Công trình thủy lợi Ia M’lá nằm trên địa bàn huyện Krông Pa là công trình thủy lợi lớn thứ hai sau thủy lợi Ayun Hạ tại Gia Lai. Công trình có tổng vốn đầu tư trên 723 tỷ đồng. Sau hơn 6 năm thi công (khởi công ngày 25-5-2005), nước ở công trình này vẫn chưa vào đến đồng ruộng mà hàng ngày, chỉ tưới... trên đường bê tông và những vùng đất… không cần tưới!
KHI NƯỚC TƯỚI… ĐƯỜNG
Theo thiết kế, hồ chứa nước Ia M’lá có dung tích hữu ích 54 triệu m3, năng lực tưới cho 5.150 ha đất canh tác tại thị trấn Phú Túc và các xã Phú Cần, Ia M’lá, Đất Bằng, Chư Gu, Chư Ngọc (huyện Krông Pa). Trong đó, nước tự chảy 3.862 ha, tưới tạo nguồn 1.288 ha, cấp nước sinh hoạt cho khoảng 36 ngàn dân…
Đây là dự án do Bộ NN-PTNT phê duyệt toàn bộ nguồn vốn. Năm 2005, Bộ NN-PTNT giao Ban Quản lý dự án Đầu tư - Xây dựng Thủy lợi 8 làm chủ đầu tư cụm đầu mối gồm các hạng mục: Đập đầu mối, 17 km kênh chính, hơn 20 km kênh cấp I, 17 km đường bê tông từ thị trấn Phú Túc vào đập đầu mối, một số hạng mục phụ trợ khác với tổng kinh phí 444 tỷ đồng. Năm 2009, Bộ NN-PTNT giao Sở NN-PTNT Gia Lai làm chủ đầu tư các hạng mục như kênh và các công trình trên kênh có diện tích tưới từ 150-200 ha với số vốn 86,2 tỷ đồng; giao UBND huyện Krông Pa làm chủ đầu tư các dự án kênh mương nội đồng, có diện tích tưới từ 20 ha trở xuống và xây dựng đồng ruộng với số vốn 68,9 tỷ đồng.
Tuy nhiên hiện tại, phần việc do Sở NN-PTNT và UBND huyện Krông Pa là chủ đầu tư triển khai quá chậm. Đến nay mới chỉ xây dựng xong 19 tuyến kênh (tổng chiều dài 16,8 km), hiện đang tiến hành các thủ tục để xây dựng 10 tuyến kênh có tổng chiều dài hơn 10 km. Phần việc do huyện Krông Pa làm chủ đầu tư cũng mới chỉ triển khai xong các gói thầu, dự toán chi phí của 53 tuyến kênh có sức tưới từ 20 ha trở xuống và hoàn thành rà phá bom mìn, vật liệu nổ. Riêng 1.235 ha đồng ruộng cũng mới chỉ dừng lại trên… giấy! Hiện huyện này mới hoàn thành công tác khảo sát cánh đồng, nhưng chưa hoàn tất hồ sơ trình UBND tỉnh, Bộ NN-PTNT phê duyệt điều chỉnh dự án.
Hệ thống kênh chính đã hoàn thành, trong khi hệ thống kênh dẫn nước vào đồng ruộng, 1.235 ha diện tích cánh đồng vẫn còn “biệt tăm”, do vậy nước từ kênh chính chỉ còn biết… tràn lênh láng ra đường. Ông Nguyễn Ngọc Trí ở khu phố 1, thị trấn Phú Túc, nói: “Khi Nhà nước đầu tư xây dựng công trình thủy lợi này, người dân chúng tôi phấn khởi lắm. Tuy nhiên mới chỉ có kênh chính, còn các hạng mục khác vẫn chưa thấy đâu nên nước vẫn chưa đến đồng ruộng. Chúng tôi mong sớm đầu tư hệ thống kênh dẫn nước để tưới diện tích cây trồng cho nhân dân”. Gia đình bà Phí Thị Xuyên ở khu phố 12, thị trấn Phú Túc có đám đất 4 ha đối diện với Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi Ia M’lá, quanh năm cũng chỉ biết trồng sắn và ngô, nhờ vào nước trời trong khi đó, nước của công trình thủy lợi nằm sát cạnh nhưng không thể đưa vào đất nhà mình được.
