* Quá ít HTX tiêu thụ sản phẩm
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam, nhấn mạnh: Để các HTX phát huy hiệu quả, đề nghị các địa phương tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Tổ chức lại sản xuất phù hợp, liên kết sản xuất để DN bao tiêu sản phẩm cho nông dân, tạo động lực cho HTX phát triển.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam phát biểu tại hội nghị
Cả nước có 10.399 HTX
Theo báo cáo của Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác (KTHT) trong nông nghiệp là nhiệm vụ quan trọng. Cục và các đơn vị phối hợp các địa phương khảo sát, nắm tình hình, xây dựng mô hình điểm, đôn đốc các địa phương thực hiện kế hoạch đổi mới, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất theo QĐ 710, 4930 của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT. Bước đầu, đã tạo sự chuyển biến về đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất.
Cụ thể, hiện tại cả nước có 61.571 tổ hợp tác (THT) trong nông nghiệp, các tổ tập trung ở Bắc Trung bộ, 39%; ĐBSCL 24%; Đông Nam bộ 10%... Chi tiết thì có hơn 46 ngàn tổ dịch vụ và SXNN, 8.341 THT khai thác nước làm dịch vụ tưới tiêu, phục vụ SXNN, các tổ này tập trung chủ yếu miền núi phía Bắc và ĐBSCL. THT khai thác, nuôi trồng thủy sản, đặc biệt tổ ngư dân đoàn kết trên biển tập trung nhiều ở miền Trung.
Nhìn chung, các THT được người sản xuất quan tâm. Tuy nhiên, hình thức chỉ phù hợp với sự liên kết ở mức độ thấp, nên ràng buộc pháp lý giữa người sản xuất với doanh nghiệp có nhiều hạn chế.
Về HTX nông nghiệp, trên cả nước hiện có 10.399 HTX, tăng bình quân 200 HTX/năm. Đáng chú ý HTX nông nghiệp chiếm 92%, tiếp đến là HTX thủy sản, lâm nghiệp, diêm dân. Tổng số xã viên của HTX trong cả nước 6,7 triệu người, bình quân mỗi HTX nông nghiệp có 660 xã viên.
Phân tích cho thấy đa số HTX chỉ tập trung thực hiện được một số dịch vụ đầu vào cơ bản cho SXNN. Trong đó, 97% làm dịch vụ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật. Số hợp tác xã tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp chỉ chiếm 9%.
Ngược với chỉ có 9% HTX tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp thì cả nước có gần 30 ngàn trang trại nông nghiệp, tăng 5.154 trang trại so với 2013. Trang trại trồng trọt chiếm 29,8%, chăn nuôi 37,2%, lâm nghiệp 1,5%, thủy sản 5,2%...
Một vấn đề quan tâm tại hội nghị, là kết quả liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Do yêu cầu của thực tiễn và phân khúc của thị trường nên đã xuất hiện nhiều hình thức liên kết theo chuỗi sản xuất gắn liền với chế biến, tiêu thụ, xây dựng cánh đồng lớn. Hình thức liên kết đa dạng, gồm giữa nông dân với HTX, nông dân với DN, tập trung nhiều ở ĐBSCL, Tây Nguyên và miền núi phía Bắc. Đặc biệt, liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp được thực hiện rộng rãi ở ĐBSCL...
5 được và 31 khó khăn, tồn tại
Về nội dung đổi mới tổ chức sản xuất phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững được nhiều người quan tâm. Theo báo cáo của Phó Cục trưởng Cục KTHT và PTTT Lê Đức Thịnh, những mặt được đó là việc triển khai thực hiện được các Sở NT-PTNT tham mưu UBND tỉnh, TP xây dựng kế hoạch, đề án đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức kinh tế hợp tác giai đoạn 2014-2020. Phía Cục đã xây dựng được kế hoạch của ngành để cụ thể hóa nhiệm vụ cần chỉ đạo và thực hiện.
Cơ sở pháp lý từng bước được hoàn thiện thông qua việc xây dựng dự thảo cơ chế chính sách khuyến khích phát triển các hình thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp. Việc tuyên truyền thực hiện Luật HTX 2012, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước được các tỉnh tích cực chỉ đạo thực hiện.
