| Hotline: 0983.970.780

Làng quê đang méo mó: [Bài II] Những làng quê như bị… hun chuột

Thứ Tư 13/11/2019 , 09:11 (GMT+7)

Rác chất cao như những quả núi, quả đồi. Khói đốt từ những quả núi, quả đồi rác ấy vần vũ che kín bầu trời, phủ mờ cả cái mái vòm kiểu Ảrập của một biệt thự cao 5 tầng, to như lâu đài của thôn Bất Lự đang hoàn thiện.

Rác ngập nông thôn mới

Khói trùm lên những bóng người đang vội vã đi lại khiến cho ai ai cũng trở nên mờ nhân ảnh. Cái bóng nhỏ bé của chị Nguyễn Thị Tâm người thôn Đông đang cặm cụi nhặt rác như nhòe đi trong làn khói độc.

Khói đốt rác ngập làng, ngập xóm.

Chị giải thích: “Không đốt rác thì mùi sẽ rất thối, ruồi nhặng nhiều còn đốt thì tuy khét nhưng cũng còn dễ chịu hơn tí chút, vả lại lượng chứa lại giảm đi. Hễ khi nào bãi đầy quá thì người ta lại cho máy ủi đẩy rác xuống cái ao bên cạnh rồi lấp cát lên trên”.

UBND xã Hoàn Sơn (Tiên Du, Bắc Ninh) cách bãi rác gần 1 cây số nhưng khói vẫn hăng sặc và khét nồng như muốn bóp nghẹt lấy cổ họng của cả cán bộ lẫn người dân đến làm việc.

Phó Chủ tịch xã Nguyễn Đăng Đại khẳng định với tôi rằng trước đây rác vẫn được tập kết về bãi của tỉnh nhưng hơn 1 năm trước vì quá tải, tỉnh yêu cầu các huyện phải xử lý tại chỗ.

Hiềm một nỗi hễ định mở bãi rác ở đâu dân tình cũng lao xao phản đối nên xã nào hầu như tự đổ hay tập kết trung chuyển ở nơi đấy. Khi nào dân kêu quá, năm thì mười họa công ty môi trường mới cho ô tô về chuyển bớt đi vài chuyến. Hoàn Sơn có 3 bãi rác như vậy.

Một người nông dân trèo lên “quả núi” rác đang bốc cháy nghi ngút để nhặt đồng nát.

Trở lại chuyện cảnh quan, kiến trúc ở nông thôn, Hoàn Sơn là điển hình cho một làng quê đang bị tan vỡ trong thời buổi kinh tế thị trường bung ra. Xã có 2 khu công nghiệp và giáp ranh với 1 khu công nghiệp nữa nên ngoài dân số vốn đã rất đông 14.000 người còn phải gánh thêm hơn 17.000 công nhân đến thuê trọ.

Nhiều công trình kiến trúc cổ, quý đã bị phá bỏ để nhường chỗ cho các công trình kiến trúc mới lai căng. Những dãy nhà ống sâu hun hút như hang chuột, những công trình dịch vụ nhà nghỉ, quán internet, quán gội đầu, quán karaoke, quán bia… mọc lởm chởm khắp làng.

Nông dân thành công nhân một phần vì thu nhập cao hơn, một phần vì không còn lựa chọn nào khác khi ruộng đồng đã hết hoặc chuyển sang buôn bán vặt hay cho thuê nhà trọ.

Trước năm 2010 người ta còn xây nhà trọ kiểu cấp bốn nhưng giờ đều 3 - 4 tầng thậm chí 5 tầng với gia đình kỷ lục nhất có ngót 100 phòng, thu mỗi tháng 70 - 80 triệu. Cuộc sống của một miền quê vốn yên ả giờ đây lúc nào cũng hối hả như... lên đồng.
 

Một buổi ở thôn "không lo âu"

Bất Lự - vốn có nghĩa là không lo âu nhưng giờ đây cái thôn 415 hộ dân với 1.520 khẩu này có quá nhiều điều để lo khi trong 12 - 13 trường hợp tử vong mỗi năm có khoảng 30% là chết bởi ung thư. Ung thư phải mấy năm mới chết trong khi không ăn, không uống thì chết ngay nên người ta vẫn phải nghĩ kế để sinh nhai.

