Đã là làm nông nghiệp, nhà nông chỉ mong được mùa tuy nhiên có khi gặp mùa bội thu mà nông dân vẫn lỗ, vì được mùa mà không được giá.
Sản phẩm làm ra không bán được hoặc bán rẻ như cho, không bõ công thu hoạch. Đó là cái khó nghề nông. Năm nay, người trồng vải ở Bắc Giang đang canh cánh một nỗi lo mùa vụ như thế. Theo Sở Công Thương Bắc Giang, sản lượng vải thiều toàn tỉnh ước đạt gần 200 ngàn tấn, tăng gấp đôi so với năm trước. Vào đầu vụ giá vải bán lẻ tại Hà Nội cao ngất ngưởng tới 50 ngàn đồng/kg nhưng chỉ một số ít vườn vải sớm may mắn bán được mức giá ấy.
Chỉ sau vài ngày vải đã tràn ngập thị trường, giá vải đang trên “đỉnh” bỗng tụt xuống chỉ còn trên dưới 20 ngàn đồng/kg chỉ trong mấy ngày. Giờ vẫn chưa phải là chính vụ, mấy ngày tới, khi vải đồng loạt chín rộ, cả trăm ngàn tấn vải cùng lúc đổ ra thị trường ai lường được giá tụt còn mức nào. Nhiều năm qua, người nông dân Bắc Giang trăn trở tìm lời giải cho cây vải nhưng vẫn loanh quanh không có lối thoát. Bởi lẽ, thị trường miền Bắc quá nhỏ hẹp, sản phẩm vải thiều gần như lệ thuộc vào tư thương Trung Quốc. Đã có những doanh nghiệp muốn mở rộng thị trường, đưa sản phẩm vải thiều vào miền Nam nhưng cũng không tiêu thụ được nhiều vì đường xa, chi phí vận chuyển lớn. Từ tiền xăng dầu, tiền thuê xe, lương lái xe, sản phẩm hư hao trong quá trình vận chuyển… làm đội giá lên quá cao.
Thử tính một khoản chi phí vận chuyển nhỏ nhất như mức phí đường bộ cho một xe container chở nông sản từ Hà Nội vào TPHCM như sau: cứ 70 km xe sẽ phải qua một trạm soát vé, chi phí mất 80.000 đồng. Từ HN vào TPHCM có độ dài 1.700 km, xe phải đi qua 24 trạm (tạm tính), như vậy riêng chi phí mua vé cầu đường đã mất 2 triệu đồng, hai chiều là 4 triệu đồng. Theo các thương lái Bắc Giang, để vận chuyển vải vào tới miền Nam phải cộng thêm chi phí trung bình cho mỗi kg vải khoảng 2.000 đồng, thường 1 xe chở 10 tấn mất 20 triệu đồng. Chính vì vậy nên giá vải ở miền Nam bao giờ cũng đắt gấp đôi, thậm chí gần gấp 3 giá ở miền Bắc. Giá cao quá thì không tiêu thụ được nhiều.
Nơi thiếu, nơi lại thừa. Hiện hầu hết các vùng nông sản tập trung ở miền Bắc đều gặp khó khăn về đầu ra như quả vải. Nghịch lí phát triển nông nghiệp ở nước ta là cố gắng xây dựng vùng nông sản, nhất là cây ăn quả tập trung nhưng lại không thể điều tiết được thị trường. Vậy phải làm gì để khai thông thị trường, gỡ thế bí cho người nông dân? Không nói ở đâu xa, nhìn sang nước bạn trong khu vực, vùng nông sản của họ lớn hơn Việt Nam rất nhiều, đất nước vừa rộng, vừa dài nhưng tại sao nông sản của họ vẫn vượt qua biên giới, tràn ngập thị trường Việt Nam. Đó là nhờ Chính phủ họ áp dụng những chính sách ưu đãi đặc biệt cho tiêu thụ nông sản. Ở một số nước xe chở nông sản có thể đi khắp hang cùng ngõ hẻm nhưng không bị tính phí cầu đường. Khác với nước ta, chở hàng đi bán bị thu phí, hàng bán ế chưa hết chở về lại bị tính phí. Doanh nghiệp có thu mua nông sản miền Bắc, bán vào miền Nam chưa biết lợi nhuận đến đâu nhưng chỉ nhìn “lệ phí” đường bộ đã thấy ngao ngán...
Vậy thì cần nhanh chóng "dỡ rào" cho xe chở nông sản, chí ít là không mất phí cầu đường, vừa giảm chi phí lưu thông, vận chuyển vừa nhanh. Muốn vậy, cần Chính phủ ra tay.
