Cu Ba, chuyện của người trong cuộc: Hy vọng hồi sinh

NGÔI SAO MỘT THỜI

Thực ra, nguyên nhân khiến nền kinh tế Cu Ba suy sụp như ngày hôm nay không hẳn do lệnh cấm vận của Mỹ mà phần lớn bởi sự tan rã của Liên Xô cũ và các nước XHCN ở Đông Âu.

Dù Mỹ công khai cấm vận từ năm 1962, song trước năm 1990 Cu Ba vẫn khá phát triển, đặc biệt là nông nghiệp, y tế và công nghệ sinh học. Cu Ba từng có đoàn tàu buôn đứng đầu khu vực Mỹ Latinh.

Theo sự phân công của khối XHCN, Cu Ba được giao nhiệm vụ độc canh trồng mía và cây có múi để cung cấp cho các nước trong khối. Ngoài ra, nhờ sự giúp đỡ về giống và khoa học kỹ thuật từ Nga và các nước Đông Âu, ngành chăn nuôi bò sữa, lợn và gia cầm của Cu Ba từng một thời dẫn đầu các nước khu vực Caribe.

Có thời điểm, tổng đàn bò sữa của Cu Ba đạt gần 1 triệu con và Chủ tịch Fidel Castro ngày ấy có chính sách miễn phí cho học sinh bậc mẫu giáo và tiểu học mỗi ngày 1 cốc sữa. Hiện Cu Ba vẫn còn giữ bức tượng tưởng nhớ đến chú bò cho sản lượng sữa kỷ lục trong lịch sử 100 lít/ngày.

Với ngành mía đường, thời điểm hoàng kim Cu Ba trở thành công xưởng cung cấp đường cho các nước XHCN, có thời điểm sản lượng đường Cu Ba xuất khẩu đạt vài triệu tấn/năm và tỉ lệ cơ giới hóa trong ngành mía lên tới 50%.

Ô tô cổ là hình ảnh quen thuộc tại Cu Ba

Bên cạnh đó, Cu Ba là nước hàng đầu tại khu vực Mỹ Latinh về xuất khẩu lao động là các chuyên gia về y tế, giáo dục sang các quốc gia khác như: Venezuela, Bolivia… giúp chữa bệnh cũng như xóa nạn mù chữ (do khu vực Mỹ Latinh phần lớn sử dụng tiếng Tây Ban Nha).

Biến cố lớn nhất với đất nước Cu Ba đến khi Liên Xô tan rã và bức tường Berlin ngăn cách Đông và Tây Đức sụp đổ. Do bị Mỹ cấm vận nên lúc này Cu Ba không giao thương, xuất khẩu hàng hóa được sang các nước khác nên dẫn tới tình trạng khan hiếm trầm trọng năng lượng.

Từ việc thiếu xăng dầu kéo theo hệ lụy máy móc gần như phải đắp chiếu, SX bị đình trệ. Do là nước nông nghiệp độc canh mía và cam nên sau khi khối XHCN tan rã, Cu Ba rơi vào khủng hoảng thiếu lương thực do không xuất bán được mía đường.

Đứng trước biến cố lớn trong lịch sử lại đang trong vòng vây cấm vận của Mỹ nên Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro buộc phải tuyên bố tình trạng đặc biệt trong thời bình và thi hành một loạt chính sách thắt lưng, buộc bụng hà khắc gồm: áp dụng chính sách tem phiếu với những mặt hàng nhu yếu phẩm quan trọng như lương thực, thực phẩm, xăng dầu, vải vóc; khuyến khích người lao động làm việc lâu hơn nếu còn sức khỏe và muốn cống hiến cho đất nước (trước Cu Ba cũng quy định 60 tuổi về hưu)…

HY VỌNG SỰ HỒI SINH

Vừa trở về từ Việt Nam ngày 23/12/2014 sau chuyến công tác 10 ngày cùng đoàn Hội Hữu nghị Viêt Nam - Cu Ba, tôi cảm thấy hạnh phúc và may mắn vô cùng khi có mặt tại Cu Ba đúng thời điểm Mỹ công bố xóa bỏ lệnh cấm vận và nối lại quan hệ ngoại giao.

