SX bê bằng phương pháp cấy truyền phôi, xác định ADN của loài trong bột thịt xương... là những kết quả đã được Phòng Thí nghiệm trọng điểm công nghệ tế bào động vật (gọi tắt là Phòng TNTĐ, Viện Chăn nuôi - Bộ NN-PTNT) ứng dụng thành công.
SX phôi nhân nhanh giống bò cao sản
Bà Nguyễn Thị Thoa phụ trách nhóm công nghệ sinh sản Phòng TNTĐ cho biết: Cấy truyền phôi là công nghệ sinh sản hiện đại được nhiều nhà khoa học trên thế giới quan tâm ứng dụng trong chăn nuôi và y học. Công nghệ cấy truyền phôi trong chăn nuôi có ý nghĩa lớn trong việc nâng cao cường độ chọn lọc, đẩy nhanh tiến bộ di truyền, phát huy cao độ tiềm năng sinh sản của những giống vật nuôi cao sản; đặc biệt là ở động vật đơn thai như trâu, bò. Ở bò, mỗi chu kỳ chỉ rụng 1 trứng, nếu thụ tinh chỉ được 1 bê, trong một đời bò cái chỉ sinh được 7-8 bê. Trong khi buồng trứng của bò có trên 70.000 noãn bào. Như vậy thực tế số noãn bào được sử dụng hữu ích là rất ít, đối với một đời con bò cái cao sản, là lãng phí.
“ Với công nghệ sinh học sinh sản hiện đại như kỹ thuật gây rụng trứng nhiều (hay gây siêu bài noãn) để tạo phôi Invivo, khai thác tế bào trứng bằng phương pháp siêu âm để tạo phôi trong ống nghiệm… có thể khai thác tối đa tiềm năng sinh sản của bò cái cao sản, thu được số lượng phôi lớn, mang đặc tính quý của bố mẹ. Do đó có thể áp dụng công nghệ phôi trong chăn nuôi để tăng nhanh số lượng, chất lượng của đàn bò, đáp ứng nhu cầu về thịt, sữa” - bà Thoa khẳng định.
Hiện nay trên thế giới công nghệ cấy truyền phôi bò và những kỹ thuật liên quan như SX phôi Invivo, Invitro (IVF), đông lạnh phôi, tinh, trứng, tế bào soma… trên gia súc được nghiên cứu ứng dụng thành công ở nhiều nước. Và, Phòng TNTĐ cũng đã nghiên cứu, áp dụng công nghệ phôi như nghiên cứu nâng cao khả năng tạo phôi Invivo ở bò sữa bằng kỹ thuật gây rụng trứng nhiều và thu phôi lặp lại. Khai thác phôi bò lặp lại với khoảng cách 28-35 ngày/lần/bò đã tăng số phôi thu được từ 15 lên 46 phôi/bò/năm. Như vậy sẽ khai thác được tiềm năng sinh sản của bò cái cao sản.
Với kết quả này, trong thời gian ngắn các cán bộ Phòng TNTĐ đã tạo ra một lượng lớn phôi đảm bảo chất lượng, cùng với gây động dục đồng pha và cấy phôi sẽ tăng nhanh đàn bò. Thu được tế bào trứng trên bò sống bằng phương pháp siêu âm nên đã khai thác được tối đa tiềm năng sinh sản của những giống cao sản. Với một tuần siêu âm thu trứng 2 lần để SX phôi IVF, trong một chu kỳ của bò chúng ta có thể SX được 10-15 phôi. Vì thế có thể nhân nhanh giống bò cao sản và rút ngắn thời gian nuôi con bò làm giống.
Xác định mối quan hệ huyết thống ở quần thể bò bằng chỉ thị ADN
Phòng TNTĐ cũng đang ứng dụng công nghệ gen qua đề tài “Xác định mối quan hệ huyết thống ở quần thể bò bằng chỉ thị ADN”. Cụ thể là xây dựng được phương pháp xác định mối quan hệ huyết thống ở quần thể bò dựa trên chỉ thị ADN. Kết quả nghiên cứu cho phép ứng dụng trong các mục đích sau: Ứng dụng trong công tác quản lý giống vật nuôi (cho phép xác định chính xác mối quan hệ huyết thống giữa các cá thể trong đàn vật nuôi). Từ đó xây dựng được sơ đồ cây phả hệ sẽ hạn chế tối đa việc phối giống cận huyết. Ứng dụng để kiểm tra nguồn gốc của giống vật nuôi (kiểm tra nguồn gốc của một giống mới được nhập liệu có đúng được lai tạo từ các cá thể bố mẹ có năng suất cao hay không). Đồng thời hỗ trợ Toà án tiến hành giám định gen trong các vụ án tranh chấp vật nuôi ở miền núi.
Xác định loài trong bột thịt xương bằng phương pháp PCR
Theo ông Trần Xuân Hoàn, phụ trách Phòng TNTĐ, hiện nay trên thị trường có nhiều loại bột thịt xương khác nhau được sử dụng bổ sung vào TĂCN. Tuy nhiên hiện tượng gian lận về nguồn gốc của các loại bột thịt xương thường xảy ra. Chẳng hạn như sản phẩm có nhãn mác ghi là bột thịt xương lợn, nhưng làm thế nào xác định được sản phẩm đó đúng là bột thịt xương lợn, không chứa bột thịt xương của bò? Nếu TĂCN có chứa bột thịt xương của bò điên, mà sử dụng làm thức ăn cho bò thì có nguy cơ nhiễm bệnh bò điên cho đàn gia súc. Vì thế việc xác định chính xác nguồn gốc các loài trong bột thịt xương là cần thiết, nhằm ngăn chặn dịch bò điên vào nước ta.
Phòng TNTĐ đã sử dụng kỹ thuật PCR để xác định loài trong bột thịt xương sử dụng trong chăn nuôi, và có thể nhận biết được sự có mặt của loại mô của các loài như bò, lợn, gà trong hỗn hợp ở mức độ từ 0,5%. Kết quả này cho thấy chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn chặn tình trạng NK các loại bột thịt xương có chứa các loại mô của bò từ các nước có bò điên, đảm bảo an toàn trong chăn nuôi.
