Chuyện ở Hồng An: Bi hài thẻ bảo hiểm y tế

Có hẳn một tá chuyện bi hài liên quan đến việc cấp thẻ BHYT cho người nghèo, người dân tộc thiểu số ở “huyện 30a” Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng.

Những chiếc thẻ vô chủ

Nấm mộ nhỏ của bà Thào Thị Dinh ở xóm Mỹ Lủng, xã Hồng An, bà mất ngày 28/6/2014 vì mắc ung thư vú đã xanh cỏ từ lâu. Thế mà, Bảo hiểm xã hội tỉnh Cao Bằng (BHXH) vẫn cấp cho bà một tấm thẻ BHYT mới toanh, thời hạn sử dụng từ tháng 1 đến tháng 6/2015.

Được trưởng xóm Mỹ Lủng Hoàng Can Dinh dẫn đường, chúng tôi leo bộ hơn 4 km đường núi đá, tìm đến gia đình ông Hoàng A Pá (chồng bà Dinh) để mục sở thị tấm thẻ BHYT dành cho người chết.

Ông Pá bị điếc. Tôi ghé sát tai hỏi cũng không nghe thấy. Cậu con trai Hoàng A Sinh chạy vào buồng lấy ra một xấp thẻ BHYT lưu giữ trong nhiều năm, kèm theo cuốn sổ hộ khẩu của gia đình cho tôi xem.

Hóa ra, chuyện cấp thẻ BHYT cho người chết vẫn chưa lạ lùng bằng chuyện cấp thẻ bảo hiểm cho người sống.

Tên ông Hoàng A Pá được viết chữ in hoa nắn nót từng đường nét trong cuốn sổ hộ khẩu, đến đứa trẻ con lớp hai mắt mở mắt nhắm cũng đọc chuẩn.

Thế mà, 8 chiếc thẻ BHYT do BHXH Cao Bằng cấp cho ông từ năm 2008 đến nay lại bị in nhầm là Hoàng Sành Pá. Không những thế, ông Pá bỗng dưng trẻ thêm 2 tuổi, từ năm sinh 1964 (tuổi thực) xuống 1966 (trong thẻ BHYT).

Cùng cảnh ngộ với bố, mấy cô con gái Hoàng Thị Thanh (SN 1995), Hoàng Thị Chạ (SN 2002) và Hoàng Thị Đi (SN 2006), cũng được BHXH Cao Bằng giảm bớt đi 1 tuổi trong thẻ BHYT.

Hoàng A Sinh tức tối: “Em sinh năm 1991, thẻ lại in năm 1990, em trả lại chị Cụa (cán bộ xã phụ trách bản Mỹ Lủng), không thèm lấy tờ giấy vô hiệu lực”.

Trưởng xóm Hoàng Can Dinh ngồi cạnh tôi thấy vậy góp thêm lời: "Hộ nào chẳng có thẻ BHYT sai nhà báo ơi. Đứa con Hoàng A Quạ (SN 2002) nhà tôi năm nay được cấp 2 cái thẻ BHYT cùng lúc, thế mà chẳng cái nào dùng được.

Một thẻ đúng họ tên thì sai năm sinh (2003), còn thẻ kia vừa sai cả tên (Hoàng A Quả) vừa sai năm sinh (2004). Năm ngoái hai đứa con gái Hoàng Thị Đẩu, Hoàng Thị Thư vẫn được cấp thẻ BHYT đầy đủ, năm nay bỗng nhiên lặn tăm không thấy, chẳng biết vì lý do gì".

Chuyện bi hài tiếp theo rơi vào trường hợp của ông Hoàng A Thè và người con Hoàng A Thàng. Ông Thè sinh năm 1950 nhưng thẻ bảo hiểm in 1951; Thàng sinh năm 1980 nhưng thẻ bảo hiểm in 1952, thành ra, hai bố con chỉ cách nhau đúng... 1 tuổi.

Quá bức xúc, Thàng tức giận ném bỏ thẻ rồi ra về. Câu chuyện này, chúng tôi được Bí thư Đảng ủy xã Hồng An Hoàng Thị Loan chứng thực.

Gặp tôi, Sùng A Tu (SN 1988) - thanh niên trẻ trình độ văn hóa 7/12 kiêm nhiệm cùng lúc 5 chức vụ gồm: Bí thư Chi bộ xóm, Bí thư Đoàn xóm, Công an viên, Chi hội trưởng Chi hội Nông dân và Y tế thôn bản, cũng trách móc những người làm công ăn lương để cấp phát thẻ BHYT cho dân.

Cả xóm Mỹ Lủng chỉ có 36 hộ, nhưng số thẻ BHYT sai không dưới 100 chiếc. Năm ngoái sai nhiều quá, dân kêu.

