Vụ thu hoạch dong riềng năm 2012 bắt đầu, đánh dấu bước ngoặt vượt bậc của SX nông lâm nghiệp ở huyện nghèo Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, bởi dong riềng đã "leo núi" thành công, năng suất và hiệu quả cao nhất so với các cây trồng truyền thống khác.
Đua nhau trồng dong riềng
Là huyện vùng cao dân cư thưa thớt, kinh tế nghèo nàn chậm phát triển, tỉnh Bắc Kạn đã áp dụng nhiều chính sách thu hút du khách đến với khu dự trữ sinh quyển thế giới - hồ Ba Bể, nhưng chẳng thấm gì so với kinh phí đầu tư hạ tầng phục vụ du lịch. Chính vì lẽ đó suốt hàng chục năm qua Ba Bể chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, vẫn đứng trong TOP huyện nghèo nhất nước.
Được Chính phủ quan tâm đầu tư theo Nghị quyết 30a, với mong muốn giúp Ba Bể phát triển nông lâm nghiệp bền vững và tiến đến xóa nghèo tới từng hộ gia đình, nhưng cái khó là lấy cây gì thay cho cây rau, bí, ngô trên nương rẫy và con gì thay những con trâu bò, lợn, gà truyền thống? Câu hỏi đó đã buộc Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Kạn phải dốc tâm vào cuộc, với phương châm đầu tư kinh phí của đề án 30a phải đúng, trúng lòng dân.
Củ dong riềng được tập kết tại một cơ sở chế biến ở xã Phúc Lộc, huyện Ba Bể
Sau những chuyến đi “vi hành” thực tế tại các vùng, miền tại Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Tây (cũ)..., lãnh đạo và nông dân Ba Bể đã tự đúc kết cho mình chỉ có cây dong riềng mới phù hợp trên đất dốc. Sau khi thống nhất cao, các cơ quan chuyên môn tham gia vào cuộc nghiên cứu từ việc phổ biến kỹ thuật cho dân trồng, chăm sóc đến tổ chức thu mua sản phẩm.
Qua các lớp tập huấn lồng ghép chương trình 3PAD, nông dân Ba Bể thấy phù hợp đua nhau đăng ký trồng dong riềng. Huyện Ba Bể đã dùng vốn sự nghiệp theo chương trình 30a giúp chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho nông dân tại 14/16 xã. Nhờ có sự hỗ trợ cây giống ban đầu, nông dân Ba Bể đua nhau vào cuộc.
Hiệu quả cao
Năm 2011, toàn huyện chỉ trồng được 103 ha dong riềng, khi được thu hoạch đạt năng suất cao, thu nhập hơn 100 triệu đ/ha. Đến năm 2012 diện tích trồng dong riềng tăng vọt lên hơn 470 ha, trong đó có các xã phủ kín dong riềng đến các thôn, bản như xã Yến Dương 134 ha, Mỹ Phương 118 ha, Phúc Lộc 47 ha… với năng suất trung bình mỗi gốc đạt từ 12 - 15 kg củ. Giá đầu vụ của các DN cam kết thu mua với nông dân là 1.700 đ/kg, như vậy mỗi 1 cây dong riềng sẽ thu về khoảng 20.000 đồng.
Trong khi đó, chi phí trồng dong riềng tốn rất ít nhân lực, phân bón. Cùng với vận động nông dân mở rộng diện tích dong riềng, huyện còn tạo các cơ chế khuyến khích, thu hút 41 doanh nghiệp, cơ sở chế biến tại địa bàn phải cam kết thu mua củ dong theo mức giá khởi điểm 1.700 đ/kg, giúp nông dân yên tâm mở rộng SX.
Theo chị Dương Thị Hửa, thôn Nà Đúc I, xã Địa Linh thì trồng dong riềng rất phù hợp với tập quán canh tác của nông dân. Vì thời gian xuống giống tháng 2, đúng vào lúc nông nhàn vì đã thu hoạch xong lúa, hoa màu. Vụ xuân cây dong riềng mọc khỏi mặt đất cũng là lúc có mưa, nên cỏ mọc thì mất 1 lượt làm cỏ bằng cách dùng cuốc vun đất, cỏ non vào gốc dong riềng. Chỉ cần làm như vậy 1 lần, rồi dong riềng nhanh lớn và khi lá đã khép tán, sẽ không có cỏ nào mọc được nữa.
| Việc trồng dong riềng trên đất dốc ở Ba Bể đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, tuy nhiên SX nơi đất ruộng thấp lại kém hiệu quả. Một số hộ dân trồng xuống chân ruộng cạn với hy vọng được mùa, nhưng thực tế lại kém, vì ở miền núi đến mùa mưa ngâu tháng 7, mưa núi tháng 8 thường mưa liên tục nhiều ngày gọi là “mưa thối đất”, cũng đúng là lúc củ dong riềng đã hình thành, thân cây cao nên thường bị đổ rạp, mưa nhiều, củ ngập nước nên thường bị thối. |
Cứ vậy, chỉ việc chờ đến khi gặt xong lúa vụ mùa, tức đầu tháng 11, lại đến mùa thu hoạch củ dong riềng, thu khoảng 40 ngày là xong. Thời kỳ thu hoạch cũng là lúc không có mưa, nên vận chuyển củ từ trên nương rẫy xuống chỗ thấp cũng dễ dàng, vì củ dong riềng cứng chắc nên đào lên rồi đóng bao tải lăn xuống đường, rồi chở đến nơi tiêu thụ.
Việc trồng, làm cỏ, thu hoạch dong riềng không bị vướng các việc khác của đồng ruộng, nên rất phù hợp với người dân vùng cao, hơn nữa cây dong riềng dễ tính, phù hợp với đất đồi tại Ba Bể, không phải chăm sóc cầu kỳ.
Thấy dễ làm, vụ dong riềng năm 2012, gia đình chị Hửa đã trồng hẳn 1 ha trên đồi. Tuy nhiên, kinh nghiệm trồng chưa giỏi, vì mới trồng 2 vụ, lại không có tiền mua phân bón, nên mỗi gốc chỉ được khoảng 12 kg củ.
Cũng theo chị Hửa, không bón phân sẽ được ít củ hơn, nhưng không mất tiền mua phân, tính ra vẫn hiệu quả kinh tế. Không bón phân hoá học thì lá cây cứng sẽ không sợ lốp đổ, nên năm tới chị cũng như các gia đình khác trong thôn vẫn trồng theo lối cũ.
