Sau khi một số tờ báo phản ánh tình trạng cát “nấp danh” mì (sắn lát) để tìm đường XK xảy ra tại huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi), nhiều Sở ngành của tỉnh này hết sức bất ngờ. PV NNVN đã về Quảng Ngãi tìm hiểu thực hư.
Đụng đến chuyện chất lượng hàng hóa, chuyện XK, tôi chọn Sở Công thương Quảng Ngãi là điểm đến đầu tiên để lần tìm thông tin. Ông Nguyễn Hồng Tâm- Chánh Văn phòng Sở cho biết: "Trên địa bàn tỉnh chỉ có 1 DN đăng ký chuyên kinh doanh, XK củ mì là Cty CP Nông sản thực phẩm Quảng Ngãi. Những hoạt động mua bán khác là tự phát trong dân, chủ yếu những đầu nậu đi thu mua mì tươi về xắt lát, phơi khô rồi bán cho thương lái. Rồi từ các thương lái, mì lát Quảng Ngãi lại “lên đường” đi Trung Quốc hoặc vào Quy Nhơn (Bình Định) để cung cấp cho một lớp đầu nậu cấp 1 khác. Về chuyện cát trộn mì để XK mà báo chí nêu, Sở đã lập đoàn kiểm tra nhưng chưa tóm được thủ phạm”. 
Mì lát của chị Hà phơi để bán sang Trung Quốc.
Rồi hình như để tránh phải trả lời nhà báo, ông Tâm cười trừ bảo: “Lãnh đạo đi vắng hết, tôi không có tư cách phát ngôn, phiền anh sang Chi cục QLTT hỏi thêm”. Tiếp tôi, ông Trần Quang Toản- Chi cục trưởng QLTT tỉnh Quảng Ngãi cho hay: “Trước nay, mì là mặt hàng nông sản ưu tiên XK nên không nằm trong diện kiểm tra khi lưu thông. Vả lại cũng chưa có chế tài nào áp dụng cho sản phẩm mì nên chuyện mua bán diễn ra khá tự do. Chuyện cát “nấp bóng” mì lát báo chí nêu khiến tôi “choáng váng” thật sự. Tôi đã chỉ đạo ngay Đội QLTT số 3 đóng trên địa bàn huyện Sơn Tịnh thành lập đoàn kiểm tra. Sau khi làm việc với lãnh đạo xã Tịnh Ấn Tây và một số người dân chuyên mua bán mì lát, ngày 4/8 đoàn kiểm tra về báo cáo lại kết quả không như báo nêu. Cụ thể người dân không chối chuyện có trộn cát vào mì nhưng không phải với liều lượng “khủng” như vậy".
Cũng theo ông Toản, thương lái không bán mì vào Quy Nhơn (Bình Định) mà chở ra Lạng Sơn, bán sang Trung Quốc để nấu cồn. Từ trước đến nay, phía mua chỉ trừ 2% tạp chất, bây giờ bỗng dưng trừ đến 7% nên họ trộn thêm một ít cát để bù vào”. Nói đoạn, ông Toản nhẹ giọng hơn: “Quê tôi là xứ mì nên tôi từng chứng kiến cảnh mì phơi chung với cát. Mì sau khi xắt lát được phơi trên cát thường nhanh khô, lát mì không bị thâm đen, có tinh bột cao và chất lượng hơn phơi mì dưới đất nên trước khi phơi mì bà con thường xúc cát ở sông Trà Khúc về trải trên sân phơi. Lát mì tươi còn dính mủ phơi chung với cát, cát dính vào là không thể rời ra nên khi cân bán thường được “tăng trọng”. Dần dà về sau những đầu nậu chuyên mua bán mặt hàng này đã lấy “chiêu” phơi mì với cát hoặc sạn nhỏ để tăng thu nhập hoặc bù vào khoản trừ tạp chất”.
