Lào Cai: Khó quản lý giết mổ gia súc nhỏ lẻ, tự phát

Cả tỉnh chỉ có 1 lò giết mổ tập trung

UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành kế hoạch số 93 về xây dựng, quản lý các điểm giết mổ gia súc, gia cầm quy mô nhỏ trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2020- 2025. Theo đó, từ năm 2020 đến năm 2025 xây dựng 38 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm quy mô nhỏ tại các xã, phường, thị trấn, hình thức giết mổ thủ công đảm bảo vệ sinh, động vật được giết mổ trên giá hoặc trên bệ cao hơn mặt sàn 40 cm, công suất giết mổ tối thiểu từ 10-50 con/cơ sở/ngày đêm.

Cơ sở giết mổ có các công trình xử lý chất thải, nước thải phát sinh từ hoạt động giết mổ động vật, từng bước xóa bỏ hoàn toàn việc giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ ở hộ gia đình.

Mặc dù, UBND tỉnh khuyến khích các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở gia súc, gia cầm để đáp ứng nhu cầu giết mổ khoảng 113.000 con gia súc, hàng chục vạn con gia cầm mỗi năm. Tuy nhiên, toàn tỉnh mới chỉ có 1 cơ sở giết mổ gia súc tập trung tại phường Kim Tân (thành phố Lào Cai). 481 điểm giết mổ khác đều là nhỏ lẻ, của hộ gia đình kinh doanh giết mổ gia súc, gia cầm.

Hầu hết những điểm nhỏ lẻ này tận dụng một phần diện tích sinh hoạt của gia đình để thực hiện việc giết mổ hoặc giết mổ trên nền xi măng, dụng cụ giết mổ thô sơ, hệ thống xử lý chất thải tạm bợ, không đảm bảo điều kiện vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường...

Ngoài ra, để giảm cước phí vận chuyển và chủ động được nguồn hàng, nhiều chủ lò mổ thường mua gia súc, gia cầm thương phẩm với số lượng lớn về nuôi nhốt và giết mổ dần trong từ 3 - 7 ngày. Khi môi trường sống bị ô nhiễm, người đầu tiên phải gánh chịu chính là những chủ lò mổ.

Chỉ riêng huyện Bát Xát hiện có 22 điểm giết mổ nhỏ lẻ nằm xen giữa các khu dân cư, và cũng là nguồn cung cấp thực phẩm ra ngoài thành phố Lào Cai.

Tại điểm giết mổ của gia đình ông Đỗ Văn Đồng (tổ 7, thị trấn huyện Bát Xát) hoạt động giết mổ không diễn ra, nhưng mùi hôi thối nồng nặc rất khó chịu. Theo ông Đồng, mỗi ngày ông mổ khoảng 5 con lợn, mặc dù đã đầu tư hệ thống biogas và thường xuyên vệ sinh nhưng cũng không cải thiện được là bao. Gia đình ông muốn đầu tư cơ sở giết mổ gia súc tập trung để không gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến người dân xung quanh, nhưng việc thu hồi vốn không khả thi.

Không hấp dẫn đầu tư

Ông Phan Ngọc Quang - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bát Xát cho biết, huyện Bát Xát đã có chủ trương giao cơ quan chuyên môn tìm quỹ đất, lên phương án xây dựng khu giết mổ gia súc, gia cầm tập trung. Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân, trong đó khó tìm vị trí đất phù hợp và mặt bằng đủ rộng để xây dựng khu giết mổ tập trung.

Theo kế hoạch trong năm 2020, tỉnh Lào Cai đầu tư xây dựng 11 cơ sở giết mổ tập trung với tổng công suất 478.150 con gia súc/năm và 1.441.750 con gia cầm/năm. Song đến nay, kế hoạch này vẫn “giậm chân” tại chỗ.

Bên cạnh đó, mức hỗ trợ sau đầu tư theo quy định của nhà nước thấp, địa phương thiếu cơ chế hấp dẫn cũng là một trong những nguyên nhân khiến các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân… không mặn mà với việc đầu tư xây dựng khu giết mổ gia súc, gia cầm tập trung.

Mặt khác, việc kiểm soát thú y sau giết mổ do Trạm Thú y cấp huyện, thành phố sáp nhập vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp, nên thẩm quyền kiểm soát giết mổ bị giới hạn nên việc quản lý nguồn thực phẩm từ các cơ sở nhỏ lẻ rất khó khăn.

Ông Trần Duy Hưng – Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thành phố Lào Cai cho biết , trên địa bàn thành phố Lào Cai hiện tại chỉ có 1 lò mổ tập trung, mỗi ngày chỉ mổ khoảng 40 con do ảnh hưởng của dịch tả lợn Châu Phi. Lò mổ ở thành phố cũng chỉ đáp ứng cho những hộ giết mổ ở khu vực phía bắc thành phố. Còn lại khu vực phía nam của thành phố chủ yếu giết mổ tại hộ gia đình. Việc kiểm soát theo đúng chức năng nhiệm vụ của cơ quan thú y hiện gặp khó vì thú y chỉ kiểm soát tại cơ sở giết mổ tập trung.

“Cho nên thịt bán trên thành phố chỉ có một phần ở lò mổ Kim Tân ra còn đa số không qua kiểm soát giết mổ. Thịt lợn được mang từ Phong Hải (Bảo Thắng), Bản Lầu (Mường Khương), thị trấn Bát Xát (Bát Xát)…” – ông Hưng nói.

Về đầu tư thêm lò giết mổ gia súc, gia cầm tập trung, ông Hưng cho rằng, địa điểm để xây dựng quá khó khăn và nếu có cơ sở giết mổ thì cực kỳ nguy hiểm vì có nguy cơ lây lan dịch bệnh, môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm…Hiện lò mổ Kim Tân cũng nằm trong diện phải di chuyển nhưng chưa thực hiện được vì không ai muốn đầu tư.

“Một số người cũng muốn làm nhưng tiền đất đắt nên không thể đầu tư trong khi tiền thu hằng ngày lặt vặt khoảng 56 nghìn đồng/con, vài chục con/ngày”, ông Hưng cho biết.