Sau khi ca khúc “Vợ người ta” được chế lời mới để quảng cáo cho một thương hiệu sữa, thì lại đến ca khúc “Duyên phận” được chế lời mới để quảng cáo cho một thương hiệu điện máy. Phải chăng, nhạc chế đã được thừa nhận như một sự sáng tạo đáng cổ vũ?
 |
| Xu hướng nhạc chế đang bùng phát trên mạng xã hội |
Nhạc chế đã xuất hiện từ rất lâu. Bài hát càng có sức lan tỏa thì càng dễ biến thành nhạc chế. Bởi lẽ, người nghe dựa trên giai điệu đã quen thuộc để cảm nhận ca từ bị biến tướng buồn cười đến mức nào. Nhạc chế xuất hiện khắp nơi, nhưng chỉ thịnh hành bằng phương pháp truyền miệng. Từ khi internet phổ cập, nhất là sự hỗ trợ của các mạng xã hội như Youtube hoặc Facebook, nhạc chế bỗng thành một kênh giải trí có sức thu hút đáng kinh ngạc. Không khó khăn gì để thấy nhiều bài nhạc chế có lượt truy cập lên đến con số hàng triệu hoặc hàng trục triệu. Thậm chí, có bài nhạc chế còn được biết đến nhiều hơn cả bài hát gốc.
Có hai xu hướng nhạc chế đang được áp dụng rộng rãi hiện nay. Thứ nhất, dựa vào các ca khúc đã có tuổi đời vài chục năm để chế lời về các hiện tượng đang xảy ra. Thứ hai, dựa vào các ca khúc đang ăn khách để chế lời theo chiều hướng giễu nhại.
Xu hướng thứ nhất, có hiện tượng Hồ Minh Tài được cư dân mạng gọi là "thánh chế". Hồ Minh Tài chỉ là một nghệ sĩ nghiệp dư và cũng không có ngoại hình của ngôi sao, nhưng lại có cái duyên gây cười bằng chất giọng lơ lớ. Nhiều ca sĩ ăn khách cũng phải ganh tỵ với Hồ Minh Tài khi nhìn vào danh sách những bài nhạc chế của anh ta được đám đông nhấp chuột tán thưởng. Ví dụ, Hồ Minh Tài có bài "10 tật xấu của chồng" hoặc bài “Tám bài học của gái ngoan” đều gây sốt trong cộng đồng hứng thú với nhạc chế.
Đặc biệt, sau khi Hồ Minh Tài dựa vào bài “Thương quá Việt Nam” để chế thành bài “Scandal show biz” thì giới biểu diễn rất ủng hộ các clip tự quay của Hồ Minh Tài. Không ít người mẫu và diễn viên nhận lời tham gia minh họa cho các bài nhạc chế, giúp Hồ Minh Tài có được nhiều bản ấn tượng như “100 món ăn” hoặc “50 cặp vợ chồng nghệ sĩ”. Tuy nhiên, trớ trêu thay, Hồ Minh Tài không chấp nhận người ta thích mình vì sự chất phác mà lại quyết định đi… phẫu thuật thẩm mỹ với mơ ước trở thành ngôi sao.
Xu hướng thứ hai, tiêu biểu là chàng trai trẻ MiNi Anti. Nhạc chế của MiNi Anti chỉ là những clip đơn giản được quay bằng điện thoại với hình ảnh khá lôm côm. Thế nhưng, MiNi Anti lại biết cách ăn theo những ca khúc hot nhất. Khi ca khúc “Em gái mưa” do Hương Tràm thể hiện chạm mốc 80 triệu lượt xem thì nhạc chế của MiNi Anti mô phỏng “Em gái mưa” cũng vượt qua con số 10 triệu lượt xem. Ngoài ra, MiNi Anti còn có nhiều bài nhạc chế được truy cập nhiều như bài "Nơi này vắng tanh" dựa theo ca khúc "Nơi này có anh" của Sơn Tùng M-TP, bài "Thân học sinh" dựa theo ca khúc "Ông bà anh" của Lê Thiện Hiếu, bài "Đứa trẻ và trại cai nghiện" dựa theo ca khúc "Lạc trôi" của Sơn Tùng M-TP, hoặc bài "Trẻ trâu liên minh" dựa theo ca khúc "Vì tôi còn sống" của Tiên Tiên.
Hai xu hướng nhạc chế nói trên đều có ưu điểm và khuyết điểm, song không thể nào đánh đồng thể loại này như những sản phẩm sáng tạo. Bởi lẽ, quan trọng nhất của vấn đề bản quyền là mỗi tác phẩm phải được đảm bảo sự nguyên vẹn về nội dung cũng như hình thức. Nhạc chế chính là một hình thức xâm hại tinh thần nghệ thuật chủ đạo của tác phẩm. Đôi khi chính những bài nhạc chế sẽ ảnh hưởng ngược lại, khiến giá trị đích thực của nguyên bản bị xoay chuyển hoặc bị bóp méo.
Vì vậy, cần xác định nhạc chế không phải tác phẩm, và không thể dùng nhạc chế để quảng cáo. Từ câu hát “phận là con gái chưa một lần yêu ai” biến thành câu hát “phận là phụ nữ mua đồ là đam mê”, không khác gì một sự mỉa mai và xuyên tạc tác phẩm nghệ thuật!
