Hiệu quả tưới phun mưa trên ngọn cho cây cà phê

Hiệu quả cải tiến mô hình tưới phun mưa trên ngọn

Đến thăm vườn cà phê của gia đình ông Nguyễn Văn Thiện (xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) chúng tôi bị chinh phục bởi trái trĩu cành. Anh Thiện bộc bạch, để vườn cà phê được xanh tốt như vậy là nhờ hệ thống tưới tiết kiệm do VnSAT hỗ trợ đầu tư.

Hiện gia đình ông Thiện có 2,5 ha cà phê được VnSAT hỗ trợ đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm. Đặc biệt, từ hệ thống tưới phun mưa tận gốc mà VnSAT hỗ trợ, ông Thiện đã đầu tư cải tiến hệ bằng hệ thống phun mưa trên ngọn rất hiệu quả.

Để chứng minh sự hiệu quả của hệ thống tưới trên ngọn mà gia đình đang áp dụng trên 1ha cà phê, ông Thiện dùng điều khiển tự động rồi ấn nút, chưa đầy 3 phút cả vườn cà phê như gặp cơn mưa rào, nước len lỏi đến mọi ngóc ngách của cây cà phê.

Theo ông Thiện, hệ thống phun mưa trên ngọn này cũng giúp ích rất nhiều trong việc rửa sạch sương muối cho cành lá cà phê - tác nhân khiến cây cà phê không ra hoa kết trái.

Để cải tiến hệ thống phun mưa trên ngọn, ông Thiện phải bỏ tiền để đầu tư mua thêm đường ống nước nối từ gốc lên trên ngọn và béc tưới. 

Theo đánh giá của ông Thiện, hệ thống phun mưa tận gốc và trên ngọn đều sử dụng lượng nước và phân bón như nhau. Tuy nhiên, việc tưới phun mưa trên ngọn sẽ giúp lượng nước và phân bón được trải đều hơn cho cây cà phê.

Hệ thống tưới phun mưa trên ngọn tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian và công lao động. Chẳng hạn, ngày trước tưới cho 100 cây cà phê hết 7 tiếng, thì nay chỉ với 4 tiếng hệ thống phun mưa trên ngọn có thể tưới cho 250 cây. Thời gian tưới ít đi qua đó sẽ lợi được hơn 50% về tiền điện, nước và thời gian chăm sóc.

Ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX Sản xuất Thương mại Dịch vụ Du lịch Nông nghiệp Ia Mơ Nông (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) cho biết, hệ thống tưới phun mưa trên ngọn mang lại hiệu quả rất cao cho người dân trồng cà phê trong vùng. Việc tưới từ trên ngọn xuống, lượng nước và phân bón sẽ được trải rộng, các bộ phận cây dễ dàng hấp thụ hơn. Đây là mô hình mới được các thành viên trong HTX tham gia lắp đặt. Ngoài vườn cà phê của ông Thiện còn thêm 2 vườn cà phê đã lắp đặt mô hình tưới phun mưa trên ngọn.

Về mặt kinh tế, hệ thống phun mưa trên ngọn tiết kiệm được công sức, điện, nước, phân bón... Theo tính toán, sử dụng hệ thống này giảm chi phí bằng 1/3 so với tưới truyền thống trước đây.

Đặc biệt, với hệ thống tưới tiết kiệm, mùa khô cây cà phê phát triển cũng rất tốt, thậm chí còn tốt hơn mùa mưa. Ông Thanh cũng cho biết, trước đây 1ha cà phê tươi gia đình ông thu hoạch được khoảng 23 tấn, còn hiện tại với hệ thống tưới tiết kiệm cho năng suất từ 27-30 tấn/ha.

Nhờ VnSAT, người dân mạnh dạn mở rộng mô hình 

Tại thị trấn Nam Ban (huyện Lâm Hà, Lâm Đồng), gia đình ông Trần Văn Xuất (52 tuổi) canh tác 3ha cà phê và xen các loại cây ăn trái giá trị kinh tế cao như bơ, sầu riêng, mít. Khu vườn rộng lớn nằm trên một khoảng đồi dốc nhưng đối với ông việc chăm sóc không có gì vất vả. Ông cho hay, trước kia, việc tưới nước, bón phân cho cây rất vất vả. Địa hình dốc nên về mùa khô phải đưa nước từ hồ ở dưới chân đồi lên hoặc phụ thuộc vào giếng khoan.

“Mới đây, tôi được dự án VnSAT hỗ trợ lắp đặt hệ thống tưới phun sương tại gốc cho 0,5ha cà phê. Trải qua mùa khô, hệ thống tưới cho thấy hiệu quả hơn hẳn, cây tươi tốt, phát triển mạnh”, ông Xuất chia sẻ và cho biết thêm, vào mùa khô, nước tưới cho cây chỉ bằng 1 nửa so với trước đây nhưng vườn luôn có độ ẩm cao.

Hệ thống phun sương cho nước rải đều trên bề mặt với phạm vi rộng. Lớp lá hoai mục được giữ ẩm nên vi sinh vật có thể phát triển, giúp đất tơi xốp. Cũng chính vì lẽ đó nên cây hấp thụ được chất dinh dưỡng, phát triển mạnh ngay cả thời gian khô hạn nhất. Đặc biệt, từ hệ thống tưới tiết kiệm, gia đình có thể kết hợp tưới nước lẫn bón phân cho cây.

