đang rất lúng túng trước trò chơi danh hiệu của ca sĩ ngôi sao!
Như một cách dự phần vào quá trình xã hội hóa các hoạt động văn hóa nghệ thuật, những cơ quan báo chí đủ tự tin vào khả năng bao quát đời sống ca nhạc, đều mạnh dạn thành lập những giải thưởng. Thế nhưng, những sự lựa chọn ấy, nếu bình tĩnh một chút để cân nhắc thì vẫn chưa theo kịp sự lớn mạnh của đội ngũ ca sĩ trong hoạt động giải trí rôm rả hiện nay. Chúng ta đã đi gần hết thập niên thứ haicủa thế kỷ 21 rồi, phải chăng đã đến lúc phải có danh hiệu đủ sức thuyết phục cho ca sĩ ngôi sao?
Danh hiệu cao quý và nghiêm trang dành cho ca sĩ là Nghệ sĩ Nhân dân và Nghệ sĩ Ưu tú. Chúng ta đã từng có những tài năng thanh nhạc được vinh danh như Lê Dung, Quý Dương, Trần Hiếu, Thanh Hoa, Quang Thọ, Tường Vy, Thu Hiền… Tuy nhiên, thế hệ nghệ sĩ này gắn bó với một đơn vị nhà hát cụ thể, có lịch tập, lịch diễn một cách bài bản. Vì vậy danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân hay Nghệ sĩ Ưu tú với hầu hết những ca sĩ đang hành nghề tự do hiện nay rất có thể sẽ là giấc mơ xa vời.
Trước đây, chỉ cần hai chữ “ngôi sao” đã đủ tạo nên hào quang cho bất kỳ ca sĩ nào. Khốn khổ thay, không những các bầu show láu lỉnh mà chính giới truyền thông cũng hào phóng quá mức cần thiết khi khen tặng, nên khái niệm ca sĩ ngôi sao mờ mịt dần. Không chỉ giải nhất vừa dành cho Hellen Thủy ở “Thần tượng bolero 2017”, mà những cuộc thi lớn nhỏ khác nhau như “Sao Mai”, “Giọng hát Việt” hay “Thần tượng âm nhạc - Việt Nam Idol”, “Nhân tố bí ẩn” cũng hoàn toàn không có gì bảo đảm cho một giọng ca vượt trội dễ dàng chinh phục công chúng. Do đó, ngoài chuyện hét giá cát-xê như một cách kiêu hãnh đẳng cấp, ca sĩ không thể lấy danh hiệu nào làm bằng chứng một vị trí cá nhân.
Có người sẽ nói, chính tiếng hát chứng minh vị trí ca sĩ, cần thiết gì cái danh hiệu này danh hiệu nọ rườm rà rách việc. Đã có không ít ca sĩ khuất bóng rồi mà giọng hát của họ còn xao xuyến trái tim công chúng, nhưng sức bật của một nền ca nhạc không thể mong chờ vào may rủi một số phận. Đã qua rồi sự mặc cảm “xướng ca vô loài”, ca sĩ đang được coi là một nghề có khả năng phản ánh sự thịnh vượng của xã hội, cho nên rất cần được xã hội vun đắp thỏa đáng.
Nội lực giọng hát sẽ khẳng định ca sĩ, nhưng công nghệ biểu diễn thời công nghệ số không chỉ trông chờ vào cách nhả chữ, cách luyến láy hoặc tinh tế hơn là hồn vía nghệ sĩ mà vươn lên thành danh. Kỹ năng sân khấu, hiệu quả phòng thu, đầu tư hình ảnh cũng như chiến lược tiếp thị, đã và đang mang lại nhiều cảm giác thăng hoa mới. Hơn nữa, hệ thống fanclub cũng góp phần chi phối những bảng xếp hạng, và tạo nên nhiều cơn sốt ảo. Nếu muốn có được một sân khấu ca nhạc chuyên nghiệp thực sự thì chúng ta không được phép dùng vai trò đám đông thay thế thẩm định nghề nghiệp.
Chính vì lẽ ấy, mà nhiều năm qua, chúng ta đã có những công ty tổ chức biểu diễn đủ tài lực và không ít ca sĩ đủ tư chất, nhưng vẫn chưa có một tên tuổi nào vượt ra khỏi biên giới. Vì sao? Rất đơn giản, vì chúng ta chưa hình dung được và chưa kiến tạo được vẻ đẹp của một ngôi sao, mà cụ thể nhất là tưởng thưởng bằng một danh hiệu xứng đáng cho ca sĩ đang độ chín muồi tài năng.
