Cấp tập giải cứu giá heo và cơ hội lập lại 'trật tự' chăn nuôi lợn

Trao đổi với NNVN, ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho rằng, việc “giải cứu” thịt lợn hiện nay chỉ là giải pháp trước mắt.

Ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi

Về lâu dài, để đưa chăn nuôi lợn trở về ổn định, sẽ cần các giải pháp tổng thể, mỗi giải pháp đóng góp một phần tác động theo tinh thần “con ruồi cũng nặng đầu cân”. Đây không chỉ là vấn đề một mình Bộ NN-PTNT có thể làm được, mà cần sự vào cuộc của các bộ ngành khác.

Nguyên nhân chính khiến giá lợn bị rớt thảm hại, kéo dài thời gian qua là do tăng đàn quá khủng khiếp. Có ý kiến cho rằng, ngành chăn nuôi đã không phanh kịp thời, thưa ông?

Liên tục từ năm 2015 tới giữa năm 2016, giá lợn tăng chóng mặt, đặc biệt tại phía Bắc có thời điểm lên tới 55-57 nghìn đồng/kg. Trước tình hình này, liên tục trong tháng 5 và tháng 6 năm 2016, Cục Chăn nuôi đã nhiều lần có văn bản gửi các địa phương cũng như thông tin qua các phương tiện thông tin đại chúng khuyến cáo người chăn nuôi không tăng đàn bằng mọi giá.

Tại các văn bản này, Cục đã nêu rõ việc giá lợn tăng cao chỉ là tín hiệu thị trường ngắn hạn. Việc tăng đàn sẽ phải đi đôi với việc xác định tiêu thụ theo phân khúc thị trường. Trong khi đó thị trường trong nước không thể kỳ vọng một sớm một chiều mà tăng được sức mua, còn khả năng XK thì cũng không ngày một ngày hai.

Thị trường Trung Quốc mặc dù là thị trường tiềm năng, nhưng lâu nay chỉ có XK tiểu ngạch, rất rủi ro, thiếu ổn định, trong khi việc đàm phán để XK chính ngạch cũng không thể một sớm một chiều. Trong các năm 2015-2016, chúng ta vẫn XK tiểu ngạch được sang Trung Quốc nhưng hết sức phập phù.

Đến tháng 2/2017, Bộ NN-PTNT đã có văn bản gửi các địa phương chỉ đạo cơ quan chức năng tăng cường mọi biện pháp không tăng đàn nái, chỉ ưu tiên nái cao sản phục vụ chăn công nghiệp; nái đặc sản phục vụ chăn nuôi hữu cơ, chứ không duy trì đàn nái tới 4,2 triệu con như hiện nay. Đối với ngành thức ăn chăn nuôi, cuối năm 2016, Cục đã tham mưu cho Bộ NN-PTNT định hướng không tăng thêm các nhà máy TĂCN và quy mô công suất, bởi tới một lúc nào đó, thức ăn cũng sẽ rơi vào tình trạng như giá lợn hiện nay là rất nguy hiểm, nhiều hệ lụy.

Thời gian qua, Bộ NN-PTNT đã triển khai khá nhiều hoạt động để “giải cứu” thịt lợn. Đến thời điểm này, đã tạo được chuyển biến thế nào?

Một trong các giải pháp trước mắt mà Bộ NN-PTNT đưa ra, đó là giảm chi phí đầu vào bằng việc làm việc với 10 DN lớn có tính chất định hướng thị trường trong ngành TĂCN để giảm giá. Hiện các DN đã giảm 200 đ/kg thức ăn. Hiện tại chỉ riêng 6 Cty lớn, việc giảm giá đã giúp người chăn nuôi cả nước giảm được hơn 100 tỉ đồng chi phí thức ăn/tháng. Các DN khác cũng đang có phản ứng tích cực, bắt đầu giảm giá thức ăn.

Đặc biệt, những ngày qua có nhiều địa phương như Đồng Nai, TP.HCM, Hà Nội, Hà Nam, Lào Cai… triển khai chương trình doanh nghiệp trực tiếp mua lợn thịt loại to lỡ cỡ với giá cao và giết mổ bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng với giá rẻ hơn; nhiều doanh nghiệp tăng lượng lợn giết mổ, chế biến và cấp đông dự trữ như Vissan, Tổng Cty Nông nghiệp Sài Gòn tăng 300 lợn thịt/đơn vị/ngày, Cty Thái Dương, Cty thực phẩm xanh Nam Hà Nội, Tập đoàn DABACO, Cty LeBIO… đã tăng mua lợn to với giá tối thiểu trên 25.000 đ/kg để giết mổ, cấp đông và chế biến dự trữ các sản phẩm thịt lợn; Công ty D&A triển khai kế hoạch mua cấp đông 3.000 tấn thịt lợn ở phía Nam và 10.000 tấn ở phía Bắc… Nhiều siêu thị như BigC, Saigon Cop, Hapro… đã giảm từ 10-20% giá bán các sản phẩm thịt lợn để kích cầu người tiêu dùng…

Đối với các ngân hàng, đã có giải pháp theo chỉ đạo của Chính phủ về tín dụng như giãn nợ, giảm lãi, tiếp tục cho vay giúp người chăn nuôi giữ đàn, vượt qua khó khăn. Ngân hàng Bưu điện Liên Việt đã tung ra gói tín dụng 500 tỉ đồng với lãi suất thấp hơn bình thường 2% để dành cho các trang trại chăn nuôi. Các ngân hàng khác cũng đang triển khai các nhóm giải pháp tương tự…

Chỉ sau một tuần ra quân, tình hình thị trường đến thời điểm này đã có những dấu hiệu tích cực. Mặt bằng giá lợn trên cả nước đã tăng thêm từ 3.000 – 5.000 đ/kg, đẩy mức giá lợn hơi nhiều nơi lên trên 30 nghìn đồng/kg, có nơi đã nhích lên 35 nghìn đồng/kg và đang tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Ông Dương cho rằng, các DN đổ vào chăn nuôi quy mô khổng lồ khiến lợn dư thừa rớt giá, rồi đổ khó khăn cho Chính phủ là không ổn.