Làng đã lấp gần hết giếng cổ, ao hồ, phá bỏ vườn, chặt trụi cây xanh, chỉ còn sót lại duy nhất 1 bụi tre của nhà ông Nguyễn Khắc Khải. Thay vào đó là khoảng 2.000 phòng trọ được dựng lên với khoảng 200 gia đình tham gia vào guồng máy mới, thu nhập trung bình 8 - 10 triệu/tháng một cách khá nhàn hạ.

Xưa nhà nào có của mới được ở giữa làng, trong những con ngõ nhỏ rộng chỉ hơn 1m còn nghèo hèn phải ở ra rìa, ra đồng giờ thì hầu hết đều quay mặt ra đường. Nhiều chỗ đường chật đến mức cảm tưởng hai con bò chửa muốn tránh nhau cũng khó.

Ban công, mái che, mái vẩy đua ra, nhao ra chiếm cứ không gian chung. Giữa buổi trưa mà đi trên đường làng hầu như không thấy mặt trời, cứ âm âm, u u như trong hang, trong động.

Trong làng giờ đây chỉ còn khoảng 10 nhà mái ngói còn lại hầu hết là nhà tầng, nhà gác hoặc ít nhất cũng nhà mái bằng. Trưởng thôn Vũ Xuân Thường chở tôi đi thực tế bằng xe máy dưới những cái bóng đổ loang lổ của các công trình mới, cũ đan xen chằng chịt.

Một căn nhà trọ kiểu chung cư ở xã Hoàn Sơn.
Những căn nhà ống tại khu đất dịch vụ ở xã Hoàn Sơn.

Điểm đến đầu tiên là nhà anh Vũ Hồng Nghiêm. Khối phòng trọ 4 tầng với tổng cộng 43 phòng mới được dựng lên như một kẻ khổng lồ bên cạnh căn nhà cũ kỹ, nhỏ bé mà gia chủ đang ở.

Anh Nghiêm đi vắng chỉ có bà mẹ hơn 80 tuổi ở nhà trông nom. Bà bảo: “Nó xây nhà trọ mất 2,3 tỉ đồng, giờ cho thuê 1 phòng ở tầng 1 giá 1,1 triệu đồng, tầng 2 giá 900.000 đồng, tầng 3 giá 800.000 đồng, tầng 4 giá 700.000 đồng”.

Nhà nhà trong làng giờ đây cứ dựng đứng lên như những cái tủ xếp sát vào nhau đến nỗi gần như không cho gió tự nhiên lưu chuyển mà toàn gió nhân tạo từ điều hòa. Ước tính cỡ 80 - 90% dân trong làng có điều hòa. Những ngôi nhà ống, cao tầng kiểu đô thị đó thoát ly khỏi mặt đất trong khi người nông dân lại sống dựa vào đất.

Bàn chân nông dân cả đời của mẹ anh Nghiêm vẫn không quen xỏ giày, xỏ dép mà toàn đi trần với lý do để tiếp xúc với hơi đất cho đỡ đau xương, đau khớp. Nhưng kể từ khi các con đường làng bị đổ bê tông hết lượt, mùa hè nóng bỏng cả da chân bà không thể duy trì thói quen đó được nữa. Đất hết, người già thiếu chỗ vui chơi nhưng phường trộm cắp thì lại thừa chốn dung thân. Hầu như năm nào làng cũng bắt được một vài vụ trộm cắp, còn nghiện và nghi nghiện thì có đến 6 - 7 người…

Đang chở tôi bỗng ông trưởng thôn nhảy phắt xuống, xăm xắn chạy lại bên một kẻ đang lúi húi bên vệ đường, quát: “Đổ rác trộm phải không?”. Người kia giật mình, lắc đầu nguầy nguậy, thanh minh một hồi rồi phóng vọt xe đi.

Biển cấm vứt rác nhưng rác vẫn vứt lung tung ở làng Bất Lự.

Bãi rác ở ngay rìa làng nhưng nhiều người vẫn bỏ rác vào túi, chất lên yên xe, sẩm tối đi qua các khu đường vắng, hất cái xuống là xong. Ông Thường lắc đầu bảo: “Nhiều lúc xem trên ti vi thấy nông thôn ở nước ngoài mà thèm cây cối, thèm sự sạch sẽ của họ anh ạ!”.

Cuối cùng cũng tới được căn nhà có cái mái vòm của gia đình chị Nguyễn Thị Lự mà khi đến đầu xã tôi đã thấy nó ẩn hiện trong làn khói rác mịt mù. Điều bất ngờ là vợ chồng chị vẫn đang ở trong căn nhà tầng tương đối khang trang ngay cạnh đó để đốc thúc xây công trình cao 5 tầng với hơn 150m2 mặt sàn mỗi tầng, bố trí cả thang máy bên trong.

