Đề án rau sạch 1.000 tỷ lỗi hẹn đại lễ 1.000 năm

RAT Vân Nội đã hết cảnh “đắt như tôm tươi”

Ra quân hào hứng

Hà Nội là địa phương mạnh dạn đi đầu phát triển mô hình RAT. Sau khi mở rộng, Hà Nội có tới hơn 300.000 ha đất nông nghiệp với tổng diện tích rau xanh gần 12.000ha, trong đó có khoảng 2.000 ha RAT. Bà Nguyễn Thị Hoa, Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hà Nội khẳng định, với diện tích này Hà Nội đã giải quyết được về cơ bản diện tích đất SX rau xanh. Theo bà Hoa thì mỗi năm Hà Nội đã tự SX được khoảng 570.000 tấn rau, đáp ứng được 60% nhu cầu về rau xanh trên địa bàn, còn 40% vẫn phải nhập từ các địa phương khác. Tuy nhiên, nếu nhìn vào diện tích hơn 2.000 ha RAT thì mới chỉ đáp ứng được 14% nhu cầu.

Năm 2009 TP UBND TP Hà Nội đã phê duyệt đề án gần 1.000 tỷ đồng phát triển RAT với mục tiêu đến năm 2015, những vùng RAT tập trung phải được SX an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP (SXNN tốt). Tuy nhiên, nhiều người cho rằng mục tiêu này hơi quá sức, bởi hiện nay đa số vùng RAT đang “héo”. “Hiện chi phí SX RAT cao gấp 2-3 lần so với trồng rau thường. Không những khó tiêu thụ, một nguyên nhân khác khiến RAT bán với giá rẻ là do niềm tin của người tiêu dùng với loại rau gắn mác RAT còn rất hạn chế. Một bộ phận người dân chạy theo lợi nhuận, không tuân thủ quy trình SX khiến người tiêu dùng nghi ngờ”, bà Hoa thừa nhận.

Đến thăm vùng RAT Giang Biên (Long Biên) chúng tôi mới cảm nhận được cảnh “đìu hiu chợ chiều”. Đã cuối ngày mà chỉ lác đác một vài xã viên ngồi thu hái rau. Chủ nhiệm HTXNN Giang Biên than thở: “Những năm trước RAT của HTX có khách ở tận Hải Phòng về thu mua, trong khi trên địa bàn TP, thương hiệu RAT Giang Biên cũng đã trở nên khá quen thuộc. Nhưng kể từ khi một số cơ sở SX RAT bị phát hiện có sai phạm thì niềm tin vào RAT của người tiêu dùng ngày một giảm. Và hậu quả là RAT SX không tiêu thụ được, hoặc có tiêu thụ thì cũng là đại trà, bán ngoài chợ như rau thường”.

Bế tắc đầu ra

Trao đổi với NNVN, ông Trịnh Văn Vĩnh, Chủ nhiệm HTXNN Hòa Bình cho biết, vì đầu ra không có, nên hầu hết các hộ tham gia trồng RAT đều phải tự túc tiêu thụ. Tính trung bình, mỗi ngày HTX SX được khoảng 5 tấn rau, nhưng lượng tiêu thụ theo hợp đồng bao tiêu chỉ được 5-7 tạ. “Mang ra chợ tiêu thụ thì phải chấp nhận giá bán ngang bằng với rau SX theo đại trà, trong khi, chi phí trồng RAT rõ ràng cao hơn” - ông Vĩnh nói.

Tương tự, dự án RAT của HTXNN Chúc Sơn (thị trấn Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ) triển khai năm 2006 trên diện tích 65ha, với 500 hộ tham gia, đến nay chỉ còn 49 hộ ở thôn Giáp Ngọ SX 2ha. 250 triệu đồng của dự án làm nhà lưới, song do bố trí quá thấp, lại không có ô thoáng nên vào mùa nóng chất lượng rau rất thấp. Mục tiêu đạt 200 triệu đồng/ha/năm, nhưng thu nhập thực tế của hộ trồng rau chỉ đạt vài chục triệu do chi phí SX lớn, giá bán RAT không cao hơn rau thường...Theo ông Hoàng Văn  Thám, Trưởng phòng  NN-PTNT huyện Chương Mỹ, chỉ hơn 2ha RAT ở Chúc Sơn mà bà con đã không có chỗ tiêu thụ, hiện giờ TP giao cho huyện xây dựng mô hình 60 - 80ha RAT thì còn khó khăn hơn.

Về phía DN đầu tư vào lĩnh vực này cũng không mấy sáng sủa. Anh Lê Năng Công, GĐ Cty CP SX- DVNN an toàn Hà An cho biết: “Rau củ của chúng tôi được sản xuất trên dây chuyền khép kín song hiện đang phải làm cầm cự bởi thu không bù chi”. Được biết dự án RAT của Cty Hà An là mô hình thí điểm của Sở NN- PTNT Hà Nội, được Chi cục BVTV hướng dẫn về mặt kỹ thuật, UBND quận Long Biên hỗ trợ đường ống dẫn nước tưới, nông dân góp đất, quy mô dự án là 5ha ở phường Giang Biên. Mặc dù đã được “3 nhà” góp sức song dự án vẫn đứng trước nguy cơ phá sản.

Theo anh Công, RAT Hà An đã có mặt trên thị trường từ năm 2007, DN có đội ngũ cán bộ rất tâm huyết, song vẫn không “chiến đấu” được với sự nhập nhằng, trà trộn của những cơ sở kinh doanh khác.