Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Trà Vinh có dấu hiệu vi phạm pháp luật

Quyết định kỷ luật không hợp lý

Quyết định kỷ luật ghi rõ, họa sĩ Nguyễn Nhân bị kỷ luật với hình thức “Cảnh cáo, thời gian thử thách 1 năm”, đồng thời hủy kết quả và thu hồi Giải Ba cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 với tác phẩm “Biển chết”. Đặc biệt, quyết định còn nêu rõ việc thu giữ tang vật đối với bức tranh “Biển chết”. Trong thời gian thử thách, họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia các cuộc thi Mỹ thuật do Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Trà Vinh tổ chức. 

Bức tranh “Biển chết” của họa sĩ Nguyễn Nhân

Trước đó, vào năm 2016 bức tranh “Biển chết” của họa sĩ Nguyễn Nhân đã được Hội đồng Nghệ thuật Hội Mỹ thuật Việt Nam duyệt trưng bày tại triển lãm mỹ thuật khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long năm 2016 tại Tiền Giang. Theo đánh giá của giới Mỹ thuật, toàn bộ bức tranh cũng mang hơi thở giống như muôn vàn bức tranh của nhiều họa sĩ Việt Nam và quốc tế vẽ về chủ đề “cá chết”, “biển chết”. 

Trước sự việc này, Họa sĩ Trần Khánh Chương - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam nêu ra nhiều điểm không hợp lý. Đó là:

“Thứ nhất trong mục căn cứ, tôi không thấy có mục nào căn cứ cuộc họp nào của Ban Chấp hành (BCH). Về nguyên tắc nói chung của các hội, khi kết nạp hội viên, khen thưởng, kỷ luật hội viên đều phải do BCH quyết định chứ không phải Chi hội hoặc Ban Kiểm tra. Họ có thể đề nghị nhưng việc kỉ luật ấy đã được BCH thông qua chưa?

Thứ hai, trong điều 1 của quyết định có nói kỷ luật nhưng không nêu rõ lý do. Về mặt văn bản mà nói là không đúng. Vì người ta không hiểu tại sao lại bị kỷ luật. Trong vụ việc này, Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh phải nói rõ, bức tranh của ông Nhân sao chép từ bức ảnh nào, để từ đó mới soi chiếu xem có bao nhiêu phần trăm bức tranh sao chép từ ảnh. 

Ngay trong quyết định cũng cần phải ghi rõ là bức tranh của ông Nhân vi phạm bản quyền bức ảnh nào, của tác giả nào, đã đăng tải trên phương tiện nào... thì mới thuyết phục.

Thứ ba, tôi chưa bao giờ thấy trên đời này có một kỷ luật nào cảnh cáo một năm, các cơ quan hay đoàn thể chỉ có khiển trách, cảnh cáo, xóa tên, khai trừ. “Về nguyên tắc kỷ luật thì không có kỷ luật nào như vậy, tôi không biết trong điều lệ của Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh có ghi vậy không?”
 

Coi tác phẩm nghệ thuật là tang vật là sai

Họa sĩ Hồ Minh Quân - Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam cho rằng, trong lịch sử ngành Mỹ thuật Việt Nam chưa bao giờ có trường hợp nào thu lại tranh và đưa ra quyết định kỷ luật với một họa sĩ như vậy.

Trước lời cáo buộc bức tranh “Biển chết” của họa sĩ Nguyễn Nhân vi phạm bản quyền, theo họa sĩ Hồ Minh Quân phân tích, người họa sĩ cũng chỉ lấy dáng ngồi của ảnh. Mà ngồi ở góc đó thì hình ảnh cũng rất lờ mờ, người ta cũng chỉ lấy một phần rất nhỏ của bức ảnh đó.

“Thật ra trường hợp này lấy ảnh tư liệu bà cụ trong bức tranh “Biển chết” không có gì sai phạm lớn cả. Hơn nữa những người làm ở Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh cũng nên suy nghĩ nhân văn hơn. Nếu như có sai phạm thì cũng chỉ nên dừng lại ở mức nhắc nhở rút kinh nghiệm thôi. Bởi vì sự việc cũng không quá nặng nề, bức ảnh sử dụng không phải ảnh nghệ thuật mang đi dự giải mà chỉ là một ảnh thời sự bình thường thôi”, ông Quân bày tỏ.

Theo họa sĩ Hồ Minh Quân: “Trong lịch sử chưa bao giờ có trường hợp nào thu lại tranh của một họa sĩ cũng như đưa ra quyết định kỉ luật một họa sĩ như vậy cả. Không bao giờ người ta lại đối xử với một người nghệ sĩ như vậy cả, nhất là với một họa sĩ đã 64 tuổi. Bên cạnh đó, cá nhân tôi cho rằng, có ai đi làm như thế và nói tranh là tang vật bị thu giữ cả. Chỉ có tòa án hay công an… mới được có quyền nói là tạm giữ tang vật gây án thôi chứ. Đây là một tác phẩm nghệ thuật đã được triển lãm tại Hội Mỹ thuật Việt Nam mà nói đó là một tang vật thì đấy là cái sai”.
 

Có dấu hiệu vi phạm pháp luật

Bình luận về quyết định kỷ luật họa sĩ Nguyễn Nhân và “thu hồi tang vật” là bức tranh “Biển chết” của Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh, Thạc sĩ luật Phạm Quang Huy (Văn phòng Luật sư Hàn Sĩ Huy) cho rằng: Thẩm quyền kỷ luật hội viên là của Hội Văn học nghệ thuật nhưng theo quy định tại Điều 36, 37, 38 Nghị định số 131/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013 của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan thì thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về sở hữu trí tuệ là Chủ tịch UBND các cấp, Thanh tra VH-TT&DL và thanh tra chuyên ngành khác, công an nhân dân... Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh không có thẩm quyền này. Trừ khi có quyết định, bản án có hiệu lực của tòa án hoặc một cơ quan có thẩm quyền, không một cơ quan, tổ chức nào có quyền thu giữ tài sản của cá nhân, ở đây là bức tranh "Biển chết" làm "tang vật".

Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh có dấu hiệu: Thứ nhất, không hiểu luật và/hoặc thứ hai là cố tình vi phạm pháp luật, đặc biệt là quyền sở hữu của cá nhân”.