Nước mênh mông ở hồ chứa công trình thủy lợi Ia M’lá; trong khi những đồng đất khô khát hàng ngày vẫn đang chờ nước về
Dưới cái nắng thiêu đốt, bà Xuyên lùa đàn bò đến bờ kênh đầu mối ngay bên cạnh cho uống nước. Bà ngước nhìn bầu trời nắng như đổ lửa, nhìn cánh đồng khô khát của nhà mình, rồi lại nhìn dòng nước từ hệ thống kênh chính chảy lênh láng khắp mặt đường, than thở: “Không có mương dẫn nước vào đồng nên nước ở đây chỉ để… tưới đường nhựa thôi. Tiếc quá!”. Lời bà Xuyên không hề ngoa chút nào khi mà, tại hệ thống kênh dẫn nước cấp I thuộc công trình thủy lợi Ia M’lá, nước từ đây cứ “vô tư” tràn lênh láng ra mặt đường bê tông, làm ngập úng một số diện tích đất không cần tưới, thậm chí nước từ kênh chính còn… chảy ngược về suối Ia M’lá - trong khi đất đai bên cạnh cần nước thì vẫn chịu cảnh khô khát.
THỪA NƯỚC - THIẾU VỐN
Tại xã Ia M’lá, theo thiết kế xã này có đến 1.600 ha cây trồng được hưởng lợi từ nguồn nước của công trình thủy lợi Ia M’lá. Tuy nhiên đến nay, cũng mới chỉ có hơn 100 ha được tưới do thiếu kênh dẫn nước nội đồng. Trước tình hình trên, nhiều bà con nông dân đã tự phát xây dựng hệ thống dẫn nước để đưa nước vào đất nhà mình, bất chấp những nguy hại tiềm ẩn cho quy hoạch chung của công trình. Ông Vũ Quang Huy - Chủ tịch UBND xã Ia M’lá, cho biết: “Công trình thi công đã lâu, hệ thống đầu mối cũng đã xong nhưng hầu hết diện tích cây trồng của bà con trong xã vẫn chưa có nước tưới. Xã đề nghị các ngành cần sớm quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống kênh dẫn nước, để đưa nước về đồng ruộng, phát huy hiệu quả công trình, tránh gây lãng phí tiền của Nhà nước và nhân dân”.
| Nước đã chảy tràn trên hệ thống kênh chính và kênh cấp I, trong khi ruộng rẫy của bà con nằm dọc hai tuyến kênh này thì vẫn khô khát, mỏi mòn chờ nước. Với những bất cập trên - mặc dù Bộ NN-PTNT đã có ít nhất 3 lần điều chỉnh quyết định phê duyệt đầu tư, giãn tiến độ đến cuối năm 2012 hoàn thành kênh mương và đồng ruộng, song với tiến độ cấp vốn như hiện nay, người dân và đồng đất Krông Pa vẫn còn “dài cổ” mà chờ nước. |
Ông K’păh Thuyên - Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai cũng rất sốt ruột khi nhận định: Do thiếu vốn nên công trình chỉ triển khai với tốc độ cầm chừng. Đến tháng 12/2011 mới được bố trí tổng cộng 24,12 tỷ đồng so với 86,2 tỷ đồng theo kế hoạch, trong khi đến nay, chủ đầu tư đã thực hiện khối lượng giá trị lên đến trên 40 tỷ đồng.
Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Pa - ông Tô Văn Chánh, cho biết: “Năm 2011, huyện đã triển khai 2 gói thầu, Sở Nông nghiệp-PTNT cũng đã triển khai 3 gói thầu. Tuy nhiên vốn bố trí cho năm 2011 là quá ít. Riêng năm 2012 thì đến nay, vẫn chưa thấy đồng vốn nào chuyển về. Hiện huyện đang đề xuất với tỉnh, kiến nghị lên Bộ Nông nghiệp-PTNT tiếp tục bổ sung vốn để sớm thi công hoàn thành hệ thống kênh dẫn nước, đưa nước về đồng phục vụ nông dân…”.
