 |
| Ảnh: Lê Hoàng Vũ |
Tôi bay bổng phiêu du lần về ngày dấu chân người thưa vắng. Một ít hạt giống, một con dao, hay một mái chèo, một tay lưới... qua năm tháng dài cùng sông nước, trời đất thiên nhiên ấy, bầu bạn, thấm sâu và rồi không ai muốn, ai nỡ rời đi, chỉ muốn được suốt đời gắn chặt, và đời này đời khác, nhiều thêm những mái nhà, những bến thuyền, những làng xóm... để rồi dần rõ nét nền văn hóa miệt vườn, văn minh sông nước, để rồi, sau hơn ba trăm năm gây dựng ai ai cũng thấy đi mãi cũng không sao đi hết câu hò điệu lí, và đi qua về lại mãi một bến bờ cũng không bao giờ nghe hết chuyện xưa sau.
Ai đã ở lại suốt đời? Ai đã ở rồi ra đi? Và người đi chắc sẽ yêu sẽ nhớ vô cùng, và họ khao khát trở về, ngày càng thấm thía niềm hạnh phúc khi được sinh ra lớn lên ở đó, miền sông nước mang vẻ đẹp cô liêu nhưng hào phóng, mộng mơ mà dữ dội và dễ gọi dậy bao nỗi niềm âm thầm, thẳm sâu của lòng người.
Sông nối sông, kênh nối kênh, những chuyến đò, những chuyến phà và ngày nay bờ nối bờ bởi những cây cầu hùng vĩ, việc đi lại trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Con cháu, du khách bây giờ về đồng bằng sông Cửu Long không còn chịu cảnh sông nước bao vây cách trở như trước, đó chẳng phải là một trong những niềm hạnh phúc vô cùng lớn hay sao?!
Sông nước bao bọc, chở che, ban phát, nhưng khi nó mênh mông, bao la, dài rộng đến thế, không phà, không cầu thì con người phải chịu sống trong bao vây, và rồi cô quạnh, cô đơn, bao nỗi chôn vào nước, trôi theo nước, dịu êm, thấm đầy và mất hút. Nếu như người vùng cao bị núi non hiểm trở bao vây, thì ở đây lại là sông nước mênh mông, dằng dặc bao vây. Và thường khi bị ngăn cách ta mới dễ thấm hết cái nỗi cô đơn, cô quạnh, nhưng rồi cũng nhờ đó mà được nghe, được hiểu những gì âm thầm, sâu lắng, hữu tình nhất của tự nhiên. Và khi gắn bó đủ hiểu, dư tình thì con người ta sẽ không từ bỏ, mà cúi đầu cảm tạ, hết sức yêu thương và dốc lòng, xả thân bảo vệ.
 |
| Ảnh: Lê Hoàng Vũ |
Gắn bó, chia sẻ, biết bao đời có cái ăn, cái mặc từ đất đai sông nước ấy và tâm hồn cũng được dưỡng nuôi lên từ đó; tình yêu, lòng biết ơn, sự thấu hiểu... nên ta hiểu vì sao người dân Cần Giuộc “chỉ biết ruộng trâu ở trong làng bộ” từ những ngày đầu tiên mất nước đã đứng lên, hi sinh tính mạng để bảo vệ từng tấc sông, tấc biển, và ta càng hiểu vì sao người miền tây nam bộ hơn một thế kỉ đã anh dũng kiên cường đánh Pháp, đuổi Mỹ.
Tự do, bình yên thả lưới, quăng chài, đào đất, cấy hái... một năm đôi ba lần lên xe, thuyền đi ra để rồi trở về yên vui, tiếp tục làm lụng với đồng nước, đồng đất, với sông bãi mà ông cha đã gian nan gây dựng. Người dân đồng bằng sông Cửu Long họ có đi đâu rồi hẳn cũng sẽ thấy không đâu xanh tươi, trù phú, giàu có bằng quê mình, và họ hiểu nếu không biết yêu quý, gìn giữ đất ấy, sông nước ấy thì còn gì để coi là hạnh phúc? Một miền quê như vậy nếu chối bỏ, không xây dựng, chỉ biết tận hưởng cho hết, cho nghèo kiệt, xác xơ rồi bỏ đi, liệu rồi sẽ tìm được hạnh phúc ở những đâu, ở điều gì?