“Phân bón được hòa tan trong nước và bơm phun đến tận gốc cây. Nhờ sự hòa tan và duy trì được độ ẩm nên cây dễ hấp thụ. Điều đặc biệt là thông qua hệ thống tưới, gia đình có thể tiết kiệm được công sức, nước tưới lẫn phân bón”, nông dân 52 tuổi thổ lộ.

Nhận thấy hệ thống tưới tiết kiệm mang lại nhiều lợi ích, gia đình ông Xuất đang lên phương án đầu tư, lắp đặt cho toàn bộ diện tích vườn.

Huyện Krông A Na (Đăk Lăk) là địa phương nằm trong vùng có mùa khô kéo dài. Vào dịp Tết Nguyên đán hàng năm, việc lo nước tưới cho cà phê và các loại cây trồng tại đây rất vất vả. Nhiều diện tích vì thiếu nước nên cà phê trổ bông kém, ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng mùa sau.

Ông Nguyễn Viết Tốt, Giám đốc HTX Dịch vụ và Thương mại Quỳnh Tân cho biết, năm 2019, gia đình ông và một số thành viên trong HTX được dự án VnSAT hỗ trợ kinh phí lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm phun sương tại gốc cà phê. Ở khu vườn rộng lớn, gia đình ông Tốt đang duy trì cùng lúc cả tưới tiết kiệm lẫn tưới phun thông thường.

Ông chia sẻ: “Vì cà phê rớt giá nên bên dự án hỗ trợ 0,5ha thì gia đình làm chừng đó. Còn lại vẫn tưới thông thường”.

Cũng theo ông Tốt, hệ thống đi vào hoạt động và phát huy hiệu quả rõ rệt, giúp cây xanh tốt qua mùa khô. Do vậy, trong thời gian tới, dù dự án VnSAT không hỗ trợ vốn, gia đình ông vẫn xoay xở tiền bạc để đầu tư lắp đặt tưới tiết kiệm cho diện tích vườn còn lại. Khi thấy hệ thống tưới tiết kiệm mang lại hiệu quả cao, nhiều hộ dân trong vùng đã đến tham khảo và về lắp đặt.

Ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX Ia Mơ cho biết, đến thời điểm hiện tại, VnSAT đã hỗ trợ đầu tư cho các thành viên HTX mô hình tưới tiết kiệm được 47 ha. Có thể nói, HTX Ia Mơ Nông là một trong những đơn vị khởi xướng đầu tiên tại tỉnh Gia Lai về việc đưa mô hình tưới tiết kiệm trên cây cà phê và được VnSAT hỗ trợ.

Ông Thanh cho biết, khi mới thành lập HTX mình luôn suy nghĩ làm sao để HTX phát triển như các địa phương khác. Sau đó ông qua bên Đăk Lăk, Lâm Đồng để học hỏi về các mô hình triển HTX. Tại đây, ông phát hiện có sự hỗ trợ của dự án VnSAT cho người dân trồng cà phê. Sau đó ông Thanh về làm thủ tục để được dự án VnSAT hỗ trợ. Tuy nhiên, HTX lúc bấy giờ lại không nằm trong vùng dự án. Thấy vậy, ông Thanh tiếp tục làm đơn xin ra ngoài VnSAT Trung ương và được đồng ý.

Ông Thanh cho biết, thấy mô hình tưới tiết kiệm bên Đăk Lăk triển khai rất hiệu quả nên ông quyết tâm đưa về Gia Lai. Thời gian đầu ông tự mày mò đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm trên 1ha vườn cà phê của gia đình. Sau đó ông Thanh đã mời dự án VnSAT về xem và từ đó được chấp thuận để nhân rộng mô hình ra toàn tỉnh Gia Lai.

Cũng theo ông Thanh, thời gian đầu khi đưa dự án về HTX đã không nhận được sự đồng tình của nhiều hộ dân. Lý do nhiều hộ dân vẫn quen với phương thức tưới truyền thống, ngại thay đổi công nghệ mới. Sau này có một vài thành viên lắp đặt và thấy hiệu quả, người dân mới hưởng ứng theo.

Tính đến tháng 9/2020, tổng diện tích áp dụng tưới tiết kiệm (áp dụng biện pháp kỹ thuật và công nghệ tiên tiến) của 5 tỉnh Tây Nguyên đạt 41.451 ha (đạt 188% so với mục tiêu của dự án là 22.000 ha). Trong đó, Đăk Lăk áp dụng tưới tiết kiệm được 13.065 ha, Lâm Đồng 9.973 ha, Đăk Nông 9.266 ha, Gia Lai 6.947 ha, Kon Tum 2.200 ha.

Phần lớn diện tích cà phê tham gia dự án VnSAT đã áp dụng đúng kỹ thuật, diện tích tưới đúng quy trình đạt 41.451 ha. Các tỉnh Tây Nguyên cũng đã xây dựng được 286 ha cho 191 hộ dân theo công nghê tưới tiên tiến (nhỏ giọt và phun mưa).

                                                                                                                           Đăng Lâm