Tiếng đàn nàng Kiều trong tranh sơn mài
“Đàn - Xê dịch” là triển lãm sơn mài đầu tiên của họa sĩ 8X nhưng anh đã mạnh dạn giới thiệu tới công chúng gần 60 bức sơn mài. Đề tài chủ yếu được gợi hứng từ nhân vật chính trong “Truyện Kiều”. Nhiều nhất vẫn là những bức về Kiều đánh đàn với tâm trạng khác nhau.
Họa sĩ trẻ tâm sự: “Chủ định của tôi không phải là minh họa cho cụ Nguyễn Du. Càng không muốn biến Kiều thành hotgirl, hoa hậu. Mà tôi muốn qua những nét cọ của mình, người xem sẽ có những chiêm nghiệm riêng về Kiều, về cuộc đời và về con người”.
Tràn ngập trong những bức tranh là cung bậc khác nhau của tiếng đàn tì bà - hình ảnh gắn với tài năng và thân phận nổi trôi của nàng Kiều.
“Kiều đánh đàn cho Kim Trọng” được Nguyễn Đức Đàn xem như bức tranh chủ đề của triển lãm. Sự tối giản chi tiết cùng bố cục đăng đối thể hiện sự giao hòa cảm xúc của đôi lứa. Khuôn mặt Kiều được đặc tả cận cảnh với những nếp nhăn cách điệu như sự phôi pha khủng khiếp của thời gian và sự xê dịch dữ dội của tiếng đàn.
| Họa sĩ Nguyễn Đức Đàn sinh năm 1984 tại huyện Mỹ Đức (Hà Nội). Anh tốt nghiệp ngành Sơn mài, Khoa Mỹ thuật truyền thống (Trường Đại học Mỹ thuật) năm 2007. “Đàn - xê dịch” là triển lãm cá nhân đầu tiên của anh, kéo dài đến ngày 7/2. |
Bên cạnh loạt tranh vẽ Kiều đánh đàn là những tác phẩm lấy cảm hứng từ các bối cảnh khác như “Chị em Kiều”, “Chơi xuân”, “Trôi nổi”, “Lưu lạc”, “Chạy trốn”, “Kiều gặp Đạm Tiên”... gợi lên nhiều ý nghĩa về nhân sinh.
Người tiên phong đơn độc
Hầu hết tranh trong triển lãm đều theo phong cách biểu hiện, tranh hiện thực chiếm số lượng rất ít. Đây được xem là bước đi táo bạo của một họa sĩ trẻ.
Sơn mài vốn là chất liệu “đỏng đảnh”, khó vẽ, khó thành công. Nhưng họa sĩ trẻ này “tự làm khó mình” khi chọn phong cách biểu hiện để áp dụng vào sơn mài. Anh được xem là họa sĩ tiên phong với cách kết hợp này.
Tuy nhiên, Nguyễn Đức Đàn cho biết, anh không tự giới hạn mình vào một phong cách, trường phái nghệ thuật nào. Ngược lại, anh muốn thử thách mình khi mở rộng biên độ tạo hình.
“Tự thân hình ảnh nàng Kiều đã là một biểu tượng quá đẹp, quá sâu. Tôi không gò ép mình vẽ theo trường phái biểu hiện, lập thể hay hiện thực gì. Chỉ là khi cầm bút vẽ thì hình ảnh Kiều tự tìm lấy cách thể hiện đầy triết lí, ẩn dụ về nhân tình thế thái. Lâu dần, thấy tạng mình hợp với trường phái biểu hiện thì quyết tâm theo đuổi. Dù tôi biết, con đường này đầy chông gai”, họa sĩ trẻ cho biết thêm.
Một tác phẩm trong triển lãm
Cộng hưởng cùng chất liệu sơn mài, nét vẽ trong “Đàn - Xê dịch” mang đậm âm hưởng phương Đông. Tuy nhiên, hơi thở đương đại biểu hiện quá rõ qua những nét chấm phá táo bạo và cả những tư tưởng mới.
Rõ nhất là qua những bức “Trôi nổi”, “Lưu lạc”, “Chạy trốn”… được hiện đại hóa với những chữ “run” (chạy), “open” (mở) đan cài.
Hình ảnh những dòng chữ mở rộng ra số phận con người trong xã hội hiện đại. Những nghịch cảnh trái ngang của số phận đeo bám họ, cuốn họ theo vòng xoáy “chạy”- “mở”, “mở”- “chạy”.
“Có thể tranh Nguyễn Đức Đàn còn nhiều bức diễn đạt chưa tới, phải thông cảm thôi, còn trẻ mà. So với những nghệ sĩ trẻ theo đuổi sự lung linh của vàng son sơn mài với phong cảnh thuần túy thì Đàn quá liều. Bởi suy tưởng, chiêm nghiệm qua điển tích văn học không phải ai cũng ngấm nổi. Đường đi tuy chênh vênh nhưng nếu tới đích, Đàn sẽ gặt hái nhiều hơn tất cả”, họa sĩ Lý Trực Sơn chia sẻ.
Nhận được nhiều sự động viên về triển lãm, nhưng theo chia sẻ của chính tác giả, anh không hề muốn làm kẻ tiên phong trên “con đường chênh vênh” này.
“Thời buổi khó khăn, mấy ai khùng mà đi vào phong cách tranh khó bán như thế. Nhưng thật sự, tôi vẫn mong có được nhiều cây bút sơn mài đi vào biểu hiện hơn. Để giao lưu, để học hỏi, để thêm người biết tới sơn mài Việt Nam còn có mảng tranh kín và sâu hơn. Chứ cứ “một mình một ngựa” như bây giờ thấy đơn độc quá”, Nguyễn Đức Đàn chia sẻ.
