Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe chào mừng người đồng cấp Mỹ lúc đó là Mark Esper vào năm 2019, nhưng việc sa thải Esper sau đó đã tạo nên một cơn ác mộng cho các cuộc trao đổi quân sự. Ảnh: AP.
Gần đây nhất, việc nối lại liên lạc giữa quân đội Mỹ với quân đội Trung Quốc đã tạm thời gián đoạn ngay cả khi các cuộc đối đầu tiếp tục ở khu vực Thái Bình Dương.
Trung Quốc vắng mặt tại một cuộc họp ảo vào tháng 12 - được giới quan sát coi là kênh dễ nhất để ngăn chặn khủng hoảng, cho dù quân đội hai nước nhất trí rằng quan hệ quân sự ổn định là yếu tố sống còn.
"Quân đội Giải phóng Nhân dân và quân đội Hoa Kỳ không chỉ là lực lượng chiến đấu… mà còn là lực lượng tiền tuyến để có thể ngăn chặn các cuộc khủng hoảng an ninh xảy ra”, Shi Yinhong, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ của Đại học Renmin, cho biết.
"Giao tiếp quân sự giữa quân đội Trung Quốc với chính quyền Trump (vừa chuyển giao quyền lực hôm 20/1) cho dù bị ảnh hưởng nhưng vẫn giúp giảm nguy cơ chiến tranh hạt nhân và các biến động khác", ông Shi nói.
"Ngay cả trong chính quyền của Trump, không có xung đột quân sự ngẫu nhiên nào xảy ra khi căng thẳng leo thang ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, và thậm chí ở Tây Thái Bình Dương, cho thấy cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều quan tâm đến việc ngăn chặn khủng hoảng", Giám đốc Shi phân tích.
Drew Thompson, một cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, người chịu trách nhiệm quản lý quan hệ với Trung Quốc, cho biết cả Quân ủy Trung ương (CMC) - cơ quan giám sát PLA - và Bộ Quốc phòng Mỹ đều coi trọng mối quan hệ ổn định đã được vun đắp trong nhiều thập kỷ.
“Quan hệ quân sự Mỹ-Trung ổn định trong suốt chính quyền Trump, vì vậy tôi hy vọng xu hướng đó sẽ tiếp tục trong chính quyền Biden bởi vì nền tảng cấu trúc của sự can dự quân sự đã phát triển tốt và đôi bên cùng có lợi”, ông Thompson cho biết.
“Cả hai bên đều coi trọng các kênh bền vững và thực chất ở cấp cao nhất của quân đội - giữa Bộ trưởng Quốc phòng và những người đồng cấp trong Quân ủy Trung ương Trung Quốc, giữa các nhà lãnh đạo cấp cao chịu trách nhiệm về hợp tác và chính sách quốc tế, và giữa các nhà khai thác không quân và hải quân để giảm nguy cơ nhận thức sai và tính toán sai ở tất cả các cấp", vị cựu quan chức khẳng định.
Vào năm 2019, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe và người đồng cấp Mỹ lúc đó là Mark Esper đã cam kết duy trì mối quan hệ quân sự ổn định và cải thiện hợp tác, gần 18 tháng sau khi Trump phát động chiến tranh thương mại.
Tháng trước, vài tuần sau khi Esper bị Trump sa thải, các kênh liên lạc giữa quân đội đã bị đóng lại khi quân đội Trung Quốc không tham gia cuộc họp an ninh hàng hải ảo theo lịch trình với các quan chức Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ.
Phía Trung Quốc tuyên bố người Mỹ đã thay đổi chương trình nghị sự - bản thân nó cho thấy sự giao tiếp kém suôn sẻ hơn trước đó.
Nhà quan sát quân sự Zhou Cenming cho biết: “Ban lãnh đạo PLA đã phải đối phó với 5 Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và quyền Tổng giám đốc trong nhiệm kỳ 4 năm của Trump, đây là một vấn đề đau đầu”.
“Quân đội Trung Quốc đang mong đợi [dưới thời Biden] một đối tác thực dụng tương tự như Esper, hoặc thậm chí tương tự như một tướng chuyên nghiệp giống Jim Mattis [tiền nhiệm của Esper]”.
Ngày 19/1, tướng quân đội nghỉ hưu Lloyd Austin, người đã được xác nhận là Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cho biết trong một lời khai trước Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Thượng viện rằng ông sẽ công nhận Trung Quốc là mối đe dọa chính đối với Mỹ.
“Rõ ràng phải có chiến lược được dàn dựng để chống lại mối đe dọa. Và Trung Quốc sẽ trở thành đe dọa đáng kể nhất trong tương lai [với Hoa Kỳ] bởi vì quốc gia này đang trỗi dậy. Nga cũng là một mối đe dọa, nhưng nước này đang suy giảm".
Nhà bình luận quân sự và cựu huấn luyện viên PLA Song Zhongping cho biết nhận xét của Austin cho thấy chính quyền Tổng thống Biden sẽ tiếp tục cách tiếp cận của ông Trump trong việc sử dụng ưu thế quân sự của Mỹ để kiềm chế Trung Quốc đang trỗi dậy.
“Nhưng giống như chính quyền Trump, Tổng thống Biden sẽ cố gắng ngăn chặn một cuộc 'chiến tranh nóng' với PLA, vì vậy cả hai quân đội sẽ cố gắng đưa ra một cơ chế quản lý khủng hoảng ổn định và trưởng thành hơn", ông Song kết luận.