Để có thêm thông tin, tôi tìm đến Cty CP Nông sản thực phẩm Quảng Ngãi- DN “chủ soái” về mặt hàng mì ở miền Trung. Ông Lê Tuấn Toàn- Phó TGĐ Cty cho biết: “Hiện Cty có 5 NM Chế biến tinh bột mì, 2 ở Quảng Ngãi, 1 ở Phú Yên, 1 ở Đăk Tô và 1 ở Tây Ninh. Chúng tôi chuyên XK tinh bột mì nên chỉ mua mì tươi tận ruộng chứ không mua mì khô. Do vậy, chuyện cát trộn mì Cty chưa “đụng”, đó là kiểu mua bán giữa những tư thương. Theo tôi, chuyện này có thể xảy ra nhưng trộn với liều lượng nhỏ thì có chứ 7, 8 cát trộn với 1 mì thì vô lý. Thế thì mua cát chứ sao gọi là mua mì? Còn nói như một số người đồn thổi, rằng đây là chiêu để XK cát nhằm trốn thuế tài nguyên cũng không đúng nốt. Vì XK cát thì phải qua cảng biển, cụ thể là cảng Quy Nhơn thì cảng này kiểm tra rất kỹ không phát hiện lô hàng nào có cát trộn mì. Củ mì chỉ xuất sang Trung Quốc, thì nước này đâu có nhập cát. Giả sử họ có nhập thì chở cát từ Quảng Ngãi ra tận Lạng Sơn, Lào Cai bán thì hoạ là...điên. Đường xa dặm thẳng 1 kg cát sẽ đắt hơn 1kg gạo”.
Chưa thỏa mãn, theo chân anh Nguyễn Văn Hùng, cán bộ Đội QLTT số 3 tôi mò về Cụm Công nghiệp làng nghề huyện Sơn Tịnh nằm trên địa bàn xã Tịnh Ấn Tây, nơi từng được phát hiện là “thủ phủ” mặt hàng “mì trộn cát”. Vắng tanh. Anh Hùng thở dài: “Sau khi “lên báo”, mấy ngày qua không còn ai dám phơi mì nữa. Vào mùa thu hoạch lại đang nắng tốt nên bãi này nhộn nhịp cả ngày, bây giờ vắng vẻ quá”. Không nản chí, anh Hùng lại dắt tôi đi về xã Tịnh Ấn Đông, nơi cũng còn nhiều bãi đất trống vẫn hay được người dân phơi mì. Thoạt nhìn thấy 1 bãi mì lát đang phơi dưới nắng, tôi mừng rơn sẽ có người để hỏi chuyện. Càng may mắn hơn khi tôi được gặp chính nhân vật đầu tiên “phát lộ” thông tin “mì trộn cát” ra dư luận, là chị Võ Thị Thu Hà.
Không ngại ngần, chị Hà nói thẳng: “Tôi làm nghề mua bán mì lát đã 10 năm rồi. Tôi công nhận chuyện trộn thêm cát vào mì là có thật nhưng là để cho mì nặng thêm chứ không phải để mua bán cát, theo kiểu XK cát sang Singapore dưới dạng mì lát như nhiều ngườ đồn đại”. Im lặng hồi lâu rồi chị cũng thở dài tiết lộ: “Sở dĩ có chuyện trộn cát vào mì là do trước đây tôi bán mì về Quy Nhơn. Những đầu nậu cấp 1 ở Quy Nhơn đồng thời còn thu mua mì ở Tây Nguyên. Mà mì ở Tây Nguyên thì cực tốt, trắng, lát mì rất đẹp. Gía họ thu mua mì Tây Nguyên cao gấp đôi mì Quảng Ngãi nên họ thường mua thêm mì Quảng Ngãi trà trộn vào mì Tây Nguyên. Mua bán trót lọt nhiều chuyến, thấy ngon ăn sau này họ đề nghị chúng tôi trộn thêm cát vào mì khi phơi trước khi mang vào bán cho họ. Cách làm này chỉ họ có lời chứ chúng tôi không được gì. Lý do khi mua họ trừ tạp chất, ban đầu trừ ít, sau trừ cao dần. Nhiều thương lái ở Quảng Ngãi muốn “gỡ gạc” đã trộn thêm cát vào mì với tỷ lệ cao nhất là: 1 bao mì 50kg trong đó có 10kg cát, sạn nhỏ. Sự thể là vậy”. 
Chị Hà đang bộc bạch với PV.
