Để người dân hưởng lợi rau VietGAP

Các chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước tham dự hội thảo đã có nhiều đóng góp quan trọng cho chiến lược SX VietGAP. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Thị Xuân Thu đến dự và phát biểu.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu phát biểu khai mạc hội thảo

Người SX quyết định chất lượng

Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu cho rằng, việc tổ chức hội thảo này là để các nhà quản lý, khoa học đến người SXKD tiêu thụ rau hiểu rõ hơn những nội dung cơ bản của quy chuẩn quốc gia, những thay đổi trong VietGAP cải tiến; lợi nhuận mang lại cho nông dân khi áp dụng quy chuẩn và VietGAP.

Hội thảo làm rõ thêm vai trò của các cơ quan nhà nước cũng như các tổ chức tư nhân cộng tác với nhau dưới dạng hợp tác công - tư (PPP) trong việc trợ giúp nông dân trồng rau, giúp đỡ các nhà kinh doanh và khuyến cáo người sử dụng.

2 ngày diễn ra hội thảo, những vấn đề lớn được đặt ra đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của giới chuyên gia, nhà quản lý và cơ sở SX RAT. TS Phạm Đồng Quảng, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Trồng trọt cho biết: “Đến cuối năm 2013 tổng diện tích chứng nhận VietGAP của cả nước khoảng 14.500 ha, trong đó riêng thanh long của Bình Thuận trên 7.000 ha. Hiện có 575 giấy chứng nhận VietGAP còn hiệu lực với diện tích 8.228 ha. Ngoài ra có hơn 10.000 ha SX theo hướng VietGAP nhưng không đăng ký chứng nhận”.

Rõ ràng những con số đó cho thấy SX RAT đang ở mức khiêm tốn. Lý do khó khăn và thách thức trong SX rau, quả của VN, theo bà Nguyễn Thị Tân Lộc, Viện Nghiên cứu rau quả thì có nhiều nguyên nhân. Bà Lộc cho rằng, quy mô SX của ta còn nhỏ, phân tán nên sản phẩm tạo ra chưa đồng đều. Sản phẩm áp dụng quy trình VietGAP còn ít nên khó đáp ứng nhu cầu của bạn hàng.

“Bộ NN-PTNT còn thiếu một chương trình đồng bộ có mục tiêu về phát triển SX rau quả an toàn. Việc bố trí các NM chế biến rau, quả chưa thực sự hợp lý, hoạt động chưa hết công suất, thiếu nguyên liệu. Dây chuyền thiết bị hiện đại chưa được đầu tư lớn nên khó đáp ứng yêu cầu các thị trường lớn như Nhật Bản, Mỹ, châu Âu…”, bà Lộc nhấn mạnh.

Cũng theo bà Lộc thì giống rau quả của chúng ta chưa hoàn toàn được chủ động, còn phụ thuộc vào nhập khẩu nên chi phí về giống rất cao. Đặc biệt là mức đầu tư cho công tác nghiên cứu trong lĩnh vực rau, quả còn quá ít. Việc áp dụng công nghệ vào SX, chế biến, vận chuyển gặp nhiều khó khăn.

Cùng với đó là chúng ta còn thiếu sự liên kết dọc và liên kết ngang giữa các tác nhân trong ngành hàng rau, quả nên chưa giải quyết tốt được khâu tiêu thụ sản phẩm. “Người SX là tác nhân đầu tiên trong chuỗi và là người quyết định chủ yếu về độ an toàn của sản phẩm. Đây chính là vòng luẩn quẩn mà từ lâu nay chúng ta chưa nhìn ra nên còn gặp nhiều khó khăn trong vấn đề VSATTP”, bà Lộc khẳng định.

Khủng hoảng lòng tin

Theo bà Nguyễn Thị Kim Oanh, Trưởng phòng giao dịch Sàn giao dịch rau, quả & thực phẩm an toàn Hà Nội thì lượng rau VietGAP SX và cung cấp ra thị trường hiện nay của VN là không nhiều so với yêu cầu của người tiêu dùng. Các cơ sở SX rau VietGAP được đầu tư nhiều nhưng không phát triển được như kỳ vọng. Bất cập trong quản lý đã dẫn đến sự khủng hoảng lòng tin của người tiêu dùng đối với RAT vì thị trường rau dường như “đang loạn”.

Kiểm tra vùng RAT tại Hoằng Hóa, Thanh Hóa

“Gần như chúng ta không thể kiểm soát được nguồn gốc và chất lượng rau kể cả ở những hệ thống được coi là đảm bảo như một số siêu thị. Điều này dẫn đến lòng tin của người tiêu dùng bị khủng hoảng nặng nề. Khi người mua đã không tin thì kể cả có nhu cầu, có tiền, họ vẫn không muốn mua”, bà Oanh cho hay.

Một đánh giá khác của Sàn giao dịch rau, quả & thực phẩm an toàn Hà Nội đã nhận được sự chú ý và đồng tình rất cao của các đại biểu có mặt tại hội thảo. Đó là giá rau VietGAP vẫn còn cao. Vấn đề này, theo bà Oanh là nhiều người có quan niệm sai lầm rằng, đã là RAT thì giá phải cao. Điều này dẫn đến hai hậu quả.

Một là người nghèo không thể ăn RAT, tạo sự bất công giàu nghèo và vi phạm quyền được tiêu dùng sản phẩm an toàn của người dân. Hai là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thu nhập của người dân thấp đi thì số lượng người giàu không nhiều. Hơn nữa người giàu lại ở phân tán vì thế sản lượng tiêu thụ thấp sẽ không thúc đẩy được phát triển SX quy mô lớn.

“Do đó tính toán mọi cách giảm giá thành để RAT ngày càng “phổ thông hóa” mới là con đường đúng đắn. Để thúc đẩy SX RAT cần chú trọng nhiều hơn nữa đến vấn đề thị trường. Cần dành ít nhất 50% nội dung công việc và ngân sách cho việc phát triển thị trường, tổ chức mạng lưới tiêu thụ”, bà Oanh kiến nghị.

Bên lề hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu cho biết: Chính phủ đã chỉ đạo Bộ NN-PTNT và TP Hà Nội nghiên cứu mô hình kiểm tra giám sát ATVSTP ngay tại các chợ đầu mối. Theo Thứ trưởng thì chợ đầu mối có quá nhiều nguồn gốc rau thì việc sử dụng phòng thí nghiệm lưu động có quy mô nhỏ sẽ khó khả thi.

Kết quả xét nghiệm cũng chỉ để người tiêu dùng tin hơn là đã qua kiểm tra, chứ tìm ra nó có nguồn gốc ở đâu, xử lý cơ sở SX như thế nào thì còn cả một quá trình, cả một hệ thống.

“Hiện đã có một số cách kiểm tra nhanh sản phẩm rau quả nhưng rất nhiều chỉ số về thuốc BVTV, kim loại nặng thì không sử dụng test được mà mới kiểm tra được một vài chỉ số cơ bản”, Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu nói.