I. ĐẦU TƯ LỚN - THUA LỖ NẶNG
Đó là thực trạng không thể phủ nhận của loại hình kinh tế vốn được coi là bước đột phá trong sản xuất nông sản chất lượng cao theo hướng hàng hoá ở Đà Nẵng hiện nay. Không ít cơ sở đầu tư hàng tỷ đến hàng chục tỷ đồng, quy mô công nghiệp với các loài cây trồng vật nuôi có tính đặc thù đã và đang bị thua lỗ nặng, nguy cơ phá sản khó tránh khỏi.
Ít nhất hàng chục cơ sở vốn đầu tư thuộc tốp dẫn đầu của loại hình kinh tế trang trại ở Đà Nẵng lâm vào cảnh thua lỗ, nợ nần dẫn đến bán đổ bán tháo, hoặc đang trong giai đoạn ngắc ngoải. Cơ sở đầu tiên phá sản là trang trại nuôi bò thịt vỗ béo quy mô công nghiệp của ông Đoàn Văn Cần, ở thôn Đông Sơn, xã Hoà Ninh (Hoà Vang). Cách đây chừng dăm năm, sau khi xây dựng cơ ngơi ngót nửa tỷ đồng, trang trại này đưa về cùng lúc khoảng 150 con bò thịt loại lớn nhốt từng dãy trông rất thích mắt. Trước khi đưa bò về, ở đây đã có 12 ha cỏ voi lên xanh tốt. Hồi đó, tham quan mô hình độc đáo này nhiều người kỳ vọng chăn nuôi quy mô công nghiệp sẽ phát triển mạnh tại các xã miền núi.
Nhưng rồi, chỉ vài ba năm, cơ sở thua lỗ nặng dẫn đến phá sản hoàn toàn. Nay tại đó không còn dấu vết của thời lắm người đến quay phim chụp ảnh và tham quan học tập, thay vào đó là bãi cỏ xơ xác vì nắng nóng và một vài chuồng trại chưa dỡ xập xệ đến thảm hại. Tiếp theo là trang trại trồng cây ăn quả và chăn nuôi của anh Nguyễn Văn Dũng ở thôn Hoà Phát, xã Hoà Phú. Với 40 ha khu vực khá bằng phẳng, người chủ trang trại chưa đến 40 tuổi này đầu tư trồng hàng nghìn cây ăn quả đủ loại nào là chôm chôm, xoài, nhãn, sầu riêng..., nuôi 4-5 chục con bò, hơn 1 ha cá nước ngọt... Đã có lần nguyên Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Đức Hạt đến tham quan và rất hài lòng trước thành quả bước đầu của lối làm ăn lớn này. Thế nhưng, niềm vui chẳng tày gang, những năm sau đó cây ra rất ít quả, thậm chí có vụ không hề có một quả và cứ thế còi cọc dần giữa cái nắng như thiêu như đốt. Bò đàn thiếu sự chăm sóc, thiếu thức ăn ốm yếu dần. Tình trạng thu không bù nổi chi diễn ra gay gắt.
Không chịu thấu tình cảnh nợ nần, ông chủ trẻ này đành bán đổ bán tháo cơ ngơi đã dày công gây dựng với số vốn hàng tỷ đồng, gom tiền về phố mua nhà chuyển nghề. Rồi, trang trại của Cty TNHH Tân Phú Lâm, cơ ngơi khá bề thế ở thôn Diêu Phong, xã Hoà Nhơn nổi danh một thời nay không ai nhắc đến bởi hiện tại chỉ lèo tèo vài ba hoạt động cho người trông coi đủ sống. Ngày khởi dựng, với 38 ha, trang trại này ưu tiên trồng rừng. Giữa khu rừng bạt ngàn ấy là trại chăn nuôi gà heo, nuôi trồng thuỷ sản xây dựng rất bài bản. Đã có thời điểm Trung tâm Khuyến ngư nông lâm đầu tư vào đây hàng chục nghìn con cá điêu hồng để phát triển mô hình. Nhưng rồi, tất cả đều quay về con số không, sau khi lĩnh vực nào cũng thua lỗ nặng. Rừng keo xơ xác sau bão, gà bị dịch bệnh, cá không còn nước để nuôi. Nay tại đó heo hút và vắng vẻ đến kỳ lạ. May ra một vài công nhân cố bám trụ trông coi tài sản.
