Những trang trại nuôi gà thả vườn quy mô hàng nghìn con, những nương rẫy cà phê, chè, sắn tươi tốt cho thu nhập cả trăm triệu đồng/năm. Đó là các mô hình phát triển SX mới của bà con dân tộc thiểu số vùng tái định cư Thủy điện Sơn La. 
Một bản tái định cư thủy điện Sơn La
QUEN DẦN NGHỀ MỚI
Chúng tôi tìm đến bản Tân Thảo, thôn Tân Quỳnh, xã Cò Nòi, một trong những bản tái định cư Thủy điện Sơn La đầu tiên của huyện Mai Sơn tìm hiểu cuộc sống của bà con nơi đây. Bản Tân Thảo có 30 hộ dân với 155 nhân khẩu, tất cả đều chuyển đến từ bản Pắc Ma, xã Pắc Ma, huyện Quỳnh Nhai cuối năm 2006.
Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà sàn kiên cố, Trưởng bản Hoàng Văn On cho biết, năm đầu chuyển về, cả bản ai cũng lo lắng vì chưa quen nhịp cuộc sống tại vùng đất mới. Sang năm 2007, nhờ được Trạm Khuyến nông huyện Mai Sơn tổ chức tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ xây dựng mô hình nuôi lợn, bà con vô cùng phấn khởi.
Hiện bình quân mỗi hộ gia đình tại bản Tân Thảo đều sở hữu 1 - 2 con trâu, bò, vài ba con lợn sinh sản, 5 - 7 con lợn thịt, thu nhập hàng năm đủ trang trải cuộc sống hàng ngày, thậm chí nhiều nhà còn tích được tiền mua xe máy, ô tô. Bên cạnh đó, nhờ tiếp cận giống mới nên năng suất ngô hàng năm của người dân đều đạt 8 tấn/ha, nhờ đó mà cuộc sống của bà con ngày càng ổn định, ấm no hơn.
Tương tự, bản tái định cư Mường Chiên, xã Phổng Nái, huyện Thuận Châu cũng quen dần với lối canh tác mới. Trưởng bản Mường Chiên Lò Văn Lự phấn khởi đưa chúng tôi tới thăm gia đình anh Lò Văn Hùng, một hộ làm kinh tế giỏi của bản. Được biết, gia đình anh Hùng chuyển từ huyện Quỳnh Nhai đến đây đã được gần 4 năm. Cũng như 65 hộ dân tái định cư khác trong bản, vợ chồng anh Hùng đã quen với cuộc sống trên quê hương mới.
Với 5.000 m2 đất được giao, anh Hùng đầu tư trồng chè, cà phê và chăn nuôi. Nhờ được cán bộ khuyến nông và chính quyền địa phương hướng dẫn kỹ thuật, bà con người bản địa chia sẻ kinh nghiệm, anh Hùng gặt hái được thành công ngay từ lần đầu cả ở lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi. Dẫn chúng tôi ra nương cà phê đã cho thu hoạch, anh Hùng khoe: “Từ khi chuyển về nơi ở mới và được học nghề trồng trọt, chăn nuôi, mỗi năm gia đình tôi thu nhập gần 60 triệu đồng từ chè, cà phê cộng với 15 triệu từ tiền chăn nuôi”.
ĐẨY MẠNH ÁP DỤNG KHKT
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Ngọc - PGĐ Sở NN-PTNT Sơn La cho biết, tính đến hết năm 2011, toàn tỉnh đã có 4.057/9.853 hộ tái định cư nông nghiệp đã thực hiện phương án SX tại nơi ở mới. Trong đó, huyện Thuận Châu hơn 1.000 hộ, Mai Sơn 920 hộ, Sông Mã 600 hộ…
Sau khi được Ban Tái định cư ký hợp đồng thực hiện chương trình khuyến nông, Trạm Khuyến nông các huyện, thành phố trong tỉnh Sơn La đã khẩn trương tổ chức triển khai thực hiện đảm bảo đúng tiến độ mùa vụ. Tổng kinh phí được phê duyệt trên 7,8 tỷ đồng, riêng trong năm 2011 đã giải ngân được 1,5 tỷ đồng. Khảo sát nắm bắt nhu cầu, xây dựng kế hoạch và tổ chức tập huấn cho gần 2.000 lượt nông dân tái định cư về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi. Trong đó, thành phố Sơn La là 816 lượt người, huyện Thuận Châu 710 lượt, Mộc Châu 305 người, Mai Sơn 60 người và Sông Mã 35 lượt người.
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La Nguyễn Quốc Tuấn cho hay, trong những năm qua Trung tâm đã phối hợp với UBND huyện và chỉ đạo Trạm Khuyến nông các huyện, thành phố xây dựng mô hình chăn nuôi gà thả vườn quy mô hàng nghìn con tại các điểm tái định cư với kinh phí gần 400 triệu đồng. Qua đánh giá cho thấy mô hình chăn nuôi gà thả vườn tại các điểm tái định cư phù hợp với điều kiện sản xuất của các hộ. Tỷ lệ gà sống trên 91%, tiêu tốn 2,5 kg thức ăn/kg tăng trọng, trọng lượng gà đạt 2,5 kg, đem lại thu nhập khá cho người dân.
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La Nguyễn Quốc Tuấn chia sẻ: “Việc triển khai công tác khuyến nông tại các điểm tái định cư còn gặp khó khăn do một số huyện như Sông Mã chưa bố trí nguồn vốn ký hợp đồng với Trạm Khuyến nông. Các huyện Quỳnh Nhai, Mường La và Yên Châu kế hoạch khuyến nông, khuyến lâm chưa được phê duyệt do một số điểm chưa được quy hoạch chi tiết hoặc điểm tái định cư đó được phê duyệt trước năm 2008 định mức khuyến nông thấp, vì vậy đề nghị tỉnh Sơn La xem xét và sớm bổ sung nguồn kinh phí để thực hiện”.
Bên cạnh việc đào tạo tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông rất chú trọng trong công tác thông tin, tuyên truyền với việc xuất bản hơn 1.000 cuốn thông tin khuyến nông, phối với với Hội Nông dân, Hội Phụ nữ các xã thành lập 26 câu lạc bộ Khuyến nông tại các điểm tái định cư để hỗ trợ người dân trong quá trình SX.
Bài học kinh nghiệm trong quá trình triển khai công tác khuyến nông tại các điểm tái định cư thủy điện Sơn La cho thấy, cán bộ khuyến nông cần phải có kiến thức và nắm chắc chủ trương, chính sách, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp, các ngành khi triển khai tới người dân. Giữa các phòng ban liên quan cần có sự thống nhất và phối hợp chặt chẽ trong quá trình triển khai thực hiện.
Theo kế hoạch năm 2012, tỉnh Sơn La sẽ tiếp tục tư vấn, lập phương án sản xuất cho gần 5.800 hộ dân, tập huấn kỹ thuật cho 50.000 lượt nông dân. Trong đó, chú trọng đến việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ KHKT về giống, kỹ thuật canh tác, công nghệ bảo quản, chế biến nhằm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp; sử dụng bền vững tài nguyên đất, bảo vệ môi trường sinh thái, khai thác tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển SX nâng cao thu nhập, từ đó giúp nông dân tái định cư ổn định cuộc sống.