Gắn bó và có nhiều kỷ niệm với Cu Ba nên những năm gần đây, mỗi lần có dịp trở lại tôi lại thấy buồn và chạnh lòng khi chứng kiến sự đi xuống của nền kinh tế nước bạn.

Đoàn Hội Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba chụp ảnh lưu niệm tại Tượng đài Hồ Chí Minh tại tại Cu Ba

 Những con đường xuất hiện rất nhiều ổ gà, ổ voi, những tòa nhà kiến trúc Tây Ban Nha rất đẹp bắt đầu xuống cấp, những cánh đồng bị bỏ hoang và ngay cả tuyến phố du lịch sầm uất nhất bên bờ biển thuộc Thủ đô La Habana ngày một vắng vẻ, tiêu điều hơn.

Tuy nhiên, chuyến công tác gần nhất vào giữa tháng 12 vừa rồi, tôi vui mừng khi thấy đất nước Cu Ba có sự lột xác về diện mạo. Những tòa nhà đã sơn lại rất sáng sủa. Các con đường xuống cấp được sửa  lại đẹp như xưa, thậm chí hai bên đường giờ còn trồng rất nhiều cây và hoa vô cùng trang hoàng lộng lẫy.

Hy vọng rằng, việc Mỹ nới lỏng lệnh cấm vận sẽ giúp Cu Ba khôi phục lại nền kinh tế thời hoàng kim ngày nào nhờ xuất khẩu được trở lại các mặt hàng thế mạnh và đặc biệt là đón nhận lượng kiều hối không còn bị hạn chế số lượng từ Mỹ gửi về.

Nói đến Cu Ba không thể không nhắc tới xì gà. Lí do khiến xì gà Cu Ba ngon nổi tiếng toàn cầu như vậy đầu tiên phải kể đến khí hậu và giống, song việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật canh tác, chế biến là yếu tố quyết định.

Theo đó, các cánh đồng trồng cây thuốc lá để làm xì gà được căng vải màn để che bớt ánh sáng mặt trời, bên dưới các rãnh luôn có nước để giữ độ ẩm ổn định. Cây thuốc lá được thu hoạch từng lá một từ dưới lên trên. Sau đó, lá cùng độ chín được đem phơi trong một ngôi nhà mái cọ có lượng gió lùa vào hợp lí từ vài tháng cho đến 1 năm (tùy từng loại xì gà).

Tiếp đến, thuốc lá được đem ngâm trong một bể nước chứa trong một loại gỗ đặc biệt để không bị mất mùi rồi lại đem phơi ráo nước một tuần lễ trước khi đem quấn thành điếu xì gà. Trước khi cuốn, các nghệ nhân tiến hành lọc bỏ hết các gân lá và mỗi loại xì gà có màu sắc, độ to bé khác nhau mang hương vị khác nhau.

Hiện, tại Cu Ba có các thương hiệu xì gà nổi tiếng như: Maduro, Behique, Negro, Patagas. Ngoài ra, Cu Ba còn có những loại xì gà được làm theo đơn đặt hàng của các nguyên thủ quốc gia trên thế giới, trên điếu thuốc có in tên và chữ ký của các nguyên thủ để họ làm quà tặng bạn bè, đối tác.

Hiện nay, đóng góp cho nền kinh tế Cu Ba đứng đầu là ngành du lịch, sau đến xì gà, thứ ba là xuất khẩu niken, xuất khẩu lao động cao cấp (chuyên gia, bác sỹ) và mía đường.

Với diện tích 21.000 km2 (bằng khoảng 2/3 Việt Nam), dân số 11 triệu người sống tại 14 tỉnh, thành phố, thì cơ hội và tiềm năng để Cu Ba bứt phá về kinh tế rất lớn, và có lẽ đây cũng chính là thời cơ vàng để các doanh nghiệp Việt Nam chuẩn bị sẵn sàng đầu tư vào Cu Ba khi nước bạn mở cửa.

* Ông Nguyễn Duy Cương từng là Trưởng phân xã TTXVN tại Cu Ba, nguyên Phó Tổng giám đốc TTXVN và hiện là Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba.

NGUYỄN DUY CƯƠNG ^(*)