Cái được quan tâm nhất là triển khai thực hiện QĐ 62/2013 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn liền với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn đã được các địa phương triển khai, bước đầu đạt được kết quả tại 12 tỉnh, thành phố thuộc khu vực ĐBSCL trên diện tích hơn 167 ngàn ha với 101 DN tham gia ký hợp đồng sản xuất, bao tiêu hơn 77 ngàn ha lúa gạo cho nông dân...
Có lẽ, nhiều người ái ngại khi nhìn vào phần khó khăn, tồn tại của công tác đổi mới tổ chức sản xuất phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp được Cục nêu ra. Tất cả có đến 31 khó khăn, tồn tại so với chỉ có 5 thuận lợi.
Đơn cử một vài khó khăn là năng lực điều hành cán bộ HTX hạn chế, HTX ít vốn..., chưa thống nhất rõ ràng từ Trung ương xuống địa phương trong việc giao nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với HTX, nhiều tỉnh không bố trí kinh phí hướng dẫn HTX hoạt động theo Luật HTX 2012...
Giao lưu sản phẩm HTX nông nghiệp tại hội nghị
Bàn thêm vấn đề này, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Quảng Trị Đào Mạnh Hùng kiến nghị Cục KTHT và PTNT sớm ban hành văn bản triển khai hướng dẫn quy trình đổi mới các hình thức kinh tế hợp tác trong nông nghiệp để các địa phương triển khai thực hiện kịp tiến độ theo tinh thần chỉ đạo của Bộ NN-PTNT và Chính phủ.
| Thứ trưởng Trần Thanh Nam lưu ý, vấn đề nhân sự, đề nghị các địa phương có những điều chỉnh hợp lý trong biên chế hiện có để tăng cường cán bộ theo dõi lĩnh vực kinh tế hợp tác..., thể hiện rõ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với lĩnh vực quan trọng này. |
Trong đó, có cơ chế hỗ trợ kinh phí cho các tỉnh khó khăn về ngân sách để thực hiện chỉ đạo điểm các HTX gắn nội dung đổi mới hợp tác trong NN và liên kết tiêu thụ nông sản.
Phải tạo liên kết sản xuất bao tiêu sản phẩm
Ông Hà Sỹ Đồng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, phát biểu, thực tế cho thấy kinh tế tập thể, trang trại, hộ nông dân luôn được củng cố, phát triển. HTXNN đang từng bước chuyển đổi, hoạt động theo luật. Khi tham gia vào tiến trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, HTX được xác định là nhân tố quan trọng trong quá trình làm tăng giá trị chuỗi sản phẩm NN thông qua các hoạt động dịch vụ, cầu nối giữa nông dân với các NM sản xuất và thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Tuy nhiên thực tế đặt ra, theo ông Hà Sỹ Đồng, là cần đổi mới nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của các HTX, hình thức hợp tác liên kết. Đảng và Nhà nước có nhiều chủ trương, chính sách đổi mới và phát triển kinh tế tập thể.
Song nhìn chung đến nay có thể đánh giá HTXNN hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Vấn đề ở đây không chỉ tổ chức đăng ký lại các HTX hiện có theo quy định của Luật HTX, mấu chốt là phải tìm ra các giải pháp để HTX hoạt động có hiệu quả hơn trong kinh tế thị trường có định hướng.
Cụ thể là đầu tư yếu tố con người cho HTX. Cần chú trọng phát triển HTX tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Có đẩy mạnh phân khúc phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp thì sản phẩm làm ra mới bán được, đời sống xã viên, nông dân mới có cải thiện đáng kể.
Phát biểu tổng kết Hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam, nhấn mạnh: Để các HTX phát triển hiệu quả đề nghị các địa phương phải tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Tổ chức lại sản xuất phù hợp với điều kiện hiện có, tạo liên kết sản xuất để DN bao tiêu sản phẩm cho nông dân qua đó cũng tạo động lực để HTX phát triển.
Thực tế cho thấy mô hình HTX đa dạng vì thực tiễn phong phú, phải xây dựng các HTX đủ mạnh làm nòng cốt cho kinh tế. Hằng năm có tổng kết, biểu dương HTX tiêu biểu, nhân rộng mô hình để thấy trong điều kiện khó khăn họ đã làm việc như thế nào để có hiệu quả và hiệu ứng tốt trong xã hội.
