Cơ giới hóa đồng bộ và liên kết dịch vụ trong sản xuất lúa: Giải phóng sức lao động cho nông dân

Giải phóng sức lao động và đưa người nông dân lên vị thế của những ông chủ thực sự… Đó là thành quả sau khi triển khai mô hình “Cơ giới hóa đồng bộ và liên kết dịch vụ trong sản xuất lúa” tại TP. Hà Nội. 

Làm ruộng kiểu “3 trong 1”  

Nhằm từng bước hiện đại hóa sản xuất lúa trên địa bàn Thủ đô, năm 2011, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã xây dựng mô hình "Cơ giới hóa đồng bộ, liên kết và dịch vụ trong sản xuất lúa" với diện tích 380 ha tại 4 xã Mai Đình (Sóc Sơn) 100 ha, Thụy Hương (Chương Mỹ) 80 ha, Đa Tốn (Gia Lâm) 100 ha, xã Phú Phương (Ba Vì) 100 ha. Hội nghị sơ kết mô hình này tại xã Mai Đình đã thu được những thành quả rất đáng khích lệ. 

Theo ông Lê Đăng Minh, Chủ tịch UBND xã Mai Đình, trước khi thực hiện mô hình cơ giới hóa đồng bộ, ở Mai Đình ruộng đất còn manh mún, bình quân 250 m²/thửa. 60% diện tích cấy lúa trên địa bàn vẫn sử dụng sức kéo trâu bò và 100% diện tích cấy theo cách truyền thống. Việc sản xuất gặp nhiều khó khăn vì ruộng quá manh mún. Có hộ chỉ một sào ruộng nhưng bị chia nhỏ thành 3-4 thửa, năng suất không cao. 

Nhận diện được những khó khăn ấy nên ngay khi Trung tâm Khuyến nông Hà Nội triển khai mô hình “Cơ giới hóa đồng bộ và liên kết dịch vụ trong sản xuất lúa”, UBND xã đã thành lập BCĐ và tổ chức rất nhiều cuộc họp lấy ý kiến để triển khai thí điểm trên 100 ha ở hai thôn Thái Phù và Đường 2. Thời điểm chuẩn bị triển khai cũng có một số người lo ngại vì vấn đề quá mới, nhưng hiện tại có thể khẳng định mô hình này rất thành công. “Ai không tin cứ ra đồng mà xem. Nông dân thì cười hỉ hả còn chính quyền chúng tôi cũng thở phào vì “cuộc cách mạng” bước đầu thắng lợi”. Ông Minh nhấn mạnh. 

Được biết, khi bắt đầu triển khai mô hình, xã Mai Đình đã chỉ đạo các hộ liên kết dùng cọc tiêu phá bờ thửa từ 1.200 thửa ruộng trên diện tích 100ha ở hai thôn thí điểm xuống còn 120 thửa. Giảm thửa tăng diện tích đồng thời ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất, BCĐ mô hình của xã đầu tư 1,5 tỷ đồng để mua máy làm đất, máy gặt đập liên hợp, máy phun thuốc trừ sâu, gieo sạ… Triển khai thi công 4 dự án xây dựng đường giao thông nội đồng, kênh tưới tiêu, cải tạo trạm bơm… với kinh phí 12 tỷ đồng.  

Hầu hết các khâu trong quy trình sản xuất đều được “khoán” cho HTX lo liệu. HTX dịch vụ tổng hợp thành lập các tổ đội chuyên trách phục vụ sản xuất như: Tổ dịch vụ ngâm ủ giống, tổ dịch vụ làm đất, tổ dịch vụ gieo sạ, tổ dịch vụ lấy nước, tổ dịch vụ phun thuốc trừ sâu, tổ dịch vụ thu gặt lúa…  Tất cả đều tuân theo một mô hình đã được định sẵn, những hộ dân tham gia chỉ việc ngồi trên bờ quan sát. 

Vụ lúa đầu tiên khi tham gia mô hình này, gia đình anh Hoàng Văn Trường ở thôn Thái Phù chỉ được tham gia vào hai khâu trong quá trình sản xuất. Đó là phân bón, làm cỏ và vận chuyển thóc về phơi tại gia đình. “Trước đây, nhà tôi phải mất 3 - 4 ngày và phải huy động cả chục người mới làm đất và cấy xong. Nhưng nay được áp dụng cơ giới hóa, chỉ nửa ngày là xong tất cả. Không những thế, lúa gieo sạ lên rất đều và dễ chăm sóc, năng suất lúa lại cao hơn nhờ được ứng dụng tiến bộ KHKT”.  

Sẽ được nhân rộng 

Tại hội nghị, các ý kiến của ban ngành chức năng và nhiều hộ dân tham gia đều cho rằng, mô hình “Cơ giới hóa đồng bộ liên kết sản xuất” là một bước tiến mới và là một cách mạng trong việc giải phóng sức lao động nặng nhọc cho nhà nông. Đặc biệt là ở miền Bắc khi tình trạng người làm thay máy, cổ cày, vai bừa còn rất phổ biến.  

Theo ước tính trong toàn bộ quy trình sản xuất, người nông dân chỉ phải bỏ ra khoảng 265.000đ/sào canh tác lúa một vụ. Tất cả các khâu từ làm đất ngâm ủ, gieo sạ phun thuốc trừ sâu đến thu hoạch lúa… đều do tập thể là HTX phụ trách. Việc cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa sẽ giảm được 30 - 35% chi phí sản xuất, trong đó khâu thu hoạch giảm được tới 50% chi phí. Hơn nữa, theo tính toán, gieo sạ bằng công cụ kéo tay giúp tăng năng suất 7 - 10% và cho lợi nhuận cao hơn bình quân 5 triệu đồng/ha so với lúa cấy.  

Sau khi “nhìn nhận và đánh giá” mô hình thí điểm thành công, các đại biểu tham dự đều rút ra bài học rằng: Để thực hiện thành công mô hình cần 2 giải pháp. Thứ nhất, để nông dân tự đo đất ruộng của mình và ký kết, thỏa thuận với nhau trong việc phân chia ranh giới và diện tích. Thứ hai, điều kiện thâm canh, điều kiện kinh tế các hộ khác nhau nên năng suất lúa không đồng đều, vì vậy tuyệt đối không thuyết phục họ phá bờ thửa ngăn cách. Ranh giới có thể được phân định bằng các cọc tiêu trước khi phá bỏ các bờ thửa. Đây là một giải pháp mới nhưng được đánh giá rất khả thi.  

Kết luận tại hội nghị, ông Ngô Đình Giang, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội chúc mừng thành quả tốt đẹp ở xã Mai Đình và hi vọng: Mô hình sản xuất lúa "3 trong 1" sẽ tạo tiền đề để các địa phương tiếp tục liên kết đổi thửa sản xuất. Đồng thời, việc gieo trồng gọn khu, gọn khoảnh, thu hoạch tập trung và cơ cấu mùa vụ phù hợp hơn.