Cô kính mến!
Vợ chồng cháu là công chức, có hai con, gái đầu năm nay 13, trai nhỏ 8 tuổi. Chúng cháu đi làm, có căn hộ nhỏ gọn, nội ngoại đều còn trẻ, chúng cháu chưa phải chăm sóc mà còn được chi viện.
Hay đọc báo và lướt web, cháu thấy ngày mỗi bất an cô ơi. Như từ tết tới giờ, tai nạn giao thông kinh hoàng, đường bộ lẫn đường sắt. Nghe đâu vì tài xế phải dùng ma túy để kích thích tỉnh táo đường dài. Có đúng vậy không cô? Tài xế mà nghiện thì hành khách hay người đi đường cầm chắc chết. Làm sao giải quyết được vấn nạn này hả cô?
Rồi các tội ác khác, như hiếp, giết mà vụ cô nữ sinh viên ở Điện Biên quá điển hình. Cháu cũng có con gái, cháu nhìn con mà cứ nghẹt thở khi nghĩ đến cô gái xấu số ấy. Nhưng cháu lại nghĩ thêm, do đâu mà con nghiện tràn lan, ở vùng nông thôn, ở miền núi, ở những người dân tộc thiểu số như vậy? Cô có lý giải gì không cô?
Rồi chuyện dùng dao xử lý các hục hặc rất bình thường. Như ghen tuông, như cãi nhau trong bữa nhậu, như va quẹt trên đường, hay như là một cái gườm không thiện cảm khi ngồi cùng nhau trong cái quán. Eo ơi, sợ quá cô ơi, không biết sống sao nữa. Hay là không xem tin, không đọc báo nữa, cho yên?
Chuyện cầu cúng cháu sẽ viết một lá thư khác, nó cũng khiến cháu băn khoăn, bất an, xấu hổ cho người mình. Xin cô nhín chút thời giờ cho cháu hiểu, cháu có niềm tin, để cháu sống và nuôi dạy con cháu lớn lên.
---------------------
Cháu thân mến!
Có mấy vấn đề mà cháu đặt ra trong lá thư. Nói đúng ra đó là những địa hạt mà tựu trung nó vẫn có một đầu mối, một nguyên do chính. Ấy là do xã hội biến động dữ dội vì toàn cầu hóa ập vào nhanh trong khi dân mình còn khá lạc hậu.
Kinh tế mở cùng với công nghệ điện tử. Nó cho phép người ta làm ăn ráo riết và thay đổi chóng mặt. Vì sao ta thấy bất an, là vì, ta nhận thông tin mỗi ngày, từ nhiều nguồn, qua Internet và mạng xã hội. Một vụ gì đó ở đâu, không chỉ trong nước, mà ở một nơi heo hút trên thế giới, ta cũng biết rõ. Nó làm ta thấy ngộp thở bởi thông tin, nó va đập vào ta và ta thấy xã hội quá bất an, như là không sống nổi.
Về những hiện tượng cụ thể. Ví như vì sao tai nạn giao thông nhiều. Đơn giản, vì phương tiện dày lên mà đường xá không rộng kịp. Ở các nước giàu, cao tốc dày đặc, thành phố còn có thệ thống giao thông ngầm trong lòng đất nên mọi thứ trên mặt đất không quá tải. Cứ đà này thì dù có cố ngăn chặn, vẫn không giảm tai nạn đâu, đừng có mơ. Và vì sao tài xế lạm dụng ma túy? Ấy là câu chuyện do không kiểm tra, không nghiêm, từ khâu tuyển dụng với giám sát. Vì sao đường sắt liên miên gặp nạn, do đường ray cũ, do tàu cũ, do lương thấp, nói chung do nghèo và kém cỏi.
Nhưng vì sao ma túy lộng hành, đây là một địa hạt khác. Là vì thế giới không ngăn chặn được bọn điều chế và buôn bán ma túy. Không những vậy, sản phẩm của chúng ngày mỗi phong phú, tinh vi hơn. Ở ta, như cháu hỏi, sao vùng heo hút mà ma túy cũng tới? Phải hiểu ngược lại cháu ạ, các tỉnh miền núi như Điện Biên, Sơn La, Lai Châu…giáp Lào, ma túy bên tam giác vàng tuồn sang nhiều vô kể, chặn không nổi mà ngày càng bọn buôn càng lộng hành. Có nhiều bản nghiện la liệt, chết dần mòn cũng la liệt.
Vì sao tội ác bằng dao quá phổ biến? Cô cũng ngạc nhiên sao nó lan nhanh như dịch bệnh, hở ra là dao, là ửa, là a-xít, là đập đầu? Hình như mọi chuyện đều liên quan đến nghiện ngập, phim đen, xem mãi thứ chết tiệt ấy kẻ ít học sẽ cuồng lên, tìm kiếm, gây tội, hiếp xong phải giết để bịt đầu mối. Nhưng đâu chỉ có nguyên do đó, còn do người đông việc ít, kiếm không đủ tiền mà nhiều người chung quanh giàu lên nhanh quá. Họ bấp bênh, tuyệt vọng và phẫn uất. Khi người ít học khùng điên lên thì họ rất dễ mất kiểm soát.
Nói chung, xã hội đang hỗn mang. Các loại giá trị đang bị thách thức. Làm sao? Mỗi nhà nên là một pháo đài cho mình và con cháu mình. Phải yêu thương nhau, sống kiên nhẫn, sống hiểu biết, sống tử tế để định hướng và làm tấm gương cho con. Chỉ như thế chúng ta mới có bầu lọc cho những thành viên của mình. Làm việc, lương thiện ở nơi làm, về nhà, cần dành đủ hời gian cho con cái và việc gia đình. Mọi thứ do mình cháu ạ, nói vậy chứ chung quanh vẫn yên ổn, vẫn còn đầy những người tốt và những gia đình tốt đẹp chứ cháu, đúng không?
Đừng quá hoang mang. Sống kỹ, sống chậm và sống khôn ngoan, cháu nhé.