 Anh Tô Văn Giang, cán bộ văn hóa - xã hội yêu cầu dân nộp sổ hộ khẩu rồi chép vào sổ, thế mà năm nay thẻ cấp cho dân vẫn sai be bét. Cái thì thừa, cái thì trùng, cái thì không khớp thông tin và thiếu rất nhiều người. Vợ mình năm ngoái có thẻ bình thường, năm nay lại bị cắt. Không hiểu có ai cố tình làm sai thẻ BHYT của dân hay không?

Tưởng chuyện sai thẻ BHYT hàng loạt chỉ diễn ra ở xóm Mỹ Lủng, ai ngờ trưởng xóm Ca Dằm (xã Hồng An) Lầu A Thào cũng kêu trời kêu đất: “Ở đây 10 hộ thì có 8 - 9 hộ có thẻ BHYT bị sai thông tin”.

Ông Lầu A Vàng có 2 cô con gái là Lầu Thị Dợ và Lầu Thị Ky đi làm dâu ở huyện Thông Nông (Cao Bằng) từ năm 2004, cắt khẩu rồi mà đến năm 2015 vẫn còn thẻ ở đây.

Hộ anh Sùng A Vàng (xóm Mỹ Lủng) có 4/6 thẻ BHYT bị sai thông tin

“Mỗi lần phát thẻ BHYT buồn cười thật à. Nhiều cái chẳng biết đưa cho ai. Năm ngoái xã giao cho mình phát, nhưng giờ mình không đồng ý, cho cán bộ văn hóa - xã hội tự phát, nếu sai nó còn tự ghi”, anh Thào nói.

Xã hơn 700 dân, sai 400 thẻ

Hỏi lý do vì sao thẻ BHYT của dân lại sai nhiều như thế? Trước tiên, Chủ tịch UBND xã Hồng An Hoàng Văn Trọng đổ lỗi cho dân: “Không phải là cán bộ xã không làm cho, mà là do dân khai thông tin không khớp. Chồng khai một kiểu, vợ khai một kiểu”.

Thứ hai là do “ngôn ngữ bất đồng, không biết nói thông tin” và thứ ba là do “mình (cán bộ) thu thập chưa đúng, chưa chính xác”.

Ông Trọng cũng cho biết: “Không phải chỉ riêng xã Hồng An mà là xã nào cũng bị trường hợp sai thông tin thẻ BHYT như thế. Ngay cả xã Xuân Trường cũng bị hết. Sổ hộ khẩu thì đúng nhưng quản lý tổng số nhân khẩu ở trong xã thì không đúng lắm”.

Đến lượt mình, cán bộ phụ trách văn hóa - xã hội xã Hồng An Tô Văn Giang lại “đá quả bóng trách nhiệm” cho xóm: “Do ở xóm đã làm sai rồi thì lên đây cũng lại sai theo”.

Tôi hỏi: “Xã đã cử cán bộ phụ trách từng xóm, tại sao họ không trực tiếp xuống nhà dân để điều tra thông tin cho chính xác?”. Cán bộ Giang bảo: “Đến từng nhà thì phải một tháng mới đi hết được, nhà cách nhà mấy quả đồi thì lâu lắm”.

Năm 2014 khi chưa sáp nhập bản Vài Nòn của xã Huy Giáp, toàn xã Hồng An chỉ có 150 hộ với hơn 700 nhân khẩu, nhưng theo báo cáo của cán bộ xã, số thẻ BHYT cấp bị sai thông tin lên tới 400.

Cán bộ Tô Văn Giang khẳng định rằng đã xuống xóm thu thập sổ hộ khẩu và rà soát tăng, giảm các đối tượng được cấp thẻ BHYT sau đó báo cáo lên huyện. Nhưng đến năm 2015, số thẻ BHYT bị sai vẫn la liệt.

“Cái này là do dưới huyện họ in thôi chứ mình không tự in được”, cán bộ Giang nói.

Sai có hệ thống

Tìm đến BHXH huyện Bảo Lạc, chúng tôi tiếp tục thu nhận thêm nhiều lý do để giải thích cho tình trạng sai thẻ BHYT hàng loạt từ ông Ngô Cao Thế - PGĐ BHXH huyện Bảo Lạc: Đầu tiên là thiếu người. BHXH Bảo Lạc chỉ có 9 cán bộ nên thiếu rất nhiều nhân lực.

“Có phải lúc nào cũng đi được đâu, mà bây giờ (công việc) phát triển từng ngày, không thể bao quát hết các xã được”, ông Thế chống chế.

Thứ hai, ông than: “Cán bộ xã bây giờ trách nhiệm vẫn chưa cao”. Năm 2014, xã Hồng An có 400 thẻ BHYT bị sai là do “cán bộ không sâu sát”.