Sau tết, trên khắp đồng ruộng ở Cờ Đỏ (Cần Thơ), lúa chín vàng mùa thu hoạch. Khu vực SX giống lúa lai của Trại giống Cờ Đỏ, xã Thạnh Phú, huyện Cờ Đỏ thuộc Cty CP Giống cây trồng Miền Nam (SSC) được cách ly, nhìn khác biệt.
Nông dân trực tiếp SX giống lúa lai vui mừng cho biết, năng suất lúa F1 ước đạt trên 4 tấn/ha, cao nhất so với nhiều vụ trước. Hạt lúa giống thu mua theo hợp đồng giá cao nên thu nhập tăng hơn nhiều so SX lúa thường.
Cánh đồng lúa giống trải rộng ở Cờ Đỏ, vụ ĐX 2014-2015 SX tới 85 ha giống lúa lai Bác ưu 903 KBL, Nam ưu 603 và HR182. Trong đó có 42 ha thuộc dự án khuyến nông Trung ương “Phát triển mô hình SX hạt giống lúa lai F1 góp phần gia tăng tỷ lệ giống SX trong nước”.
Năng suất, giá trị cao
Từ năm 2014, SSC chọn TP Cần Thơ và các tỉnh Hậu Giang, Đăk Lăk, Quảng Nam, gieo trồng 240 ha lúa lai với 6 giống (5 giống lúa lai 3 dòng, 1 giống lúa lai 2 dòng), trong đó có 4 giống do SSC chọn tạo.
Cán bộ kỹ thuật SSC nhận xét, vụ ĐX năm nay ở ĐBSCL nhiệt độ bình quân cao hơn, thời gian sinh trưởng của lúa ngắn hơn. Tuy nhiên vào thời điểm cuối tháng 12, tháng 1, nhiệt độ xuống thấp vừa phải, thuận lợi cho quá trình nở hoa thụ phấn.
Hơn nữa do địa bàn dự án rộng lớn, liền vùng, điều kiện tưới tiêu và đảm bảo cách ly; nông dân có trình độ thâm canh cao, có kinh nghiệm, tuân thủ quy trình kỹ thuật SX giống lúa lai; đồng thời DN ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm và bảo hiểm năng suất tối thiểu, lợi nhuận cao, các HTX và nông dân nhiệt tình hợp tác.
Tại xã Thạnh Phú, huyện Cờ Đỏ, nông dân Nguyễn Văn Ở hăng hái ra đồng mỗi ngày, mân mê từng nhánh lúa, ông nói: "Tôi có kinh nghiệm SX giống lúa lai qua 14 vụ và nhờ có cán bộ kỹ thuật SSC hướng dẫn nên tay nghề nâng lên thấy rõ, năng suất vụ này lúa tươi đạt trên 4 tấn/ha. Tôi SX 1,5 ha, dự kiến có khoảng 6 tấn giống F1".
Trong khi đó nông dân Phạm Văn Hạnh có 1 ha, đã kinh qua 8 vụ SX hạt giống lúa lai, cho biết SX giống lúa lai cực công, chi phí khoảng 30 triệu đồng/ha. Nhưng mặt lợi là được thu mua với mức 20.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí có lãi trên 50 triệu đồng/ha.
ThS Nguyễn Hoàng Tuấn, Phó Tổng Giám đốc SSC cho rằng yếu tố thành công chính là 100% nông dân được tập huấn quy trình kỹ thuật khi tham gia SX hạt giống lai F1. Do đó quy trình SX đảm bảo độ thuần đồng ruộng, lúa sinh trưởng khá, ít sâu bệnh, đậu hạt tốt. Dự kiến trên diện tích mô hình năng suất lúa đạt bình quân 3,29 tấn/ha.
Sản lượng giống SSC thu được (trong và ngoài dự án) vụ ĐX 2014-2015 đạt 721 tấn F1. SSC sẽ thu mua lúa tươi theo thỏa thuận với đối tác SX, giá cố định từ đầu vụ. Bắt đầu từ tháng 3/2015 đến khi xuất hết lô giống, Phòng Quản lý chất lượng của SSC sẽ phối hợp với Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống và sản phẩm cây trồng Quốc gia tiến hành kiểm định đồng ruộng, chất lượng hạt giống.
