Trả lời câu hỏi: Làm thế nào để phát triển chăn nuôi tập trung, bên cạnh những kiến giải về tổ chức sản xuất, nhiều chuyên gia còn cho rằng, rất cần thiết phải tổ chức, sắp xếp lại khâu quản lý nhà nước của ngành chăn nuôi. Để rộng đường dư luận, NNVN sẽ đăng tải những ý kiến, nhận định xung quanh vấn đề trên.
“GỐC” VÀ “CÀNH” PHẢI LÀ MỘT
Nhiều chuyên gia khẳng định, việc hợp nhất Cục Thú y và Cục Chăn nuôi vào một tổ chức sẽ là giải pháp quan trọng để tạo sự đồng thuận, thông suốt trong công tác chỉ đạo điều hành, tổ chức sản xuất đối với ngành chăn nuôi đang tồn tại nhiều bất cập hiện nay. Kinh nghiệm hợp nhất hai Cục từ quốc gia láng giềng Thái Lan – nước có ngành chăn nuôi phát triển tại khu vực đã chứng minh điều này.
Rất nhiều chuyên gia am tường về ngành chăn nuôi Thái Lan đều khẳng định, sự khác biệt làm nên thành công cho chăn nuôi và quản lý dịch bệnh tại nước này chính là việc họ tổ chức ngành chăn nuôi – thú y là một cơ quan thống nhất với tên gọi: Cục Phát triển chăn nuôi (thuộc Bộ NN và HTX Thái Lan). Cơ quan này được tổ chức theo ngành dọc từ Cục Phát triển chăn nuôi xuống đến các cấp tỉnh và huyện.
Cục này quản lý cả về nhân sự và cung cấp tài chính, vật tư đến tất cả các cấp bên dưới; các Viện nghiên cứu, các Trung tâm chẩn đoán đều do Cục quản lý. Mô hình tổ chức quản lý theo ngành dọc giúp quá trình chỉ đạo, quản lý ngành từ trung ương đến địa phương được thống nhất, nhanh chóng và thông suốt.
TS.Nguyễn Quốc Đạt – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật chăn nuôi cho biết, đây chính là sự khác biệt cơ bản so với cơ cấu tổ chức tại VN khi Cục Chăn nuôi và Cục Thú y là hai cơ quan tách biệt. “Chính vì thế mới dẫn đến chuyện tại VN, ông chăn nuôi muốn làm nhiều việc để phát triển đàn nhưng ông thú y lại sợ dịch bệnh nên biện đủ thứ gây khó dễ thì không tài nào chăn nuôi nước ta phát triển được. Nếu hai Cục làm một, thống nhất thì sẽ có một chương trình chung về hành động dài hơi và trong đó thể hiện rõ việc làm, trách nhiệm mới mong có hiệu quả và không “đá” nhau. Thuận lợi là hệ thống thú y và chăn nuôi các tỉnh hiện nay đã có sẵn rồi, nếu giờ sáp nhập vào một hệ thống cũng dễ thôi”.
Tuy nhiên, TS.Đạt cũng khẳng định, cái “dễ” này là trên lý thuyết, chứ thực chất nhiều lãnh đạo cũ của hai Cục này không muốn hợp nhất và đã từng xảy ra tranh cãi nhiều năm. “Theo tôi cái dở là tính hợp tác của các tổ chức tại nước ta chưa cao nên việc hai Cục đứng riêng rẽ rất khó làm việc. Quan điểm của tôi là trước sau gì Cục Chăn nuôi và Cục Thú y cũng phải sáp nhập làm một thì mới có thể đưa ngành chăn nuôi tiến lên” – TS.Đạt nói.
Trong khi đó, trả lời phỏng vấn PV NNVN về vấn đề này, ông Hoàng Kim Giao – Cục trưởng Cục Chăn nuôi thẳng thắn bày tỏ quan điểm: “Theo tôi, nếu hợp nhất được hai Cục làm một thì sẽ hay hơn và đồng bộ hơn. Nhiều ý kiến trước đây cũng đã đề nghị thống nhất hai Cục lại, nhưng không hiểu vì lý do gì mà chưa thấy làm”. Tuy nhiên, ông Giao cũng cho biết, năm 1993, VN đã thực hiện sáp nhập hai Cục Chăn nuôi và Cục Thú y làm một, nhưng sau đó lại tách ra nên cũng cần phải chú ý nghiên cứu kỹ để nếu lần này có sáp nhập thì làm cho chắc chắn.
