Bệnh viêm gan A do một nhóm virus viêm gan A và E gây ra. Virus này có trong phân người bệnh và gây ô nhiễm vào nước, đất, nếu quản lý nguồn phân không tốt. Sử dụng thức ăn nấu không chín kỹ, nước uống có nhiễm virus, rau sống bón bằng phân tươi đều có nguy cơ nhiễm các virus gây viêm gan.
Viêm gan A (HAV) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lưu hành khắp trên thế giới, nhất là ở các nước nghèo. Tại các bệnh viện, HAV là nguyên nhân của khoảng 30 - 50% số trường hợp viêm gan cấp. Viêm gan A lây trực tiếp từ người bệnh sang người lành qua thức ăn và nước uống bị nhiễm virus. Virus HAV được đào thải qua phân ở cuối thời kỳ ủ bệnh (kéo dài hàng tuần, cho tới khi lui bệnh). Bởi vậy, ăn uống mất vệ sinh là điều kiện thuận lợi cho viêm gan A.
Triệu chứng khởi phát giống cảm cúm nên rất dễ bị bỏ qua. Virus gây viêm gan A tồn tại nhiều tháng ở nhiệt độ 25 oC, trong nước đá chúng có thể sống tới 1 năm. Nhiệt độ 100 oC trong 5 phút giết chết virus.
Người ăn thức ăn có nhiễm virus sau 15 - 45 ngày xuất hiện các triệu chứng:
- Viêm gan cấp tính: Sau một thời gian ủ bệnh, trung bình là 30 ngày, bệnh khởi phát đột ngột bằng các dấu hiệu giống như cảm cúm: Sốt, ho, đau mỏi cơ, nhức đầu, mệt nhọc, chán ăn, đi tiểu ít, nước tiểu sẫm màu. Chính vì dấu hiệu này mà nhiều người chủ quan, cho rằng chỉ bị cảm cúm thông thường. Nếu không được phát hiện sớm, bệnh sẽ nặng lên, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
Sau 5 - 7 ngày với những triệu chứng trên, bệnh nhân hết sốt nhưng vẫn tiếp tục mệt mỏi và chán ăn. Dấu hiệu vàng mắt, vàng da xuất hiện tăng dần và thường kéo dài 2 - 4 tuần. Bệnh viêm gan A cấp tính thường tự khỏi, bệnh nhân đi tiểu nhiều và hết vàng da, vàng mắt. Nhưng có khoảng 2% số trường hợp diễn biến nặng, có thể dẫn đến suy gan, hôn mê, làm cho người bệnh tử vong.
- Viêm gan tối cấp: Bệnh diễn biến nhanh chóng trong một tuần với biểu hiện sốt cao, vàng mắt, mệt lả, gan teo nhỏ. Hôn mê gan thường là biểu hiện cuối cùng trước khi tử vong.
- Viêm gan kéo dài: Hiện tượng này rất ít gặp. Biểu hiện là ứ mật kéo dài, đôi khi xảy ra 2 - 3 tháng, nhưng ít khi để lại hậu quả nặng nề. Không ghi nhận thể viêm mạn tính hoặc tình trạng mang HAV suốt đời.
* Điều trị và phòng ngừa: Hầu hết các trường hợp viêm gan A cấp tính thường diễn biến nhẹ. Phương pháp điều trị chủ yếu là nằm nghỉ, không nên tiếp tục học tập và lao động trong thời gian mắc bệnh. Tuy nhiên, người bệnh không nên tự điều trị tại nhà mà cần đến bệnh viện để khám, xét nghiệm để xác định thể bệnh. Đa số các bệnh nhân cần điều trị nội trú tại bệnh viện. Bệnh nhân cần được chăm sóc tốt, ăn những thức dễ tiêu hóa, không nên dùng nhiều mỡ, đường... tránh cho gan phải làm việc mệt nhọc.
Bệnh viêm gan do virus A phòng bệnh bằng cách cách ly người bệnh. Ăn uống vệ sinh cũng là biện pháp phòng bệnh nhưng không thật sự đặc hiệu, không ngừa được đại dịch xảy ra. Hiện nay, virus viêm gan A đã được sử dụng trên toàn thế giới và Việt Nam, có tính miễn dịch và độ an toàn cao.
