PGS.TS Nguyễn Hồng Minh (ĐH Nông nghiệp Hà Nội)
“Có chính sách đầu tư hợp lí nhằm phát triển lợi thế trời phú về rau quả nhiệt đới, á nhiệt đới ở miền Bắc để XK sang TQ, VN sẽ trở thành cường rau quả”. 
VN, đặc biệt các tỉnh miền Bắc có vụ SX rau chính hết sức thuận lợi vào mùa đông, trùng với thời điểm TQ giá rét không thể SX được rau tươi nên đây là tiềm năng vô cùng lớn để XK rau quả tươi sang TQ, nhưng hiện nay ta đang bỏ ngỏ.
Từ khoảng tháng 11 đến tháng 3 năm sau, từ khu vực cách biên giới VN khoảng 70 - 100 km, khí hậu mùa đông giá rét khiến trên 80% lãnh thổ TQ không thể trồng nổi loại rau gì. Muốn có rau tươi, họ buộc phải trồng trong nhà kính, chi phí quá cao mà chất lượng không thể cạnh tranh nổi với rau tươi tự nhiên của miền Bắc VN. Bởi rau trồng ở vùng ĐBSH hiện nay chất lượng ngon vào loại bậc nhất thế giới.
Đơn cử như cây cà chua, hiện các giống cà chua của VN chất lượng không thua kém nước nào trên thế giới, năng suất tới 70 - 80 tấn/ha, thậm chí 100 tấn/ha. Đầu tư một ha cà chua hiện nay khoảng 50 triệu/ha, trong vòng 4 - 5 tháng, với giá thị trường chỉ cần trung bình 5 nghìn đồng/kg, sẽ cho giá trị ít nhất 300 triệu đồng, cao có thể tới 500 triệu đồng, trừ chi phí, công lao động có thể cho lãi ròng 50% tổng giá trị.
Không phải cây trồng nào cũng có thể đạt được mức lợi nhuận đó. Nếu làm đảm bảo rau an toàn chất lượng để ăn tươi, giá trị có thể cao hơn nữa. Cà chua Israel hiện nay XK trên thị trường ăn tươi tới 100 nghìn đồng/kg, chỉ có nhà giàu mới được ăn. Chỉ 6 - 7 DN SX cà chua nhưng mỗi năm Israel XK cà chua với giá trị cao hơn cả XK lúa gạo của VN.
Theo TS Minh, chỉ cần 600 - 700 nghìn ha cà chua XK sang TQ, sẽ thu ngoại tệ gấp 7 lần trồng lúa cả năm của miền Bắc
Chỉ cần miền Bắc nước ta xây dựng được từ 600 - 700 nghìn ha cà chua trong vụ đông để XK sang TQ thôi, tôi cam đoan sẽ cho thu ngoại tệ cao gấp 6 - 7 lần so với tổng giá trị SX lúa gạo trong cả năm của miền Bắc.
Cà chua nói riêng và rau củ nói chung cũng là đối tượng có thể đưa vào thay thế đất lúa dễ dàng khi chúng ta thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
Về thị trường, TQ hiện nay tuy là nước SX cà chua lớn nhất thế giới, họ thuê cả đất bên Ukraina để trồng cà chua nhưng bởi nhu cầu họ quá lớn nên không bao giờ đủ, nhất là về mùa đông họ lại không có sản phẩm cà chua tươi, thứ mà thị hiếu tiêu dùng người TQ rất thích nên đó là khoảng trống mà ta cần tận dụng để XK.
Tôi nhấn mạnh sản phẩm ăn tươi bởi công nghệ chế biến, đóng hộp hàng nông sản nói chung và cà chua nói riêng của TQ hiện nay rất hiện đại, họ đi trước ta rất nhiều nên XK hàng chế biến ta sẽ khó cạnh tranh.
Vấn đề lớn nhất khi XK sản phẩm tươi đó là yêu cầu chất lượng. Bởi về lâu dài, nếu chúng ta đặt vấn đề XK rau củ sang TQ thì phải chính ngạch, chứ không thể mãi là tiểu ngạch được. Nghĩa là có kiểm soát chất lượng, ATTP theo các quy định của thông lệ quốc tế và của TQ nói riêng. Điều này về kỹ thuật mà nói thì chúng ta hoàn toàn làm được. Tuy nhiên vấn đề rào cản lớn nhất để tạo nguồn hàng rau tươi XK hiện nay khó khăn nhất việc tổ chức SX, và kiểm soát chất lượng ở ta đang rất kém.
Theo tôi, trước mắt, nhà nước cần phải đưa đối tượng cây rau lên vị trí cây trồng chủ lực để có chính sách đặc thù riêng cho loại cây này, bởi chính sách cho rau quả nói chung hiện còn rất nhiều hạn chế.
| “Việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp, bố trí lại ngành hàng cần phải gắn cụ thể, phù hợp với các sản phẩm có tính chủ lực để XK sang thị trường TQ. Như rau quả nhiệt đới cần mở rộng vùng nào, thay thế dần đất lúa ở đâu?” - nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn. |