Tương tự, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi Nguyễn Xuân Dương trong lần trả lời Báo NNVN gần đây về thành công trong quản lý chăn nuôi – thú y của Thái Lan, đã khẳng định: Đó là do Thái Lan hợp nhất lĩnh vực chăn nuôi - thú y trong cùng một tổ chức Nhà nước, đảm bảo tập trung nguồn lực đầu tư phát triển và quản lý thống nhất, thông suốt những vấn đề có liên quan trong chăn nuôi, thú y, VSATTP từ TƯ đến địa phương. Chính vì thế mà hiệu quả và hiệu lực quản lý của Thái Lan khá tốt, pháp chế phù hợp, tổ chức thống nhất, kinh phí đủ, trách nhiệm rõ ràng và hành động quyết liệt. Công chức tác nghiệp trong lĩnh vực này được DN và người dân Thái Lan xem họ như những nhân viên cảnh sát thực thụ.
Nhiều chuyên gia cũng khẳng định, việc hợp nhất trên cũng giúp Thái Lan làm tốt công tác thông tin tuyên truyền. Mọi người dân đều được hiểu sâu sắc tác hại kinh tế và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng của dịch bệnh gia súc, gia cầm và tăng cường nâng cao ý thức và các biện pháp an toàn sinh học, bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm. Việc làm hiệu quả này cũng giúp họ sớm ban hành được Luật về kiểm soát sản phẩm trước và sau thu hoạch, như TĂCN không được có kháng sinh và chất kích thích sinh trưởng hóoc môn; gia súc, gia cầm ốm bệnh không được bán chạy nhằm tránh lây lan dịch bệnh…
Việc tổ chức điều hành thống nhất cũng giúp Thái Lan sớm hình thành hệ thống chế biến TĂCN hiện đại, đảm bảo an toàn sinh học và an toàn TĂCN cao, điển hình là các nhà máy chế biến TĂCN của Tập đoàn CP. Thức ăn thành phẩm được xe tải xilô chuyên dùng chở thẳng xuống trang trại chăn nuôi để nạp vào xilô dự trữ, tránh quá trình tiếp xúc của chim hoang dã. 80% thức ăn được vận chuyển theo xilô, còn lại 20% được đóng gói. Hiện Thái Lan cũng có hàng trăm nhà máy sản xuất TĂCN đến sản phẩm cuối cùng, nhà máy chế biến bột cá, nhà máy chế biến bột đậu tương, nhà máy chế biến các nguyên liệu TĂCN khác. Nước này cũng có mạng lưới phân phối TĂCN với hàng nghìn cơ sở dịch vụ trải rộng khắp đất nước, với sự giám sát chặt chẽ của Cục Phát triển chăn nuôi Thái Lan.
Đặc biệt, do chăn nuôi và thú y thống nhất trong hành động nên việc phối hợp của Cục này với các cấp chính quyền và các ngành rất chặt chẽ, cùng với đội ngũ tình nguyện viên và ý thức cao của người dân làm cho công tác chống dịch tại Thái Lan rất hiệu quả, tổn thất về kinh tế, nhất là về con người rất ít.
Thái Lan khi hợp nhất đã chứng minh nhiều ưu điểm. Còn tại VN, cơ cấu tổ chức riêng rẽ hai Cục, cộng với phân cấp quản lý theo chiều ngang hiện nay đang thể hiện nhiều bất cập. Nhất là cấp cơ sở lại do cấp tỉnh quản lý, thậm chí một số tỉnh còn tự ý đưa ra kiểu quản lý riêng của mình: Ví dụ cơ quan chăn nuôi – thú y cơ sở lại do UBND huyện quản lý. Điều này dẫn đến việc chỉ đạo, điều hành rất khó khăn do phải phụ thuộc vào chính quyền địa phương.
Nhiều tỉnh hiện nay còn chưa có Phòng Chăn nuôi trực thuộc Sở NN- PTNT, con người và kinh phí hoàn toàn phụ thuộc vào chính quyền địa phương. Vì thế, ngành dọc là Cục Chăn nuôi và Cục Thú y dù có văn bản chỉ đạo chuyên môn nhưng luôn ở thế bị động, cấp cơ sở làm hay không còn tùy thuộc vào chính quyền địa phương có bật đèn “xanh” hay “đỏ”!
