Dù còn nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện, song những gì mà Quảng Ninh đã và đang làm, phần nào giúp ngư dân yên tâm phát triển sản xuất, vươn khơi bám biển.
Hỗ trợ ngư dân có “tâm huyết”
Thời gian qua, Quảng Ninh liên tục tuyên truyền đến ngư dân về một số nghị định, chính sách phát triển thuỷ sản, đồng thời, chấp thuận cho chủ tàu vay vốn ưu đãi. Đơn cử, như các tàu cá được đóng theo chính sách tín dụng của Nghị định số 67/2014/NĐ-CP, tàu có kích thước và công suất máy lớn, được trang bị trang thiết bị hiện đại, an toàn hơn cho ngư dân khi khai thác hải sản trên biển.
Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ninh đã linh hoạt sử dụng đồng vốn vay có hiệu quả, ưu tiên cho các đối tượng là những người có kinh nghiệm, tâm huyết với nghề khai thác hải sản, có đầy đủ chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng tàu cá theo quy định hiện hành, đảm bảo vận hành tốt tàu cá đóng mới trong quá trình hoạt động sản xuất.
Theo đánh giá chung, các chủ tàu sử dụng nguồn vốn để nâng cấp trang thiết bị hiện đại, chủ tàu toàn tâm toàn ý ra khơi đánh bắt thủy, hải sản. Đặc biệt, tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi đưa tàu đi sản xuất, không để bỏ sót thời gian tàu nằm bờ, trung bình một năm đạt từ 10-28 chuyến đi biển tuỳ theo mùa vụ, điều kiện thời tiết. Một số chủ tàu đã mở rộng ngư trường khai thác vào vùng biển phía Nam, ngoài vùng biển truyền thống quanh đảo Bạch Long Vĩ, Cô Tô.
Đã 2 năm kể từ khi được bàn giao tàu, ông Đinh Hữu Hường, TP Cẩm Phả (Quảng Ninh), một trong số chủ tàu được hỗ trợ vay vốn theo Nghị định 67. Tàu cá của ông hiện có công suất 829CV, đảm bảo khả năng ra các ngư trường lớn khai thác. “Tàu của tôi được bàn giao và đi vào hoạt động sớm nhất, doanh thu trung bình một tháng đạt khoảng 400-450 triệu đồng, sau khi trừ các khoản chi phí, lợi nhuận đạt từ 250-300 triệu đồng/tháng, tạo thu nhập ổn định cho 8 lao động trên tàu với mức trung bình 10 triệu đồng/người/tháng”. Ông Hường cho biết.
Nhiều tàu công suất lớn, đảm bảo khả năng khai thác thủy, hải sản ở ngư trường xa. Ảnh: Chi cục Thủy sản Quảng Ninh.
Chính sách tín dụng cho vay vốn đóng mới, nâng cấp tàu cá bước đầu phát huy hiệu quả, những con tàu có công suất và kích thước lớn, trang bị hiện đại hoạt động trên vùng biển xa bờ đã giảm áp lực cho vùng biển ven bờ, mang lại lợi nhuận cao cho các chủ tàu, tạo việc làm và thu nhập cao, ổn định cho ngư dân trong và ngoài địa phương.
Quá trình chuyển dịch cơ cấu tàu cá theo hướng tăng về số lượng hoạt động xa bờ, giảm tàu nhỏ hoạt động tại vùng biển ven bờ phần nào giải quyết thực trạng theo quy định của IUU, đồng thời góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tránh đánh bắt tận diệt. Hơn thế nữa, hoạt động của các tàu cá còn góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển, đặc biệt là những tàu hoạt động tại vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa...
Theo thống kê của Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ninh, với những chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề của trung ương, tỉnh và vốn tự có của người dân, từ năm 2014 đến nay đã phát triển thêm được 480 tàu xa bờ, giải quyết việc làm cho hơn 2.800 lao động. Đồng thời, đóng mới, nâng cấp cải hoán tàu cá được hơn 500 tàu, giải quyết việc làm cho gần 3.000 lao động, trong đó có nhiều tàu được hỗ trợ lãi suất vay vốn 6%/năm, thu nhập bình quân 5-6 triệu đồng/người/tháng.
