Giảm 1/3 cấp phó, bộ máy sẽ vận hành tốt hơn

Trưởng giỏi không cần nhiều phó

Thảo luận dự Luật tổ chức Chính phủ (sửa đổi), các ĐBQH đều tán thành phải thực hiện nghiêm kết luận Nghị quyết 39 của Bộ Chính trị về tinh giảm biên chế bộ máy và cán bộ công chức trong hệ thống chính trị. Theo đó, cần quy định chặt chẽ trong các dự án luật về số lượng cấp phó.

ĐB Bùi Thị An (TP Hà Nội) đề nghị phải quy định cứng số lượng thứ trưởng và cấp phó. Một khi Bộ trưởng giỏi thì không cần nhiều thứ trưởng lắm đâu. ĐB An cho rằng nếu không quy định cứng sẽ xuất hiện vấn đề xin, cho vì bộ nào cũng quan trọng cả.

Đồng tình với nhận định trên, ĐB Lê Đình Khanh (Hải Dương) kiến nghị bỏ bớt đi 1/3 số lượng cấp phó hiện nay. Ông nói: “Ở Việt Nam cứ giảm đi 1/3 cấp phó so với quy định trong dự thảo luật trình hôm nay, tôi chắc chắn bộ máy sẽ vận hành tốt hơn, năng lực trình độ của người đứng đầu cũng có điều kiện thể hiện rõ hơn, phát huy được cao hơn”.

Lập luận điều này, ĐB Khanh minh chứng: Ở nhiều nước, Bộ Ngoại giao cũng không có thứ trưởng mà chỉ có trợ lý. Ở một số nước, dân số gấp 3, 4 lần ở ta, nhưng họ chỉ có Tổng thống và một phó Tổng thống. Tổng thống của họ vừa là nguyên thủ quốc gia, vừa gánh trọng trách của Thủ tướng Chính phủ. Với vai trò, nhiệm vụ rất lớn, dân số đông và diện tích cũng gấp nhiều lần nước ta thế mà họ vẫn làm được, làm tốt đấy thôi.

Ở khía cạnh khác, ĐB Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) bày tỏ sự thông cảm và chia sẻ với Chính phủ vì lý do họp quá nhiều nên cần có cấp Phó để đi họp. Tuy nhiên, ĐB Thuyền không đồng tình việc đã đưa ra nguyên tắc các bộ không quá 5, Bộ quốc phòng, Bộ ngoại giao, Bộ công an không quá 6 thứ trưởng nhưng bên dưới lại thòng một câu “Trường hợp đặc biệt, sáp nhập các cơ quan ngang bộ. Yêu cầu điều động của cơ quan có thẩm quyền. Chính phủ trình Ủy ban thường vụ QH tăng số lượng thứ trưởng, phó của các cơ quan ngang bộ”. Đây là lý do mà ĐB Thuyền đề nghị bỏ đoạn này bởi “thòng như thế thì làm sao được”.

Cho rằng trong Điều 39 về cơ quan ngang Bộ không quy định Văn phòng Chính phủ (VPCP). Còn Điều 31 quy định thứ trưởng các Bộ và phó thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ là 5. Vì lẽ đó, ĐB Chu Sơn Hà (TP Hà Nội) đặt ra câu hỏi, vậy VPCP có bao nhiêu phó văn phòng? Nếu không quy định trong luật có thể lên tới 7, 8 người hoặc 8, 9 người. ĐB Hà đề nghị cần làm rõ địa vị pháp lý của VPCP là cơ quan không phải Bộ, vậy có phải ngang bộ hay không thì cần thiết kế trong Điều 39 và Điều 41.

Duy trì HĐND 3 cấp

Về Luật tổ chức chính quyền địa phương, nội dung được đa số các ĐBQH quan tâm chính là mô hình tổ chức và ĐB HĐND chuyên trách. Đối với mô hình tổ chức chính quyền địa phương, hầu hết các ĐB đề nghị cho tiếp tục thực hiện như hiện nay. Nghĩa là ở đâu có UBND thì ở đó có HĐND nhưng điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bên trong của chính quyền địa phương để phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị.

Ông Phan Trung Lý – Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật QH cho rằng, đây là vấn đề khó, phức tạp cho nên phải tiến hành thận trọng, vững chắc và đặt trong tổng thể đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của cả hệ thống chính trị.

Trên cơ sở nghiên cứu ý kiến của ĐBQH, sau khi thảo luận, phân tích kỹ những mặt ưu, nhược điểm, tính khả thi và sự phù hợp của mỗi phương án, Ủy ban thường vụ QH tán thành với loại ý kiến thứ nhất và chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng tất cả các đơn vị hành chính quy định tại khoản 1 Điều 110 của Hiến pháp năm 2013 đều có HĐND và UBND.

Đồng tình với quan điểm vấn đề đang bàn là khó, phức tạp nên phải thận trọng. ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.Hồ Chí Minh) cho rằng, không phải như thế mà chúng ta không mạnh dạn đổi mới mạnh mẽ. Chẳng hạn việc thí điểm bỏ HĐND quận, huyện đã làm được 6 năm nay rồi mà QH vẫn chưa có một cuộc tổng kết để rút kinh nghiệm.

ĐB Tâm đề nghị cần phải nghiên cứu để đánh giá việc thí điểm này. “Việc nói đâu đó, hoạt động của HĐND còn tính hình thức không phải là không có cơ sở khi mà các biểu quyết được tiến hành sau khi có NQ của cấp ủy” – ĐB Tâm nói.

Các ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), Nguyễn Cao Phúc (Quảng Ngãi), Huỳnh Văn Tiếp (Cần Thơ) đều thống nhất phương án duy trì HĐND các cấp. ĐB Vinh cho rằng, việc HĐND hoạt động mang tính hình thức không phải do ĐB yếu mà do chúng ta chưa trao quyền cho họ. Nếu làm tốt việc giám sát và có chế tài thực hiện triệt để kết quả giám sát thì hiệu quả hoạt động của HĐND sẽ cao.

Ngoài ra, ĐB Trần Ngọc Vinh cũng đề nghị các chức danh Trưởng, phó các ban HĐND phải là ĐB chuyên trách, chứ như cách diễn giải trong dự luật sẽ dễ xảy ra tình trạng bố trí, sắp xếp thế nào cũng được.

Cũng về vấn đề này, ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) cho rằng, thời gian qua số lượng ĐB kiêm nhiệm bên chính quyền nhiều quá nên vừa đá bóng, vừa thổi còi. Không chỉ có vậy, ĐB Huỳnh Văn Tiếp còn cho rằng, cứ như hiện nay hoạt động của các trưởng, phó ban kiêm nhiệm chưa hiệu quả mà còn làm cản trở do nhiệm vụ chuyên môn chi phối quá lớn. Về điều này, ĐB Huỳnh Nghĩa đề nghị quy định cứng ngay trong luật số lượng ĐB HĐND chuyên trách: cấp tỉnh 30%; cấp huyện 20% và 15% cấp xã.