Tôi đi từ vùng biên giới Tịnh Biên - An Giang đến miền Duyên Hải - Trà Vinh, tôi đi trong hương tràm Đồng Tháp, Trà Sư - An Giang, Trà Vinh, Bến Tre... đi giữa mênh mông đồng bằng châu thổ, những cánh đồng lúa xanh rì, những con kênh xanh xanh cây lá, bao sông nước đỏ nặng phù sa... Tôi tự hào về vẻ đẹp muôn vẻ của đất nước. Càng mê say tự hào tôi càng lo lắng về những gì đã và đang xảy ra ở đầu nguồn dòng Mê Kông.
Nước dồn đổ về mênh mang chín cửa thất thường vì biến đổi khí hậu toàn cầu, vì việc chặn dòng và xả dòng, vì những hóa chất đổ lên đồng ruộng, nước xả thải từ nền công nghiệp bất chấp, không ngừng huỷ diệt môi trường. Con người đã “chinh phục tự nhiên” để rồi phải quay ra hứng chịu hậu họa vì chính sự chinh phục đó.
Khai thác tự nhiên trong hàng bao nhiêu năm qua vừa giấu giếm lẫn công khai nay đang từng ngày ập đến những hậu họa, không kịp trở tay và cuống cuồng lo lắng, bất lực lo lắng, trong cả từng bữa ăn, giấc ngủ.
Những ngôi nhà, những xóm làng rơi tõm xuống sông. Tôm cá nuôi, thủy sinh vật chết kéo theo sự khách kiệt bơ phờ, bi kịch và dắt díu nhau tha phương cầu thực của nhiều gia đình.
 |
| Ảnh minh họa. Ảnh: Lê Hoàng Vũ |
Càng là nơi con người sinh sống, sản xuất thì càng mất lành sạch, thật sự là rất cần các cấp cấp bách xử nhanh và nghiêm những gì làm tổn hại đến đất và nước. Và mỗi người chúng ta phải ý thức sâu sắc hơn họa của nước và lửa hàng năm gây bao mất mát đau thương, họa của cái ăn thức uống khiến con người chạy bệnh, chết bệnh với con số tăng cao không ngừng.
Chúng ta cần phải nghiêm túc xem xét lối tiêu dùng, ăn uống, xả bỏ, phải tẩy chay kiểu sản xuất hàng hóa vội vã, đầu độc, bất chấp, bất lương, phải tìm hiểu những kiểu xâm hại, tàn phá đất đai sông biển mà người ta vừa phơi bày vừa giấu giếm, che đậy, vừa vô ý lẫn cố tình... tìm hiểu, xem xét và tích cực phản ánh, đấu tranh, ngăn chặn.
Và, đồng bằng sông Cửu Long, nơi cung cấp lúa gạo, hoa trái, rau củ, tôm cá... cho mấy chục triệu dân Việt, nơi thiên nhiên giàu đẹp nổi tiếng nhưng đang phải chịu những hệ lụy từ biến đổi khí hậu chung, việc người ta khai thác đầu nguồn và cả chúng ta cũng khai thác, ngăn, xả bất chấp... nó cũng đang chết dần từng bộ phận, đang dần chết, đang cần chúng ta hiểu và tôn trọng, không vô tình, bạc bẽo nữa. Đất đai, sông nước, thiên nhiên đồng bằng sông Cửu Long là tuyệt tác, là kì diệu của tạo hóa, không thể không ra sức bảo vệ, giữ gìn.
Mỗi người dù ở bất cứ đâu cũng phải hiểu, phải thấm thía rằng thiên nhiên, tự nhiên đó chính là sự sống, là đời sống của chính mình, bất cứ một người nào vô ơn, đối xử tệ thì có nghĩa là đã tự làm mất hạnh phúc của chính mình vậy.