“Lúc đầu thì tôi dự tính làm khoảng 3 tỉ thôi nhưng sau này chồng tôi đi thấy nhà nọ, nhà kia xây kiểu này đẹp quá nên mới quyết. Cái mái vòm rất khó làm, phải ghép, đắp mãi mấy tháng mới xong mà cũng để không, làm cảnh vậy thôi. Dự kiến khi hoàn thiện xong nhà mất khoảng hơn 6 tỉ chú ạ”, bà chủ mau mắn trải lòng.
 

Xã tôi giờ đã muộn, các nơi khác thì chưa

Anh Nguyễn Đăng Đại - Phó Chủ tịch xã Hoàn Sơn nhận định hồn quê khi xưa với cây đa, bến nước, sân đình, khói lam chiều đã mất, giờ chỉ còn là những hoài niệm. Ngay cả cái làng cổ Đại Sơn vốn đẹp đẽ là thế với những con đường lát đá, những bức tường bao xây bằng đá cũng bị cậy lên để đổ bê tông, cố giữ mãi mới còn được 1 trong 3 cái giếng đình thủa trước.

Căn nhà có cái mái vòm của chị Lự ở làng Bất Lự đang được hoàn thiện.

Nhờ có kinh tế xã đã hoàn thành xong nông thôn mới năm 2017 mà không phải nợ một tiêu chí nào. Đời sống vật chất của người dân mỗi lúc một sung túc nhưng những kiến trúc lộn xộn ở trong làng đã không thể thay đổi được nữa. Anh Đại tiếc nuối một cơ hội bằng vàng là cách đây mấy năm trên quy hoạch phân đất dịch vụ cho người dân của các thôn bị mất ruộng. Tổng cộng cỡ trên dưới 2.000 suất nhưng mặt tiền của chúng đều chỉ có 4 - 5m, sâu cỡ 20m nên chỉ làm được kiểu nhà duy nhất là ống.

“Giá mà được phân mặt tiền rộng 8 - 10m, sâu 8 - 10m rồi hướng dẫn dân làm kiểu nhà nào vừa đẹp vừa phù hợp với cuộc sống hiện đại mà vẫn giữ gìn được bản sắc thì tốt biết mấy. Với Hoàn Sơn mọi thứ nay đã quá muộn màng nhưng ở những nơi khác vẫn còn cơ hội khi phân đất giãn dân, đất dịch vụ cho dân cấp trên đừng có chia lô kiểu mặt tiền hẹp như thế này nữa”.

Anh Nguyễn Đăng Đại - Phó Chủ tịch xã Hoàn Sơn: “Với Hoàn Sơn mọi thứ nay đã quá muộn màng nhưng ở những nơi khác vẫn còn cơ hội khi phân đất giãn dân, đất dịch vụ cho dân cấp trên đừng có chia lô kiểu mặt tiền hẹp như thế này nữa”.
“Nhà ống có ưu điểm bố trí được nhiều phòng, tạo không gian riêng cho các thành viên nhưng có nhược điểm là nóng bức, chia cắt dễ khiến cho kiểu đại gia đình cùng sinh sống bị nhạt phai tình cảm nhưng xét cho đến cùng, ưu vẫn nhiều hơn nhược, nó phù hợp cho các cặp vợ chồng trẻ ra ở riêng”, anh Nguyễn Đăng Đại - Phó Chủ tịch xã Hoàn Sơn.

Mời đọc bài III: Làng phố và phố làng

  • Rủ nhau đi hái lộc rừng
    Phóng sự 18/03/2024 - 06:00

    Quảng Bình Cứ vào tháng Ba hàng năm, nhiều người dân sống ở các xã Quảng Kim, Quảng Châu, Quảng Hợp (Quảng Trạch, Quảng Bình) rủ nhau lên rừng hái dâu và có nguồn thu đáng kể.

  • Mùa hoa mộc miên
    Phóng sự 15/03/2024 - 06:00

    Mộc miên, loài cây chung thủy với tháng Ba, cứ độ sau xuân lại rạo rực tự đốt cháy mình thắp lửa những góc trời, từ vùng đồng rừng đến những miền quê yên ả…

  • Hang Táu - miền cổ tích còn phong kín
    Phóng sự 12/03/2024 - 06:05

    Hang Táu là một thung lũng được giấu kín giữa bốn bề núi. Trời đất như chừa ra một khoảng đất tương đối bằng phẳng chỉ để cỏ cây khoe sắc...

