Làm đường sắt cao tốc Bắc - Nam vận tốc 350km/h: Nền kinh tế chưa chịu được?

Phương án mà Bộ Giao thông Vận tải đưa ra là để làm đường sắt cao tốc ngay, tuy nhiên việc đầu tư như thế quá lớn, nền kinh tế chưa chịu được.

Chuyên gia giao thông, TS Nguyễn Xuân Thủy.

Mới đây, Bộ KH-ĐT trình Thủ tướng phương án thực hiện dự án đường sắt cao tốc trục Bắc - Nam với tổng vốn đầu tư dự án này chỉ khoảng 26 tỷ USD, thấp hơn một nửa so với phương án Bộ Giao thông - Vận tải đưa ra trước đó là 58,7 tỷ USD. Cơ quan ngành kế hoạch dẫn tính toán, nghiên cứu của các chuyên gia Hà Lan và Đức, nếu điều chỉnh hướng tuyến, giảm chiều dài tuyến đường sắt tốc độ cao thì tổng mức đầu tư sẽ tiếp tục giảm. Từng có nhiều năm nghiên cứu, gắn bó với ngành giao thông, ông có thể lý giải vì sao lại có sự vênh tới 32 tỷ USD?

Tôi phải khẳng định đây là hai phương án khác nhau, vì thế sẽ ra hai “đáp số” khác nhau. Không phải ông này vống lên ông kia ít đâu. Mà 200km/h nó khác với 300-400km/h. 200km sẽ khác từ độ bền vững, đầu máy, toa xe, thiết bị điều khiển điều hành sẽ khác tức là công nghệ thấp hơn thì giá thấp hơn.

Ví dụ riêng một toa xe (chưa đề cập đến đầu máy) thì đã cho ra hai phương án khác nhau rồi. Toa xe với tốc độ 300-400km/h đã phải dùng thép khác, kết cấu khác, ổ bi khác và dùng công nghệ điều khiển khác đắt hơn nhiều. Còn toa xe 150- 200km/h hoặc toa xe hiện nay 45km/h thì rất ít tiền….

Ta phải nhìn nhận vấn đề dưới góc nhìn kỹ thuật cụ thể như thế. Nhưng tôi cho rằng 26 tỷ USD không làm được tuyến ấy. Vì tuyến đường bộ Bắc Nam chúng ta đang triển khai đã hơn 10 tỷ USD rồi mà đường sắt 26 tỷ là không làm được.

Theo đó, phương án 200 km/h thì tiền thấp hơn nhiều so với phương án 350 km mà Bộ GT- VT đã đề xuất, tiến tới 400- 500km/h ngang với Nhật trong tương lai thì sẽ đắt hơn rất nhiều từ các thiệt bị, công nghệ, các hệ thống điều khiển, tự động hóa rồi kể cả vấn đề hạ tầng.

Tất nhiên, đó cũng chỉ là hai phương án, quyết định cuối cùng còn phải qua nhiều cơ quan thẩm định từ Chính phủ cho đến Quốc hội.

Ảnh minh họa.

Với lý do mà Bộ KH-ĐT đưa ra phương án đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tốc độ tối đa 200 km/h “là phù hợp, giảm chi phí đầu tư xã hội. Việc đầu tư dự án đường sắt tốc độ 350 km/h chỉ để chở khách mà không phục vụ vận tải hàng hóa là quá dư thừa và lãng phí", theo ông có đủ tính thuyết phục hay không?

Nếu Bộ KH- ĐT coi tuyến đó là tuyến chung chuyển giữa đường sắt hiện nay với đường sắt cao tốc trong tương lai thì rất ủng hộ. Theo đó, phương án tối ưu là nâng cấp tuyến đường sắt cũ để chở hàng hóa và đầu tư mới một tuyến đường sắt tốc độ cao chuyên chở khách. Tức là từ nay đến năm 2020, thậm chí 2040 thì tuyến cao tốc Bắc Nam mới xong, trước khi làm tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam, ta chưa điện khí hóa ngay mà làm tuyến trung gian với khoản chi 26 tỷ đô la cho đầu máy diesel chạy với tốc độ 150-200km/h. Sau khi có cái đó rồi mình nâng cấp tiếp chỉ cần khoảng 30 tỷ USD nữa thôi thì làm được đường cao tốc như Nhật Bản.

Nghĩa là chúng ta chia ra 2 giai đoạn đầu tư: giai đoạn đầu đầu tư trên 20 tỷ đô la để tuyến đường sắt hiện tại đỡ khó khăn; giai đoạn sau làm theo cách cuốn chiếu đầu tư 30 tỷ nữa là hoàn thành tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam với vận tốc 300- 400km/h. Nếu Bộ KH-ĐT làm theo hướng đó tôi cho rằng là tốt. Bộ GTVT muốn làm ngay đường cao tốc làm một mạch luôn. Tôi nghĩ rằng việc đầu tư như thế quá lớn, nền kinh tế chưa chịu được đâu.

Xin cảm ơn ông!