Những ca sĩ ăn khách hôm nay, nhìn một cách thấu đáo, đang chơi vơi giữa hai sự tôn vinh: danh hiệu của thị trường và danh hiệu của nhà nước. Nghĩ ngược lại dùm một thế hệ ca sĩ Việt Nam thử xem. Ngọc Tân, Nhã Phương, Bảo Yến hay Ngọc Sơn, Hồng Hạnh, Mỹ Hạnh đều lừng lẫy một thời đấy chứ, nhưng họ hành nghề tự do nên không ai giới thiệu và bảo đảm để trở thành Nghệ sĩ Ưu tú. Cứ thế, họ chạy show, kiếm ăn rồi già nua và biến mất. Dù muốn dù không thì các tài danh ấy cũng thuộc về quá vãng, khó lòng thay đổi gì cho họ, nhưng cần thiện chí nhìn vào những vệt sáng nhạt nhòa vừa băng qua sàn diễn ca nhạc để đắn đo về một danh hiệu ca sĩ ngôi sao đích thực.
Trong các tên tuổi ăn khách trên thị trường âm nhạc, ca sĩ Thanh Lam được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú có lẽ là một dấu son đáng nhớ. Bởi lẽ, Thanh Lam nhận danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú đã 10 năm, mà còn bao nhiêu gương mặt nữa như Hồng Nhung, Mỹ Linh, Đàm Vĩnh Hưng, Mỹ Tâm, Lam Trường, Quang Dũng, Phương Thanh…vẫn chưa thể tiêu liệu khi nào sẽ được vinh danh như vậy? Ông bà mình rút tỉa được một kinh nghiệm rất hay là “thầy đàn già, con hát trẻ”.
 |
| Ca sĩ Thanh Lam được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú có lẽ là một dấu son đáng nhớ |
Ca sĩ rực rỡ nhất ở độ tuổi 20 đến 30 nhưng giai đọan này họ lại phải đứng ngòai những thước đo thành tựu theo phương pháp hành chính. Không có gì đáng buồn bằng trong nghề hát, danh hiệu được trao khi ca sĩ không còn đủ thanh sắc đứng trên sân khấu nữa. Ở đây nhất định phải có sự tư duy lại một cách hợp lý hơn. Để không loạn ngôi sao, để không lọan thẩm mỹ, để ca nhạc có đỉnh cao thì cái danh hiệu phải được trao khi ca sĩ đang tỏa sáng và đầy những hứa hẹn cống hiến tương lai. Không tiếc nuối ư, không ái ngại ư, không ưu tư ư, khi những ca sĩ có tài, có sáng tạo và lao động nghiêm túc vẫn cứ loanh quanh chạy show rồi “về hưu”?
Trong bối cảnh hội nhập văn hóa, nếu phải giới thiệu một ca sĩ đại diện cho Việt Nam thì chúng ta biết dựa vào tiêu chí nào? Một đất nước có dân số trẻ, không lẽ đưa một Nghệ sĩ Ưu tú hay Nghệ sĩ Nhân dân đã ở tuổi 40 sang chinh phục cảm tình của bè bạn quốc tế? Lời nhắc nhở “con hát trẻ” của tiền nhân càng đúng ở hòan cảnh mở cửa giao lưu ca nhạc với năm châu.
Hầu như chúng ta đã có những cơ sở tương đối cần thiết để thúc đẩy lĩnh vực ca nhạc phát triển như Hội nhạc sĩ Việt Nam, Hiệp hội ghi âm Việt Nam và Ngày Ca sĩ – Singer Day cũng đã hình thành. Tại sao những tổ chức này không ngồi lại với nhau và cùng với giới truyền thông bình chọn một danh hiệu cho ca sĩ ngôi sao? Cái danh hiệu ca sĩ ấy chắc chắn sẽ dung hòa được hai yếu tố nghệ thuật và thị trường. Tất nhiên, khi đơn vị quản lý nhà nước, giới chuyên môn và dư luận cùng gặp nhau tại một điểm, thì danh hiệu ca sĩ sẽ thuyết phục tất cả khán giả trong nước và hội tụ hình ảnh đại diện cho đời sống ca nhạc Việt Nam hiện đại!
Để chấn chỉnh thực trạng sàn diễn ca nhạc ồn ào và bát nháo, danh hiệu cho ca sĩ ngôi sao không thể bình bầu cảm tính và càng không thể dùng biện pháp hành chính. Có thể một năm, có thể hai năm hoặc nhiều hơn mới đưa ra một sự tôn vinh, nhưng danh hiệu đích thực cho ca sĩ ngôi sao sẽ giúp diện mạo ca nhạc nước ta định hình giá trị thật sự và tự tin quảng bá “đây là ca sĩ tiêu biểu của Việt Nam” khi mang chuông đi đánh xứ người! Sẽ còn mãi nỗi băn khoăn, khi đời sống ca nhạc của một quốc gia đang được thế giới chú ý như nước ta, mà chỉ có ngôi sao của nhóm nhỏ lẻ, ngôi sao của fanclub, ngôi sao của nhà tài trợ, và ngôi sao của… danh hiệu lạ lẫm “mơ về nơi xa lắm”!
