Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

* Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn có từ bao giờ?

Vũ Minh Huệ, Tân Bình, TP Hồ Chí Minh

Theo nhà nghiên cứu Phan Hàn Nam thì ở Đồ Sơn - Hải Phòng nhân dân thờ một vị tôn thần, tên hiệu là Tước Điểm Đại Vương. Theo thần tích, dưới chân Núi Tháp, thuộc địa phận xã (nay là phường) Ngọc Xuyên, có một ngôi đền, mỗi khi trời u ám, thường có một vị thần râu tóc bạc phơ hiện hình ngồi trên thạch bàn, trước cửa đền có hai con trâu chọi nhau. Cảnh đó thường diễn ra vào mùng 9 tháng 8 hàng năm, nên dân ba xã làm mâm bột đặt trong đền làm lễ cầu thần hiện.

Sáng ra, chỉ thấy dấu chân chim sẻ trên đó, nên đặt tên là Tước Điểm thần. Riêng sách Đồng Khánh Địa Dư Chí Lược ghi rõ: " Đền Hùng Trấn Tước Điểm Thần thờ thuỷ thần Đồ Sơn trên Núi Tháp thuộc huyện Nghi Dương. Tương truyền, dân ba xã Đồ Sơn sống bằng nghề chài lưới, vẫn muốn lập ngôi đền để thờ thuỷ thần, có người trong xã mộng thấy Thần Thuyền nên dựng đền trên núi Tháp, ngày hôm sau người đó lên núi thấy một đàn chim sẻ quây lượn trong giây lát rồi bay ra phía biển. Dân Đồ Sơn dựng đền trên núi. Hội chọi trâu được tổ chức hàng năm vào mùng chín tháng Tám âm lịch, là ngày đại sự. Ca dao có câu: "Dù ai buôn đâu bán đâu, Mùng chín tháng tám chọi trâu thì về, Dù ai buôn bán trăm nghề, Mùng chín tháng tám thì về chọi trâu".

Về huyền tích Bà Đề thì là một câu truyện nhuốm màu sắc thần thoại mà dân Đồ Sơn đã sáng tạo nên nhằm giải thích nguồn gốc lễ hội chọi trâu bao đời nay. Nàng là người con gái đẹp nhà nghèo, tên là Đế, có tiếng hát mê hồn quyến rũ đến tai vua Thuỷ Tề. Hồng nhan bạc phận, nàng bị oan với tội hoang thai. Hôm nàng bị dìm xuống nước, mây vần vũ, trời âm u, và biển như thể nổi giận, từng đợt sóng chồm lên. Ba lần bọn hào lý ném nàng xuống biển là ba lần nàng nổi lên.

Chúng đã dùng dây thừng buộc nàng vào cối đá, ném xuống. Vua Thuỷ Tề chỉ chờ có vậy đón người vợ oan ức về cung sau bao nhiêu tháng ngày đằng đẵng nhớ thương. Nơi vua Thuỷ Tề đón nàng về cung bỗng dưng có rất nhiều tôm cá. Vì thế, người ta bèn tổ chức chọi trâu, mỗi một vạn chài được phép mang một con trâu ra thi đấu. Trâu của vạn chài nào thắng, tức là năm ấy vạn chài ấy được độc chiếm bãi cá. Con trâu thắng cuộc được dùng vào tế thần, cầu mong thuỷ thần phù hộ cho dân chài Đồ Sơn quanh năm được mùa tôm cá. 

* Câu thứ 1319 - 1320 của Truyện Kiều có câu Lòng còn gửi áng mây Hàng/ Họa vần, xin hãy chịu chàng hôm nay. Tôi không hiểu mây Hàng là mây gì?

Đặng Hoài Phương, Tân Châu, An Giang

Theo GS Nguyễn Thạch Giang thì mây Hàng là mây ở núi Thái Hàng, chỉ lòng nhớ cha mẹ. Theo Đường Thư thì Địch Nhân Kiệt khi làm quan ở đất Tinh Châu, cha mẹ còn ở đất Hà Dương. Một hôm ông lên chơi núi Thái Hàng, ngoảnh lại nhìn thấy có đám mây trắng lờ lững bay ở đàng xa, ông ngậm ngùi nói với người chung quanh: Nhà cha mẹ ta ở dưới đám mây trắng đó. Nói rồi ông bồn chồn đứng nhìn đám mây trắng hồi lâu, đến khi mây bay đi nơi xa mới thôi.