Tăng SX giống lúa lai tại Nam bộ
Tại Hội nghị Sơ kết SX hạt giống lúa lai F1 vùng ĐBSCL vụ ĐX 2014-2015 (ngày 27/2 ) vừa qua, TS Phan Huy Thông, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhận định, giống lúa lai là thành tựu khoa học kỹ thuật của thế giới, hiện có trên 20 quốc gia sử dụng công nghệ SX giống lúa lai. Lúa lai chịu được điều kiện khắc nghiệt: hạn, mặn, rét, chống chịu sâu bệnh và hiện nay đang có xu hướng nghiên cứu tổ hợp lúa lai có chất lượng gạo ngon, thơm, dẻo, giá trị cao.
Nông dân SX hạt giống lúa lai F1 ở Cờ Đỏ, Cần Thơ
| Theo Cty CP Giống cây trồng miền Nam, sắp tới khoảng 300 tấn hạt giống F1 đạt tiêu chuẩn chất lượng trong dự án sẽ được cung ứng ra thị trường, giá bán giảm 14% so với giá giống cùng loại nhập khẩu nên cần mở rộng mô hình. |
Ở nước ta có 7 triệu ha gieo trồng lúa/năm, trong đó mới có 700.000 ha lúa lai, chiếm 10%. Trước đây lúa lai chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc SX, năng suất khoảng 8-10 tấn/ha. Một số vùng miền núi, đồng bào dân tộc nhờ SX lúa lai đã tự túc được lương thực.
Ở miền Nam, thời tiết khí hậu thuận lợi nên mấy năm gần đây một số giống lúa lai nhiệt đới rất thích nghi. Ở ĐBSCL, SX giống lúa lai cho chất lượng tốt. Tuy nhiên hiện nay số lượng hạt giống lúa lai SX trong nước chỉ đáp ứng 1/3 nhu cầu SX, còn lại phải nhập khẩu.
Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, dự án “Phát triển mô hình SX hạt giống lúa lai F1 góp phần gia tăng tỷ lệ giống SX trong nước”, triển khai thực hiện trong 36 tháng bắt đầu từ tháng 1/2014 đến 1/2016, tổng kinh phí trên 159 tỷ đồng, trong đó trên 45 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước và trên 114 tỷ đồng từ nguồn đối ứng của DN và nông dân.
Dự án nhằm xây dựng và mở rộng mô hình liên kết giữa nông dân với HTX, DN SX và cung ứng hạt giống lúa lai F1 tại Việt Nam, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, sản lượng và hạ giá thành, chủ động nguồn giống và thời vụ để tăng tỷ lệ sử dụng giống lúa lai SX trong nước, thay thế dần các giống lúa lai nhập khẩu.
Quá trình tiến hành dự án sẽ góp phần đào tạo phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp, có kiến thức, tay nghề tốt trong nghiên cứu, SX hạt giống lúa lai F1.
Trong năm 2014, dự án tiến hành tập huấn 3.400 cán bộ kỹ thuật và nông dân trực tiếp SX giống; xây dựng 680 ha giống lúa lai F1 với 3.400 hộ nông dân tham gia ở 6 vùng được quy hoạch SX gồm: Miền núi phía Bắc, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ, Tây Nguyên và ĐBSCL.
Cơ cấu các tổ hợp lai sử dụng phổ biến trong SX như: 3 dòng có Nhị ưu 838, Bác ưu 903 KBL, LC25, HYT100, CT16, GS9 và lúa lai 2 dòng VL20, TH3-3, TH3-4, TH3-5... Trong năm 2015, Dự án tiếp tục triển khai xây dựng mô hình SX hạt giống lúa lai F1 quy mô 920 ha phân bố trên 6 vùng trong cả nước.
