Với nguồn gốc xứ lạnh, mọi năm “dì hai” (giống lúa Nhật J02) không mạo hiểm trồng ở vụ mùa vì thời gian sinh trưởng hơi dài, khi các giống lúa ngắn ngày thu hoạch hết, còn trơ lại trên đồng dễ làm mồi cho đủ thứ dịch bệnh tấn công…
Lúa tốt ngập trên cánh đồng vốn hay bị bạc lá nặng
Nhưng bởi thị trường khắp nơi đã mê gạo của “dì hai” quá nên yêu cầu đặt ra là phải luôn luôn có gạo tươi, gạo mới sao cho đáp ứng được những khách hàng khó tính nhất, Cty Cổ phần Giống - vật tư nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam đành mạnh dạn thử nghiệm trồng ở vụ mùa. Thử nghiệm này trải rộng ở nhiều tỉnh, nhiều vùng sinh thái, từ miền núi có Lai Châu, Hòa Bình, miền trung du có Phú Thọ, miền đồng bằng, duyên hải có Hà Nam, Nam Định, Hải Phòng.
Ở Lai Châu “dì hai” được trình diễn trên cánh đồng của Than Uyên - một trong những huyện có diện tích gieo cấy lớn nhất tỉnh với trên 4.000ha cả hai vụ. Từ lúc gieo mạ, lúc cấy đến khi trổ đòng giống phát triển bình thường như mọi giống khác, chỉ đến khi thu hoạch thì mới thực sự khác biệt. Những ruộng lúa mênh mông bao quanh mô hình bị cháy vì bạc lá, cảm tưởng chỉ sơ sảy một que diêm, một điếu thuốc là mọi thứ làm mồi cho lửa.
Thế mà không ngờ 3ha lúa của “dì hai” ở giữa vẫn cứ xanh ngằn ngặt, uốn câu trĩu trịt hạt. Lãnh đạo huyện dẫn chị Nguyễn Thị Tâm - Giám đốc Cty CP Giống - vật tư nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam ra ruộng xem rồi cười khà khà: “Chỗ này chịu được thì chỗ nào cũng được bởi hàng năm ở đây nấm hoa cúc rất nhiều, bệnh bạc lá cũng rất nặng”.
Do điều kiện ruộng bậc thang nên trong quá trình làm đất bà con chưa bón lót phân như khuyến cáo. Tuy nhiên, “dì hai” vẫn đẻ khỏe, đẻ sòn sòn, khóm gọn hơn hẳn giống đối chứng. Chuyện trỗ bông cũng rất thoát và tập trung. Gần đến ngày thu hoạch mà bộ lá của “dì” vẫn xanh, kiểu hình thân lá gọn, đứng lá nên hạn chế sâu bệnh gây hại, đặc biệt là hạn chế bệnh bạc lá ở vụ mùa. Có ruộng gần như không phải phun thuốc còn phần đa chỉ cần xử lý thuốc một lần duy nhất.
Năng suất là mục tiêu quan trọng mà các nhà khoa học khi nghiên cứu chọn lọc ra các giống lúa. Qua thực tế cho thấy giống lúa của “dì hai” trên đất Than Uyên đạt 63,3 tạ/ha, hơn hẳn đối chứng chỉ đạt 54 tạ/ha. Điều đặc biệt cần quan tâm là hiệu quả kinh tế, lợi nhuận ròng trên 1 ha của “dì hai” đạt 25,4 triệu còn giống đối chứng chỉ đạt 13,1 triệu, chênh lệch tới hơn 12 triệu đồng. Tại sao năng suất không chênh lệch nhiều mà lợi nhuận lại chênh lệch quá lớn đến như vậy?
Ruộng J02 bên phải khác hẳn đối chứng
Chính vì bởi bản chất của hạt gạo “dì hai” là gốc Nhật, hơn nữa nó là một trong những giống tốt nhất của dòng Japonica đang có ở Việt Nam. Bởi thế hạt gạo không những no tròn, đẹp mắt như con nhộng thu nhỏ mà khi nấu lên mùi cơm cũng khác hẳn. Thơm nhè nhẹ, thơm dịu dàng. Vị của “dì hai” này thì khỏi chê. Đã ăn quen thì tất các loại gạo khác đều trở nên nhạt nhẽo. Bởi thế mà Cty của chị Tâm đặt giá thu mua khoảng 11.000đ/kg cũng không mấy khi có hàng, bà con giữ lại để ăn, để biếu, để bán cho hàng xóm, láng giềng hết.
Thực tế ở vùng Than Uyên đã khẳng định “dì hai” tuy chính hiệu gốc Nhật mà lại hay lam, hay làm, tuy con nhà quyền quý cao sang mà không hề đài các. Vụ xuân cũng như vụ mùa, đất xấu cũng như đất tốt, ruộng thấp cũng như ruộng cao “dì hai” đều không nề hà, ca thán mà vẫn giữ phẩm chất cao quý như một phụ nữ Nhật hi sinh hết mình cho gia đình, phục vụ tận tình, nhất là ở những nơi đã hình thành được các cánh đồng mẫu lớn.
Nhờ vào cái nền tảng vững bền này mà Cty Cổ phần Giống - vật tư Nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam sẽ xây dựng thương hiệu gạo Việt ở nhiều địa phương để có nguồn gạo chất lượng phục vụ cho nội tiêu và xuất khẩu. Trong một hướng đi dài hơi, Cty còn liên kết hợp tác với một đối tác lớn ở Nhật Bản. Các nhà khoa học của Nhật Bản hiện đã sang khảo sát về đất, nước, tiểu khí hậu và khẳng định rằng ở phía Bắc Việt Nam có nhiều tỉnh điều kiện tự nhiên gần như tương đồng với một số tỉnh của Nhật, hoàn toàn thích hợp để sản xuất giống lúa hạt tròn.