Không thể kể hết các trang trại đã bỏ của chạy lấy người khi sự thua lỗ làm họ kiệt sức. Tại Khu chăn nuôi tập trung Diêu Phong, cơ ngơi đầu tư hàng trăm triệu đồng của ông Trần Văn Độ cũng hoang phế do nuôi heo công nghiệp liên tiếp thua lỗ. Gần đó, trang trại nuôi gà công nghiệp của ông Huỳnh Di, 4 dãy chuồng bỏ không mấy năm nay...
Những cơ sở đã khép lại quá trình đầu tư cho lĩnh vực kinh tế được coi là thế mạnh ở nông thôn miền núi này là vậy, còn số đang ngắc ngoải thì khó bề kể hết. Có thể liệt kê ra những trang trại đầu tư hàng tỷ đến hàng chục tỷ đồng từng là niềm tự hào của ngành nông nghiệp Đà Nẵng nay đang bên bờ vực phá sản. Trước hết là trang trại nuôi hơn 1.200 con đà điểu của Cty TNHH Minh Hưng ở thôn Hoà Xuân, xã Hoà Phú với vốn đầu tư ước 35-40 tỷ đồng. Sự quyết tâm đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông sản chất lượng cao của doanh nghiệp này thể hiện từ việc san ủi mấy ngọn đồi để có mặt bằng 5-6 ha xây dựng chuồng trại nuôi cùng lúc hơn 1.000 con đà điểu.
Tại đây, có giai đoạn là điểm sáng về kinh tế trang trại ở Đà Nẵng với loài vật nuôi mới lạ. Ít nhất hàng chục đoàn cán bộ từ TW đến thành phố đã đến đây tham quan, học tập kinh nghiệm. Thế nhưng, hiện tại tình cảnh ở trang trại này rất bi đát. Đà điểu chết dần chết mòn. Công nhân không có lương nghỉ việc. Doanh nghiệp lâm vào cảnh nợ nần chồng chất. Người dân quanh vùng liên tục phản ánh tình trạng ô nhiễm do đà điều chết chôn không đến nơi đến chốn. Tương tự, trang trại của Cty TNHH Mười Ánh chuyên nuôi ba ba, bò thịt, trồng rừng, cây ăn quả tại thôn An Châu, xã Hoà Phú lừng lẫy một thời nay cũng lâm vào cảnh thua lỗ triền miên. Nay ba ba nuôi cầm chừng, số lượng chỉ bằng 1/10 so trước đây, bò không còn một con. Khu vực trồng hoa và nuôi giun quế đã cáo chung từ lâu. Cây ăn quả thì sum suê nhưng chưa bao giờ thu được 1 đồng. Gần đó, cơ sở nuôi cá lồng bè của hộ ông Lê Minh thất thu gần 1 tỷ đồng sau vụ hơn 30 tấn cá điêu hồng bỗng dưng chết hàng loạt. Nay nước hồ Đồng Tréo cạn khô, cơ sở này phải chở cá vào Quảng Nam thuê hồ nuôi để gỡ gạc chút đỉnh.
Những trang trại quy mô nhỏ hơn cũng không khá hơn là mấy, đa số sản xuất cầm chừng, hiệu quả kinh tế thấp. Có thể nói, trang trại ở Đà Nẵng đang đối mặt với thực trạng nghiệt ngã đó là đầu tư càng lớn, thua lỗ càng nặng.