Theo ông Đỗ Bình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ninh: Các nguồn vốn vay trên đều được triển khai một cách dân chủ, công khai, minh bạch và được cộng đồng ngư dân tin tưởng cao. Cùng với đó là đẩy nhanh tiến độ thẩm định hồ sơ vay vốn để trả lời cho các chủ tàu, phối hợp chặt chẽ với chủ tàu, cơ sở đóng tàu để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn.
Trong quá trình thực hiện còn một số khó khăn, vướng mắc, song chính quyền và ngành nông nghiệp địa phương cũng đã đề xuất với Bộ NN-PTNT nhằm khắc phục để tạo điều kiện cho ngư dân tiếp tục được hưởng lợi từ chính sách.
Cân bằng ngư trường bằng chuyển đổi nghề
Cũng theo số liệu thống kê của Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ninh: Tính đến tháng 4/2019, địa phương này có tổng số 8.410 tàu với khoảng 33.000 lao động đang hoạt động khai thác thủy sản trên địa bàn. Trong đó có 5.833 tàu thường xuyên hoạt động ven bờ (chiếm 69,3%), đã gây sức ép quá lớn cho nguồn lợi thủy sản và môi trường tại vùng biển ven bờ.
Trước thực trạng nguồn lợi thủy sản bị đe dọa, những năm gần đây, được sự quan tâm của chính quyền các cấp trong việc duy trì chỉ đạo và triển khai thực hiện nhiều giải pháp cụ thể để tái tạo nguồn lợi thủy sản, trong đó ban hành các chính sách hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề. Điển hình như chính sách hỗ trợ lãi suất đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông nghiệp.
Được biết, tỉnh Quảng Ninh cũng đã phê duyệt danh mục 45 nghề, nhóm nghề đào tạo trình độ sơ cấp và mức chi phí đào tạo, mức hỗ trợ cho từng nghề... để ngư dân nắm bắt cơ hội. Bên cạnh đó, tỉnh đã triển khai thực hiện các chính sách của Bộ NN-PTNT như khuyến khích, hỗ trợ khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng biển xa và hỗ trợ giảm tổn thất trong nông nghiệp, chính sách phát triển thuỷ sản…
Bà con trao đổi hàng hóa thủy, hải sản tự nuôi trồng tại Cảng cá TP Hạ Long (Quảng Ninh). Ảnh: Anh Thắng.
Cùng với các chính sách của tỉnh, trung ương, các sở, ban, ngành và các địa phương trong tỉnh đã tích cực tuyên truyền, ban hành các kế hoạch, định hướng chuyển đổi nghề trong khai thác thủy sản. Chú trọng đẩy mạnh công tác phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung và Chương trình OCOP; thực thi các chính sách các vùng sản xuất tập trung để thu hút lao động khai thác thủy sản phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững; ưu tiên giao mặt nước không thu tiền sử dụng mặt nước cho người dân chuyển từ nghề khai thác thủy sản ven bờ sang nghề nuôi trồng thủy sản.
Theo thống kê của các địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh: Chỉ trong thời gian ngắn, đã có khoảng 150 hộ ngư dân làm nghề cấm (te xiệp, lồng bát quái, cào nhuyễn thể ven bờ...) chuyển đổi sang làm nghề khai thác khác như lưới rê, câu. Trong đó, huyện Hải Hà 84 hộ, Cẩm Phả 20 hộ, còn lại là các hộ thuộc các địa phương như Quảng Yên, Vân Đồn.
Một việc làm nữa cần ghi nhận tại Quảng Ninh, được coi là bước chuyển mình trong việc tuân thủ các quy định IUU là chuyển đổi từ nghề khai thác sang nghề nuôi trồng thuỷ sản, bước đầu có khoảng 150-200 hộ khai thác thuỷ sản đã chuyển từ khai thác sang nuôi trồng thuỷ sản và được địa phương cấp mặt nước không thu tiền; một số hộ vẫn tiếp tục đăng ký để chuyển đổi sang nuôi trồng thuỷ sản. Hàng loạt chính sách hỗ trợ đã giúp ngư dân chuyển đổi nghề thành công. Trong nhiều năm trở lại đây, số tàu khai thác thủy sản vùng ven bờ đã đăng ký có xu hướng giảm dần (Trong giai đoạn 2014 -2018, từ 6.373 giảm xuống còn 4.038 tàu) góp phần bảo vệ tốt hơn nguồn lợi thủy sản và môi trường biển.
