Độc đoán chuyên quyền, đáng ngại không?

Bà Nguyễn Thị Nghĩa - PCT HĐND TP Hải Phòng

>> Bỏ HĐND, Bí thư kiêm Chủ tịch là đúng đắn
>> Về nơi không tổ chức HĐND: Chỉ có tốt lên

Thành phố… an tâm

Thực tế từ ngày phường Cầu Tre, quận Ngô Quyền (Hải Phòng) thực hiện nhất thể hoá Bí thư kiêm Chủ tịch UBND hiệu quả hoạt động của bộ máy công quyền đã nâng lên rõ rệt. Ngoài việc quận chọn và bổ nhiệm được một người đứng đầu toàn diện, “vừa hồng vừa chuyên”, một yếu tố rất quan trọng nữa là bộ máy nhà nước ở đây đã phát huy được tối đa vai trò.

Phó Bí thư Đảng uỷ phường Cầu Tre Nguyễn Văn Bến cho hay, có được kết quả đó là vì người đứng đầu vẫn làm đúng các nguyên tắc của Đảng, chứ không phải muốn gì là quyết cái đó theo ý chủ quan của mình. Ví dụ, trong công tác cán bộ, Bí thư phải chuẩn bị danh sách, đề xuất và thông qua thường vụ. Thường vụ phát huy được vai trò tập thể và quy chế dân chủ thì việc bổ nhiệm cán bộ của Bí thư sẽ khách quan. Trong vấn đề ngân sách, tài chính, Bí thư kiêm Chủ tịch là chủ tài khoản, vì thế mọi chi tiêu nếu được công khai rộng rãi, thường xuyên để cán bộ công chức, tổ chức chính trị xã hội và nhân dân giám sát cho mình thì khó mắc sai phạm.

Lãnh đạo một số quận của TP Hải Phòng cho rằng, việc độc đoán chuyên quyền ở thành phố không đáng lo ngại như ở nông thôn. Vì thứ nhất, HĐND cấp phường và cấp quận đều không còn, người đứng đầu cấp phường và cấp quận do người đứng đầu cấp trên trực tiếp bổ nhiệm và bãi nhiệm. Như vậy, người được bổ nhiệm có trách nhiệm trực tiếp với người bổ nhiệm mình rất cao. Đó là một cách “phòng ngừa” rất tốt đối với sự độc đoán chuyên quyền. Thứ hai, người đứng đầu ở đô thị đơn thuần là công chức nhà nước, không “mang tính địa phương chủ nghĩa” nên có thể luân chuyển bổ nhiệm người ở nơi khác về dễ dàng. Thấy có dấu hiệu độc đoán chuyên quyền luân chuyển ngay thì sẽ tránh được.

Nông thôn…lo lắng

Do đặc thù ở nông thôn khác với thành thị, vấn đề an ninh chính trị ở nông thôn rất phức tạp và nhiệm vụ phát triển kinh tế ở nông thôn rất lớn lao. Vì thế, nhiều ý kiến rất đồng tình với việc bỏ HĐND và nhất thể hoá Bí thư kiêm Chủ tịch huyện, xã. Tuy nhiên, cũng không ít ý kiến tỏ ra lo ngại về sự độc đoán chuyên quyền. Mà ở nông thôn, nếu độc đoán chuyên quyền thì rất nghiêm trọng.

Bí thư kiêm Chủ tịch UBND, nghĩa là anh đứng đầu cả về Đảng và chính quyền. Tổ chức, kinh tế, tài chính người đứng đầu đều “nắm” cả. Bí thư Huyện uỷ huyện Bình Xuyên (Vĩnh Phúc) Nguyễn Văn Trần đặt ra một loạt câu hỏi: “Anh nắm quyền tổ chức to như thế, nếu anh cố tình kéo con cháu vào bộ máy nhà nước thì sao? Anh nắm tài chính, anh chi tiêu sai thì sao? Cắt chức họ, kỉ luật họ dễ hơn trước, nhưng cũng vẫn khó.

Nếu “bắt tội” người đứng đầu đưa con cháu vào bộ máy, nhưng ông ấy chỉ đạo cấp dưới vẫn làm đúng quy trình cán bộ thì xử lí thế nào? Còn sai phạm về tài chính, muốn kỉ luật, cắt chức  nhất là đối với ông Bí thư kiêm Chủ tịch UBND huyện thì vẫn phải có thanh tra, Uỷ ban Kiểm tra vào để tìm ra lỗi và có kết luận. Theo quy định, muốn kỉ luật về mặt chính quyền trước tiên phải kỉ luật về Đảng. Vậy là phải đưa sai phạm đó ra Thường vụ để “bắt lỗi”, bỏ phiếu. Trong trường hợp Thường vụ cũng xuôi chiều thì làm thế nào? Mà điều đó dễ xảy ra lắm, vì Bí thư kiêm Chủ tịch chính là Thường vụ, Thường vụ có bỏ phiếu kỉ luật Bí thư?”

Minh chứng cụ thể cho sự lo ngại đó là xã Yên Bình, huyện Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc). Yên Bình là một trong những xã thực hiện thí điểm nhất thể hoá Bí thư kiêm Chủ tịch. Nhưng thời gian thực hiện được chưa lâu thì… “đổ”. Mà nguyên nhân chính là do vị “thủ lĩnh” này độc đoán chuyên quyền, mắc nhiều sai phạm.