Gần đây tại Anh và một số nước châu Âu, bệnh u não trẻ em (brain tumor) đang có chiều hướng phát triển mạnh và là căn bệnh có tỷ lệ gây tử vong cao, thường gặp ở nhóm tiểu học, phổ biến là dạng u nguyên phát, căn bệnh xếp hàng thứ hai sau ung thư máu về mức độ tử vong.
Nguyên nhân
Cho đến nay nguyên nhân gây bệnh u não ở trẻ em chưa được sáng tỏ, việc phân loại thường dựa vào vị trí chính xác của khối u, dạng mô có trong khối u và khả năng ung thư. Những dạng u thường gặp gồm u ác tính, có tính lây lan đến các khu vực kề cạnh, chỉ xuất hiện ở khu vực nhỏ. Các khối u não có thể tiêu diệt trực tiếp và gián tiếp các tế bào não, gây sưng và tăng áp lực hộp sọ.
Các dạng khối u não ở trẻ em gọi theo chuyên môn gồm u tế bào hình sao (Astrocytoma) hay u lành tính ở nhóm trẻ 5- 8 tuổi, u thần kinh đệm thân não ở trẻ dưới 6 tuổi, u tế bào màng não thất (Ependymomas) và dạng phổ biến nhất là u nguyên tủy bào (Medulloblastomas ở nhóm 5-10 tuổi, trong đó bé trai có tỷ lệ mắc bệnh nhiều hơn bé gái.
Triệu chứng
Bệnh u não thường tiến triển âm thầm và không có triệu chứng, tùy ở độ tuổi và vị trí khối u mà nó phát triển nhanh dần, với các dấu hiệu như:
- Nhức đầu mang tính lặp đi lặp lại và tăng nhanh, nhất là buối sáng khi thức dậy nhưng sau vài giờ biến mất. Đau đầu có thể tăng nếu kèm theo ho.
- Đau đầu cũng có thể xảy ra trong khi đang ngủ và có thêm một số dấu hiệu đi kèm như nôn, lẫn lộn.
- Bệnh nhân có khối u não có thể có cơn động kinh, thay đổi tâm tính, thiếu tập trung và thay đổi hành vi, ngủ nhiều.
- Dần dần mất cảm giác một bên tay hoặc chân, nghe kém và chóng mặt, phát ngôn khó, thị lực giảm, đi đứng không vững.
- Ở nhóm trẻ dưới 2 tuổi, các triệu chứng tăng áp lực nội sọ xảy đến sớm và rõ hơn như nôn kéo dài, đầu to rất nhanh, dễ bị kích thích, hay giật mình, quấy khóc hoặc ngủ gật li bì. Khi trẻ xuất hiện các triệu chứng trên, nên đưa trẻ đi khám ngay và làm các xét nghiệm, kiểm tra như chụp cắt lớp hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não, kiểm tra dịch não tủy sống (CSF)... để xác định mức độ mắc bệnh, vị trí, kích thước và đặc tính khối u.
Điều trị
Đối với bệnh u não ở trẻ em phát hiện và điều trị sớm sẽ mang lại hiệu quả cao, phương pháp điều trị hiện đang được áp dụng gồm:
- U tế bào hình sao, điều trị chủ yếu là phẫu thuật để cắt bỏ khối u.
- U não thần kinh đệm, không thể phẫu thuật được vì vị trí của khối u sâu trong não. Chiếu xạ và hóa trị liệu sẽ được áp dụng để thu nhỏ khối u và kéo dài cuộc sống.
- U tế bào màng não thất có thể bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hóa trị liệu.
- U nguyên tủy bào: Nếu chỉ phẫu thuật sẽ không mang lại kết quả, bởi vậy hóa trị liệu và xạ trị thường được sử dụng kết hợp.
Phẫu thuật triệt để khối u được xem là biện pháp điều trị tốt nhất cho trẻ em hiện nay, và để mang lại hiệu quả phẫu thuật còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí, kích thước và mức độ xâm lấn khối u, kinh nghiệm của người phẫu thuật cho đến vấn đề gây mê hồi sức và biến chứng sau mổ. Phẫu thuật u não trẻ không hề đơn giản bởi độ tuổi của trẻ còn quá nhỏ, do tư thế, do tắc mạch hay do mất máu... Mục tiêu của điều trị là làm giảm triệu chứng và cải thiện chức năng não hoặc giúp trẻ thoải mái hơn.
Ngoài các phương pháp trên có thể dùng liệu pháp an ủi, vật lý trị liệu, trị liệu nghề nghiệp, tư vấn, hỗ trợ và các biện pháp tương tự cũng có tác dụng giúp trẻ đối phó với những rối loạn diễn ra trong não.
