Dự án đường vành đai 2 Bắc Hà: Bồi thường cả 'nhà vườn' vẫn không đủ tiền đất tái định cư

Có dấu hiệu thu hồi đất sai mục đích?

Trong khi, người dân hồ hởi đón nhận dự án làm đường vành đai 2 với mường tượng về một cuộc sống tươi đẹp hơn khi có đường lớn chạy qua. Các con đường trong thôn cũng sẽ được mở rộng, giống như xây dựng đường nông thôn mới. 

Thế nhưng, quá trình thực hiện khiến những hộ dân chuyển ngoặt từ trạng thái tâm lý hân hoan sang thất vọng và cuối cùng là "sân giận" khi bị cưỡng chế thu hồi đất. 

Sống lay lắt trong túp lều bạt tạm bợ, bà Thào Thị Chiu ở thôn Na Hối Nùng ứa nước mắt, “khi dự án mới bắt đầu, bí thư chỉ nói một câu sau này sẽ có đường vành đai 2 đi qua thôn chúng ta mong mọi người ủng hộ… Sau đó mọi người ra về. Rồi họ cắm mốc lung tung, tôi hỏi tim đường ở đâu thì trả lời không biết. Tôi sống và lấy chồng ở thôn này, từ đời cụ kỵ đã ở đây rồi… Không hiểu sao thông báo để thu hồi đất 109,4m2 để làm đường, đường làm đủ 20,5m rồi, nhưng lại thu hồi toàn bộ 1.913,5m2 của gia đình tôi…”.

Qua tiếp xúc với người dân bị thu hồi đất vì dự án đường vành đai 2, bà con cho rằng quyết định của tỉnh Lào Cai làm đường giao thông là đúng, nhưng khi triển khai đã có sự nhập nhằng.

Cụ thể, theo quyết định số 3478/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lào Cai ngày 31/10/2018 phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình: Đường vành đai 2 (đoạn DT 153 đi tỉnh UBND xã Na Hối - Na Kim, xã Tà Chải) huyện Bắc Hà.

Quyết định ghi rõ nhóm dự án, loại, cấp công trình là công trình giao thông, cấp IV; và nêu chi tiết các hạng mục: San nền; giao thông; cấp nước; hệ thống thoát nước dọc và ngang; cấp điện chiếu sáng… với tổng mức đầu tư 300 tỷ đồng bao gồm 100 tỷ đồng để giải phóng mặt bằng.

Ngày 18/3/2019, UBND tỉnh Lào Cai có văn bản số 995/UBND-TNMT chấp thuận đề xuất của Sở TNMT tỉnh ủy quyền cho UBND huyện Bắc Hà thu hồi đất để thực hiện dự án đường vành đai 2. Tuy nhiên, theo người dân, UBND huyện Bắc Hà lồng ghép để thực hiện phần việc khác chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt, dạng phát triển đô thị, có công năng hỗn hợp…

Người dân đặt câu hỏi, việc huyện Bắc Hà ra hàng loạt quyết định thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất của người dân sang đất công cộng, đất ở nằm ngoài dự án nhằm tạo quỹ đất để “phân lô, bán nền”, trái với nội dung phê duyệt là có dấu hiệu lạm dụng các quy định để thu hồi toàn bộ diện tích đất ở, đất lúa… của dân, ngoài mục đích sử dụng làm đường giao thông?

Đường đi của tiền bồi thường đất 

Cũng tại dự án vành đai 2 của huyện Bắc Hà, những hộ dân chia sẻ, họ đành chấp nhận số tiền đền bù rẻ như cho, đất trồng cây lâu năm, trồng mận chỉ 20-27 nghìn đồng/m2, đất ở nông thôn cũng chỉ 115-170 nghìn đồng/m2… 

Song, nghịch lý là để được giao suất đất tái định cư thì họ phải bỏ ra khoảng 4 triệu đồng/m2, gấp hơn 20 lần số tiền bồi thường một mét vuông đất ở bị thu hồi. 

Có những hộ, số tiền đền bù được nhận không đủ tiền nộp lấy suất tái định cư, dựng nhà và rồi nghèo vẫn hoàn nghèo.

“Ở đây, dân sống phụ thuộc vào nông nghiệp, trồng cây mơ, cây mận, cây rau mà thu hồi hết. Được mấy cái mét nhà ở (mét dài mặt tiền - PV) không chăn nuôi được bất cứ cái gì mà giá đền bù rẻ bèo thế thì không biết cuộc sống khó thế nào? Người dân chân chất thế này có biết buôn bán cái gì đâu? Không thể sống được lại phải bán đất đi vào rừng để ở”, bà Đoàn Thị Huệ ở thôn Na Hối Tày xót xa.

Từ việc bà con sinh sống, trồng cấy trên diện tích hàng trăm, hàng nghìn mét vuông đất. Ở nhà rộng, ruộng vườn thẳng tắp nuôi con lợn, nuôi gà… song, chỉ sau những quyết định hành chính của UBND huyện Bắc Hà đã đẩy những nông dân bỗng chốc thành “công dân đất phân lô”, bó hẹp trong khoảng 150m2. 

Trở lại với câu chuyện của bà Thào Thị Chiu, với 1.913,5m2 bị thu hồi trong đó gồm 400m2 đất ở nông thôn, còn lại là đất trồng cây lâu năm… được bồi thường khoảng 465 triệu đồng. Để có suất tái định bà phải nộp số tiền là 714,4 triệu đồng cho 176,8m2, vượt quá cả số tiền đền bù được nhận. 

Ghi nhận tại dự án vành đai 2 Bắc Hà, có những hộ dân không lo đủ tiền nộp đã phải "sang lốt" suất đất tái định cư, chuyển nơi khác sinh sống.

Một trường hợp khác, hộ ông Thàn Văn Kiên ở thôn Na Hối Nùng, xã Na Hối nhận thông báo thu hồi 1.174,8m2 trong đó có 98,8m2 đất ở, chỉ được đền bù chỉ 321 triệu đồng. Ông này phải nộp 525 triệu đồng mới được nhận giao đất tái định cư để có đất ở.

Gia đình ông thắc mắc, “tôi đang ở thoải mái bỗng dưng phải đi vay mượn để nộp tiền mới có được chỗ ở cũng ở nơi này, nó hết sức vô lý và luẩn quẩn, đẩy người dân chúng tôi vào thế vô cùng khó khăn”.