Có lẽ, vấn đề nóng nhất trên diễn đàn kinh tế hiện nay là, tuy nguy cơ giảm phát đã hé lộ, nhưng trong mấy tháng tới nó có trở thành hiện thực hay không, và do vậy lúc này cần chống lạm phát hay chuyển qua chống giảm phát?
Chúng tôi ngả về hướng vẫn phải dè chừng lạm phát, nhưng phải chống suy thoái ngay từ bây giờ, bởi nếu không thì những “đau đớn” mà nền kinh tế sẽ phải chịu đựng còn nghiêm trọng hơn nữa. Trước hết, cần phải khẳng định rằng, trong gói tám giải pháp chống lạm phát hiện đang áp dụng, những giải pháp về tiền tệ, đặc biệt là lãi suất cơ bản (LSCB), giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Lãi suất cơ bản giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong gói tám giải pháp chống lạm phát hiện nay
Bởi lẽ với việc tăng hoặc giảm LSCB một cách phù hợp và đúng thời điểm, các ngân hàng sẽ thực hiện tốt vai trò của những “cỗ máy hút tiền vào, hoặc bơm tiền ra” một cách nhịp nhàng. Thế nhưng biểu LSCB trong thời đoạn này lại thường xuyên “so le” với những diễn biến đó của CPI.
Trước hết, tính đến cuối quý III/2007, trong khi tốc độ tăng CPI bình quân tháng tăng 0,79%/tháng, tương ứng với 9,88%/năm, với LSCB 8,25%/năm và biên độ giao dịch tối đa cho phép 150%, lãi suất cho vay “kịch trần” 12,375%/năm, lãi suất thu hút vốn của các ngân hàng chỉ dao động xung quanh 10%/năm, thì người có vốn gửi vào ngân hàng chỉ hòa vốn.
Rõ ràng, do không có lãi hoặc chỉ lãi rất không đáng kể như vậy, đương nhiên gửi tiền vào ngân hàng không phải là kênh đầu tư được chú trọng đặc biệt. Thế nhưng, trong suốt chín tháng lạm phát tăng phi mã bình quân 2,45%/tháng bắt đầu từ quý IV/2007 đến hết quý II/2008 vừa qua như nói trên, tính ra là lạm phát 33,66%/năm, cho nên các “thượng đế” có vốn gửi vào ngân hàng lại bị lỗ rất nặng.
Rõ ràng, đương nhiên người có vốn không thể “yêu” các ngân hàng, mà tăng cường chi tiêu, cho nên “vòng xoáy” lạm phát càng mạnh thêm, còn chính cả các ngân hàng và các “thượng đế” ở phía đầu ra của các ngân hàng cũng đều lâm vào tình trạng “khát” vốn. Ngược lại, do bốn tháng gần đây CPI chỉ tăng bình quân 0,66%/tháng, tương ứng với mức tăng chỉ là 8,21%/năm, nhưng do LSCB đã được đẩy lên mức kỷ lục 14%/năm từ ngày 11/6 và đến ngày 1/10 vừa qua mới giảm xuống 13%/năm, tính bình quân chung là 13,75%/năm, các mối quan hệ tay ba nói trên lại diễn ra theo một chiều hướng hoàn toàn ngược lại.
Trước hết, với biên độ giao dịch tối đa vẫn là 150%, lãi suất cho vay “kịch trần” là 20,625%/năm, lãi suất thu hút vốn “kịch trần” của các ngân hàng cũng dao động ở khoảng 18%/năm, cho nên các “thượng đế” sẽ tăng cường đẩy vốn vào ngân hàng để hưởng lãi lớn chưa từng có so với hai giai đoạn trước. Do vậy, xét trên quy mô tổng thể của nền kinh tế, thay vì yêu cầu đặt ra là phải tăng cường chi tiêu để đẩy giá cả thị trường lên, thì “bệnh lười chi tiêu” của người tiêu dùng lại càng nặng thêm, và do vậy, xu thế hạ nhiệt giá cả thị trường lại càng mạnh hơn.
Ngược lại, đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, lãi suất vay vốn ngân hàng như vậy đương nhiên lại càng cao “một trời một vực” so với giá bán các sản phẩm ngày càng giảm của mình, cho nên khó khăn càng chồng chất. Tất cả những điều nói trên cũng có nghĩa là, điểm mấu chốt trong câu chuyện thực hành chính sách lãi suất thực dương chính là, trong giai đoạn chín tháng lạm phát nóng bỏng nhất đã qua, nó đã “âm” quá sâu, cho nên không có tác dụng “hút bớt” tiền tệ khỏi lưu thông, cho nên không có tác dụng chống lạm phát, hoặc chí ít là tác dụng chống lạm phát không thể như mong muốn.
Trong điều kiện CPI đã rơi tự do liên tục, lãi suất vẫn cao ngất ngưởng như hiện nay chính là “liều thuốc độc” đẩy nền kinh tế đến bờ vực suy thoái nếu còn phải chờ nó “âm” liên tục trong vài ba tháng nữa mới chống giảm phát thì không khác gì “được vạ thì má đã sưng” giống hệt như việc đẩy lãi suất tăng vọt để chống lạm phát phi mã vừa qua.
Và ngược lại, trong bốn tháng lạm phát đã hạ nhiệt rất mạnh gần đây nhất, với việc LSCB đã được đẩy lên rất cao và mới chỉ giảm “nhỏ giọt” cách đây một tháng, thay vì phải đẩy tiền tệ ra lưu thông, các ngân hàng lại đóng vai trò của những “cỗ máy hút tiền về” khiến “căn bệnh lười chi tiêu” của người tiêu dùng sẽ càng trầm trọng hơn, còn các DN sẽ phải tiếp tục đối mặt với khó khăn lãi suất vay vốn cao ngất ngưởng trong khi giá sản phẩm tiêu thụ trên thị trường chắc chắn sẽ còn giảm tiếp, cho nên giảm phát sẽ là hệ quả tất yếu.
Những điều nói trên cũng có nghĩa là, trong bối cảnh gía tiêu dùng có nhiều khả năng sẽ giảm hoặc chỉ tăng nhẹ ngay cả trong “mùa tiêu dùng” sôi động nhất hằng năm trong ba tháng tới vừa do những yếu tố trong nước, vừa do những tác động của sốt lạnh từ thị trường thế giới đang dồn dập tràn vào, việc cắt giảm LSCB chắc chắn sẽ làm dịu bớt những bất hợp lý trong mối quan hệ “tay ba” giữa người có vốn - ngân hàng - doanh nghiệp SXKD như nói trên. Và nếu vậy, chắc chắn nguy cơ đình đốn sản xuất mà nhiều chục nghìn, thậm chí cả trăm nghìn DN đang phải đối mặt chắc chắn sẽ được hạn chế đáng kể.
BOX
