Cây thuốc Bạch đầu ông

* Xin cho biết về cây thuốc Bạch đầu ông, công dụng và cách sử dụng?

Phạm Thị Hanh, thôn Tân Sơn 1, Xuân Vân, Yên Sơn, Tuyên Quang

Vị thuốc Bạch đầu ông còn gọi Bạch đầu công (Bạch đầu thảo, Phấn nhũ thảo, Phấn thảo, Chú chi hoa, Lão ông tu, Dã trượng nhân, Hồ vương sứ giả, Dương hồ tử hoa, Miêu cổ đô, Miêu đầu hoa, Nại hà thảo).

Bạch đầu ông có tên khoa học là Pulsatilla chinensis. Cây cao khoảng 10-40cm. Toàn thân có phủ lông sắc trắng. Lá thành mọc ngắn hơn thân. Hoa mọc ra từ thân, cao khoảng 10cm. Các vẩy mang hoa thường có cánh ở phần đỉnh, những vẩy ở phía dưới hẹp, không mang hoa, tồn tại trên trục bông nhỏ. Cụm hoa hình đầu, mầu trắng. Lá bắc 3, có dạng lá tỏa rộng ra, dài hơn cụm hoa. Quả bế hình trứng ngược, dẹt, mầu vàng nâu, có chấm nhỏ. Ra hoa vào tháng 3-5, có quả vào tháng 5-6. Rễ khô của cây Bạch đầu ông thường có hình viên trụ, gầy, nhỏ, dài, hơi cong, dài khoảng 6-20cm. Bên ngoài mầu nâu đất, có rãnh dọc không đều. Chót rễ hơi phình to, có vài lớp gốc lá dạng bẹ, ngoài phủ lông mịn dạng tơ mầu trắng. 

Tác dụng: Trị chảy máu cam, sốt rét phát cuồng, trưng hà, tích tụ, bướu cổ, bụng đau, vết thương chảy máu, trị lỵ thể thấp nhiệt, lỵ Amip, bài tiết nhiệt, lương huyết, trường phong hạ huyết, trĩ sưng đau...

Bào chế: Khi dùng, tẩm rượu, sao qua hay rửa sạch bùn đất ở rễ, cạo bỏ lớp lông tơ, xắt nhỏ, phơi khô, để sống hoặc sao lên dùng.

Liều dùng: 8 - 12g.

Đơn thuốc kinh nghiệm: 

+ Trị lỵ kèm sưng họng vào mùa xuân hạ: Bạch đầu ông, Hoàng liên mỗi thứ 30g, Mộc hương 15g, sắc với 5 bát nước còn 1 bát rưỡi, chia làm 3 lần uống.

+ Trị thoát vị bẹn: Bạch đầu ông (dùng rễ sống) giã nát đắp vào chỗ sưng 1 đêm khi nào lở thì chừng 20 hôm sau là khỏi. 

+ Trị trĩ ngoại sưng đau: Rễ tươi Bạch đầu ông giã nát, đắp vào, có tác dụng trục huyết chỉ thống.

+ Trị trẻ nhỏ rụng tóc trọc lóc: Bạch đầu ông (rễ) giã nát, đắp vào 1 đêm, nếu có phát ra lở thì chừng nửa tháng là khỏi.

+ Trị lỵ ra huyết do nhiệt độc lỵ Amip, các loại trĩ ra máu: Bạch đầu ông 20g, Hoàng liên 6g, Hoàng bá, Trần bì mỗi thứ 12g, sắc uống.

+ Trị lỵ Amip: Bạch đầu ông 40g sắc uống. Nếu bệnh nặng dùng thêm 40g và 60g sắc còn 100ml thụt vào hậu môn ngày 1 lần.

+ Trị lở, nhọt sưng đau do nhiệt độc: Bạch đầu ông 160g, Băng phiến 2g, tán bột. Nấu Bạch đầu ông với nước cho thành cao (bỏ bã), khi được cao trộn Băng phiến vào khuấy đều Trị lở ngứa trên đầu, khi dùng cạo tóc dán cao vào.

+ Trị âm đạo viêm, ngứa: Bạch đầu ông, Khổ sâm mỗi thứ 20g, nấu nước rửa âm đạo. 

* Xin cho biết thông tin về cóc. Nơi nào bán cóc nhiều nhất và nơi nào đã có mô hình nuôi cóc?

(uocmocuatoi.5011@gmail.com)

Cóc có tên khoa học là Bufo bufo. Thịt cóc là thức ăn giàu dinh dưỡng và chữa suy dinh dưỡng. Nhân dân thường dùng thịt cóc để chữa bệnh cho trẻ em gầy yếu, còi xương, chậm lớn, chậm mọc răng, ngày dùng 2-3g thịt cóc khô. (Có thể sử dụng chế phẩm Bột cóc Baby của Công ty dược Hải phòng). Phải hết sức thận trọng khi làm thịt cóc vì da và phủ tạng cóc có thể gây ngộ độc chết người. Theo nhà báo Duy Thanh thì tại xã Thọ An (Thanh Hóa), có tới 2.000 hộ thì có tới 80% số hộ theo nghề buôn cóc. Thu nhập bình quân cho mỗi một người là 2 - 3 triệu đồng/tháng.

Về mô hình nuôi cóc còn khá ít. Chiều ngày 3 tháng 12 năm 2009, Liên hiệp các hội Khoa học-Kĩ thuật tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức tổng kết trao thưởng cho 16 đề tài đạt giải trong cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên tỉnh Lâm Đồng lần thứ V (2008-2009). Giải nhì cuộc thi thuộc về đề tài “Mô hình nuôi cóc” của các em học sinh Nguyễn Phạm Lê Hoài Phương, Nguyễn Thị Mai Trang, Lớp 10 A4, Trường THPT Bảo Lộc – Lâm Đồng.