  • Chuyện giữ rừng giữa biển
    Phóng sự 11/03/2024 - 06:15

    Qua Tết Nguyên đán, vùng đảo Tây Nam Tổ quốc bước vào cao điểm mùa khô, lực lượng chức năng bắt đầu ‘mướt mồ hôi’ với công tác giữ rừng trên các hòn đảo…

  • Bà Xuân 'hủi'
    Phóng sự 08/03/2024 - 08:45

    Từng là giáo viên mầm non nhưng đến nay nữ y tá Nguyễn Thị Xuân đã có gần 40 năm đồng hành cùng những bệnh nhân tại trại phong Quả Cảm - Bắc Ninh.

  • Những 'bông hồng' trên mâm pháo
    Phóng sự 08/03/2024 - 06:30

    Đó là những nữ dân quân trẻ tuổi thuộc Đại đội pháo phòng không 37 ly ở Đồng Hới, Quảng Bình. Bất kể trong điều kiện thời tiết nào, họ vẫn hăng say luyện tập…

  • Thu hoạch tiêu, nghề nguy hiểm
    Phóng sự 06/03/2024 - 06:33

    Nghề hái tiêu nhìn bên ngoài có thể dễ dàng nhưng công việc luôn đứng trên thang cao, tai nạn có thể ập đến bất cứ lúc nào. Đây được xem là nghề nguy hiểm.

  • Gã họa sĩ lập dị móng tay dài cả mét
    Phóng sự 05/03/2024 - 09:08

    Sau hơn 30 năm nuôi móng tay, ông Huyền không thể tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày nhưng lại là họa sỹ nổi tiếng vùng biển.

  • Độc đáo chuyện học trên đảo Hòn Chuối
    Phóng sự 04/03/2024 - 06:54

    Ngày mới tập làm quen với con chữ, học sinh của 'lớp học tình thương’ trên đảo Hòn Chuối được người thầy mặc áo lính tập trung dạy làm người, hình thành nhân cách…

  • Chuyện ông 'Thìn rồng' ở đền Đô
    Phóng sự 02/03/2024 - 06:00

    Về Từ Sơn, hỏi chuyện 'ông Thìn rồng', đứa trẻ lên 6 cũng tỏ tường bởi ông là người may mắn hai lần ghi được khoảnh khắc đám mây hình rồng trên đỉnh đền Đô.

  • Ngày hội của những chàng trai
    Phóng sự 01/03/2024 - 06:00

    Mới ngày nào, họ còn là những học sinh, sinh viên, hay lao động tự do, nay đã chỉnh tề trong bộ quân phục màu xanh, chuẩn bị lên đường làm nghĩa vụ quân nhân.

  • Nổi nênh nghề rọ tôm trên hồ Thác Bà
    Phóng sự 26/02/2024 - 10:05

    YÊN BÁI Nghề đan rọ tôm có lúc mai một bởi xuất hiện công nghệ đánh bắt hiện đại, nguồn tôm cá ít dần theo thời gian, nhưng bà con vẫn cần mẫn thủy chung với nghề.

Xem thêm
Uzbekistan mong muốn học hỏi kinh nghiệm Việt Nam trong sản xuất tơ tằm

Chiều 18/3, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến tiếp ông Kasimov Elzat, Thứ trưởng Bộ Đầu tư và Thương mại Uzbekistan. 

Đồng Tháp đặt mục tiêu thành tỉnh kiểu mẫu trong xây dựng nông nghiệp sinh thái

Mục tiêu là biến Đồng Tháp trở thành địa phương dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực nông nghiệp và trở thành trung tâm nông nghiệp, du lịch sinh thái của vùng ĐBSCL.

Kia ưu đãi giá mới, giảm đến 75 triệu đồng trong tháng 9

Từ 11/9/2023, Kia áp dụng giá mới với mức điều chỉnh tương đương 50% lệ phí trước bạ. Chương trình được áp dụng tùy theo dòng xe và phiên bản.

149 dự án tham gia cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp Quốc gia học sinh trung học

Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp Quốc gia học sinh trung học năm học 2023-2024 có sự tham gia của 74 đơn vị, 149 dự án thuộc 21 lĩnh vực.