Phong trào “giải cứu” thịt lợn hiện nay chỉ có tác dụng giải quyết tình thế trước mắt. Về lâu dài, giải pháp nào để câu chuyện buồn về thịt lợn không lặp lại?

Mặc dù thị trường thịt lợn đang có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên đây mới chỉ đang trong giai đoạn ở đáy của sự khó khăn, mới chỉ chặn đứng được giảm giá và hồi phục trở lại. Để hồi phục tới giai đoạn giúp người chăn nuôi hòa vốn và có lãi thì sẽ cần thêm thời gian nữa. Vì vậy, những nhóm giải pháp trước mắt theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ cũng như Bộ NN-PTNT sẽ vẫn phải tiếp tục quyết liệt triển khai, nhất là tăng cường sức mua, bởi trong các tháng tới là mùa hè, sức tiêu thụ thịt lợn theo thường lệ sẽ giảm.

Thứ hai là kiểm soát để giảm chi phí đầu vào như TĂCN và thuốc thú y; kiểm soát dịch bệnh và môi trường chăn nuôi cũng không được lơ là. Bởi trước đây lợn có giá thì dân rất chăm chút, nhưng nay rẻ thì một số nơi đã có biểu hiện bỏ bê. Đây là điều rất nguy hiểm để dịch bệnh bùng phát. Trong điều kiện khó khăn như hiện nay, nếu để dịch bệnh xẩy ra thì còn chồng chất khó khăn thêm.

Bên cạnh đó, giải pháp về tín dụng là hết sức quan trọng. Bởi suất đầu tư cho chăn nuôi lợn rất lớn, nhất là con nái thời gian khai thác phải 2-3 năm mới lấy lại được vốn. Chu kỳ khôi phục chăn nuôi lợn phải kéo dài 15-20 tháng. Vì vậy nếu không có tín dụng bơm vào để hỗ trợ thì trang trại sẽ rất gay, đuối sức trong cuộc đua trụ lại với nghề. Đồng thời, chúng ta cũng sẽ phải tiếp tục khai thác triệt để các DN có năng lực cấp đông thịt lợn để giảm tải cho thị trường, trên cơ sở hỗ trợ tín dụng cho họ.

Về lâu dài, đây sẽ là dịp để ngành chăn nuôi rà soát lại tổng thể, xác định quy mô tổng đàn cả nước bao nhiêu là vừa. Còn lại có thể chuyển sang chăn nuôi khác còn có dư địa thị trường. Ví dụ chăn nuôi lợn nông hộ nhỏ bây giờ rõ ràng không thể cạnh tranh được, có thể chuyển sang nuôi bò thịt, gia cầm…

Đồng thời, sẽ phải tổ chức lại ngành chăn nuôi lợn theo chuỗi liên kết trong SX, gắn với HTX, hiệp hội, tránh được các khâu trung gian, chia sẻ lợi nhuận, tạo điều kiện cho SX, cân đối được cung cầu. Ví dụ Mỹ hiện chỉ có 10 chuỗi chăn nuôi lợn thôi nhưng họ quyết định được cả thị trường thịt lợn 12 triệu tấn. Khi đi vào chuỗi, người chăn nuôi sẽ nắm bắt được tín hiệu thị trường để đưa ra quyết định nhằm cân đối cung cầu. Nhà nước chỉ nắm dự báo trung hạn và dài hạn.

Ở khía cạnh khác, có thể nói đây là một cú rất đau của người chăn nuôi lợn, nhưng cũng là “bài test” căn cơ để chúng ta tiếp tục đưa KH-CN, hạ giá thành. Mục tiêu chúng ta là phải đưa giá thành SX lợn ít nhất cũng phải rẻ nhất ở Đông Nam Á thì mới mong cạnh tranh bền vững được.

Cấp đông đang là giải pháp kỳ vọng sẽ giải phóng được lượng thịt lợn tồn ứ. Nhưng chi phí để cấp đông là không rẻ chút nào. Các DN lo lắng rằng trong mấy tháng tới, nếu không giảm được đàn thì thịt cấp đông sẽ khó mà bán được?

Tôi cho rằng thực tế thì tổng đàn trong cả nước đang trên đà giảm rất mạnh. Lượng lợn quá lứa đang được giải phóng với tốc độ rất nhanh. Quy luật khi giá tăng thì đàn tăng và nuôi thâm canh, giá giảm thì đàn cũng giảm. Tỉ lệ loại thải nái và lợn con thời gian qua cũng rất mạnh.

Ảnh: Lê Bền

Vì vậy trong 3-5 tháng tới cũng như các tháng cuối năm nay, tổng đàn chắc chắn sẽ giảm mạnh so với mọi năm. Đồng thời càng về mùa thu – đông, sức tiêu thụ thịt lợn càng tăng mạnh. Vì vậy, tôi tin rằng từ quý III, đầu quý IV năm 2017, thị trường thịt lợn sẽ lại ấm trở lại, và thịt cấp đông hoàn toàn có thể tung được ra thị trường.

Xin cảm ơn ông!