Hỏi đáp về rau ăn quả

(Diễn giả: PGS.TS Trần Thị Ba, giảng viên Khoa Nông học, ĐH Cần Thơ; KS Nguyễn Thị Nghiêm, giảng viên Khoa Nông học, ĐH Cần Thơ đã nghỉ hưu, Th.S, Phan Văn Tâm, Trưởng phòng Marketing, Công ty Phân bón Bình Điền)

Hỏi: Rau ăn quả khác rau ăn lá và cây ăn quả như thế nào?

Rau ăn quả bao gồm bầu bí, mướp, cà chua, cà tím, dưa hấu… Tuy cùng là rau nhưng so với rau ăn lá, chúng có khác cơ bản là thời gian sinh trưởng và phát triển lâu hơn, do phần sử dụng là quả nên quá trình sinh trưởng và phát triển của chúng cũng chia làm các giai đoạn ra hoa, đậu quả… Còn so với cây ăn quả thì rau ăn quả là cây ngắn ngày (thường niên), còn cây ăn quả là lưu niên. Mặt khác, cây ăn quả ra hoa kết quả tập trung, thường theo mùa, mỗi mùa một vụ, còn rau ăn quả thì ra hoa, đậu quả, nuôi trái lớn chia thành nhiều đợt và liên tục trong suốt đời sống của cây.

Hỏi: Nhu cầu dinh dưỡng của rau ăn quả và rau ăn lá có gì khác nhau?

Xét về năng suất thì năng suất của rau ăn quả cao hơn 2-3 lần so với rau ăn lá, bởi vậy dinh dưỡng cũng cần cao hơn tương ứng. Mặt khác, dinh dưỡng cho rau ăn lá nhiều nhất là đạm, kế đó là lân và sau cùng mới kali, thì với rau ăn quả chúng đều cần hàm lượng cao với cả 3 nguyên tố đại lượng là N, P, K. Mặt khác, do có đặc tính ra hoa đậu quả liên tục nên chúng cần nhiều trung vi lượng, trong đó can xi và Bo là 2 nguyên tố quan trọng nhất.

Hỏi: Ngoài các nguyên tố đa lượng, thì nhu cầu trung vi lượng của rau ăn quả như thế nào?

Với rau ăn lá thì nhu cầu trung vi lượng không thể hiện rõ, nhưng với rau ăn quả thì rất rõ, nhất là những ruộng trồng liên tục nhiều vụ một loại rau: Trong các loại trung vi lượng thì nhu cầu cao rõ rệt nhất là với can xi và Bo. Can xi sẽ giúp cà chua, cà phổi… hạn chế nứt trái, kéo dài thời gian tồn trữ. Bo giúp cho tỷ lệ đậu quả cao.

Hỏi: Silic có tác dụng hạn chế nứt trái trên cà chua không?

Silic có tác dụng rất rõ trên lúa nhưng trên rau ăn quả và rau ăn lá không thấy biểu hiện hiệu lực ngoại trừ với cây cần nước. Trồng cần nước nếu sử dụng phân bón có hàm lượng Si cao sẽ giúp đúng cây, ít đổ ngã.

Hỏi: Từ trước tới nay khi trồng dưa hấu, dưa leo, bầu bí… chúng tôi thường sử dụng phân bón NPK 20-20-15 hiệu Đầu trâu thấy rất hiệu quả, nay lại có loại mới – phân Đầu trâu đa năng và Agrotain. Xin hỏi chúng tôi có cần thay đổi không?

 Sử dụng NPK 20-20-15 cho rau ăn quả là đã tương đối chuẩn mực. Tuy nhiên vừa qua Bình Điền có nghiên cứu và đưa ra thị trường loại sản phẩm mới – Đầu trâu đa năng có công thức NPK: 17-12-7 + TE và NPK 16-16-16-4CaO. So với NPK 20-20-15 thì sản phẩm mới vượt trội ở chỗ có thêm 4% CaO, rất cần thiết cho các loại cây họ cà, ớt nhất là hạn chế bệnh thối trái. Khi sử dụng phân này thì có thể không cần bón vôi lót trước, tuy nhiên với công thức NPK 17-12-7 do hàm lượng kali thấp nên phải bón thêm 3-4 kg KCl. Với NPK Agrotain thì có ưu điểm là hạn chế thất thoát đạm.

Hỏi: Đến nay có lẽ đến 90% diện tích trồng rau ăn lá sử dụng màng phủ nông nghiệp. Vậy khi đã sử dụng màng có cần thiết phải sử dụng NPK Agrotain?

 Phân có chứa Agrotain hạn chế thất thoát 25-30% đạm không chỉ bằng mỗi con đường duy nhất là hạn chế bay hơi NH₃. Ngoài ta liệu màng phủ có đảm bảo độ kín để khí NH₃ không bay ra ngoài. Mặt khác, sử dụng NPK Agrotain hạn chế được tồn dư Nitrat. Bởi vậy, nếu có điều kiện thì việc sử dụng NPK Agrotain là cần thiết và hiệu quả.

Hỏi: Trồng dưa hấu rất dễ bị “chạy dây”. Khắc phục như thế nào?

 Có 2 tác nhân gây nên bệnh "chạy dây” trên dưa hấu, một là do nấm và hai là do vi khuẩn. Triệu chúng do nấm thì các lá thường bị vàng từ lá dưới lên lá trên, sau đó mới chết. Triệu chứng do vi khuẩn là những lá (đọt) non ở bị trên bị héo và chết rất nhanh khi các lá khác vẫn còn xanh (nên vẫn thường gọi là bệnh chết nhát, bệnh chết xanh). Tùy theo tác nhân mà sử dụng thuốc để bảo vệ. Tuy nhiên phòng vẫn là cách tốt nhất. Muốn phòng trước hết là không nên trồng nhiều vụ trên một mảnh đất liên tục, hai là nên sử dụng giống gốc ghép. Sử dụng gốc ghép không những chặn được bệnh héo rũ mà còn tăng khả năng chịu úng, chúng có thể chịu được 3-4 ngày khi ngập 20 cm.

Hỏi: Rau ăn trái thường bị ruồi đục trái tấn công. Xử lý thế nào?

Ruồi đục trái là vấn nạn không chỉ với trái rau mà cả với trái cây. Tuy nhiên 2 loài này là khác nhau. Nên sử dụng protein thủy phân để dẫn dụ và tiêu diệt chúng nhưng hiệu quả nhất vẫn là bao trái.

Hỏi: Sử dụng phân bón lá Đầu trâu 009 có giúp dưa hấu ngọt lên không?

Để dưa hấu ngọt (độ Brix trên 11%) thì ngoài chọn giống cần một quy trình quản lý dinh dưỡng chặt chẽ ngay từ đầu, trong đó việc sử dụng đầy đủ và cân đối NPK là quan trọng nhất. Việc sử dụng phân bón lá Đầu trâu 009 chỉ có tác dụng hỗ trợ thêm và làm cho màu trái sáng thêm. Để đảm bảo chắc chắn dưa ngọt, ngon có thể bổi sung 4-5 kg KCL/công vào thời điểm 4-5 ngày trước thu hoạch. Khi bón bổ sung thêm kali cần tưới nước đủ ẩm để cây hấp thu tốt.