“Lịch xả nước đã được tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo khung thời vụ tốt nhất, mang lại lợi ích cho toàn vùng”-Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Đào Xuân Học khẳng định tại hội nghị triển khai cấp nước đổ ải vụ ĐX 2009-2010 sáng qua (11/1). Ấy thế nhưng vẫn có những ý kiến trái chiều.
Theo Cục trưởng Cục Thuỷ lợi Vũ Văn Thặng, hiện các hồ chứa vừa và lớn ở miền Bắc chỉ đạt bình quân 74% dung tích thiết kế, một số hồ ở mức rất thấp như Cấm Sơn 64%, Đồng Mô 32%...Mực nước sông Hồng tại Hà Nội ngày 7/1 chỉ đạt 0,5m, thấp nhất trong hơn 100 năm qua. Trên sông Hồng đoạn qua Nam Định, mặn đã vượt quá cống Ngô Đồng lên tận cống Hạ Miêu, trên sông Ninh Cơ mặn lên tới cống Múc 1. Do độ mặn vượt quá mức cho phép nên số giờ lấy nước ngọt chỉ đạt 3-5h/ngày…Bà Nguyễn Lan Châu, PGĐ TT Dự báo KTTV TƯ cho biết, dòng chảy mùa kiệt ở hạ lưu sông Hồng và sông Thái Bình có khả năng thấp hơn TBNN khoảng 30-50%, trong đó tháng 3, 4/2010 thiếu hụt 40-50%, các tháng 1,2/2010 thiếu hụt khoảng 35%.
Ông Đặng Hoàng An, Phó TGĐ Tập đoàn Điện lực VN (EVN) cho biết, từ đầu mùa khô đến nay tình hình cấp điện ở miền Bắc rất căng thẳng, 3 hồ thuỷ điện Hoà Bình, Tuyên Quang, Thác Bà thiếu hụt khoảng 2,5 tỷ m3 so cùng kỳ. EVN vừa phải điều tiết linh hoạt nguồn điện, vừa đảm bảo tích nước sản xuất vụ ĐX. Hiện chỉ hồ Hoà Bình trữ được nước ở mức cao, còn hồ Tuyên Quang, Thác Bà đều thiếu hụt nên 2 hồ này chỉ mang tính chất hỗ trợ.
Theo ông An, dự kiến đợt xả đầu (từ 26/1-3/2) và đợt 2 (từ 7/2-13/2), các hồ Hoà Bình, Tuyên Quang, Thác Bà sẽ xả 2.100m3/s/ngày, trong đó thuỷ điện Hoà Bình xả 1.600m3/s/ngày với tổng lượng xả cả 2 đợt là 3,4 tỷ m3 nước (bằng lượng xả năm ngoái), đảm bảo mực nước sông Hồng tại Hà Nội đạt 2,3m trở lên để các tỉnh lấy nước đổ ải. Để tránh tình trạng có nước mà không có điện, EVN yêu cầu Điện lực các tỉnh bằng mọi giá không được cắt điện trong 2 đợt xả đầu để các trạm bơm hoạt động.
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Phan Huy Thông cho rằng, cơ cấu vụ lúa ĐX năm nay toàn miền Bắc cấy xuân muộn là chủ lực. Các tỉnh lấy nước và gieo cấy tập trung vào đúng thời điểm từ Tết ông Táo đến Tết Nguyên đán nên rất căng thẳng. Nơi nào không chủ động được nước thì phải chuyển đổi ngay. Ông Nguyễn Minh Tiến, PGĐ Sở NN-PTNT Bắc Ninh cho biết, theo kế hoạch của tỉnh, các địa phương sẽ lấy nước đổ ải từ 20/1 và cấy xung quanh 4/2 với tổng diện tích gieo cấy 36.000 ha, cơ cấu 95% diện tích trà xuân muộn. Tuy nhiên từ đầu tháng 1 đến nay do sông cạn, các trạm bơm Trịnh Xá và Như Quỳnh đều không thể bơm được, các trạm dọc sông Cầu, sông Đuống từ đêm về sáng cũng không lấy được nước. Vào ban ngày chỉ 1/3 số máy là hút được…Do vậy Bắc Ninh kiến nghị Bộ NN-PTNT đẩy lịch đổ ải đợt 1 sớm hơn 7-10 ngày để bà con gieo cấy và yên tâm ăn Tết.
Ông Nguyễn Văn Hồng, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi Thái Bình lại cho rằng: “Năm nay một số địa phương ở Thái Bình vì xuống giống sớm nên mạ bị virus lây lan thành dịch nên phải tiêu huỷ hàng chục ha. Do vậy chúng tôi đã chỉ đạo các địa phương thực hiện triệt để việc gieo cấy theo đúng lịch thời vụ của Bộ NN-PTNT, kiên quyết không lấy nước đổ ải sớm”.
Theo Cục Thuỷ lợi, từ 10/1 đến đầu tháng 3/2010 có 4 đợt triều cường (14-19/1, 27/1-2/2, 9/2-15/2, 23/2-1/3) các địa phương ven biển cần theo dõi diễn biến mặn và mực nước để lấy nước ngọt. Hà Nội phải hoàn thiện phương án tiếp nguồn nước tưới từ sông Hồng qua sông Nhuệ vào sông Đáy, dùng trạm bơm Phù Sa, Trung Hà bổ sung nước cho Sơn Tây, trạm bơm Bạch Hạc tiếp nước xuống sông Cà Lồ cụt để hỗ trợ trạm Thanh Điềm… Lãnh đạo Cục Thuỷ lợi một lần nữa khẳng định, các địa phương không nên sốt ruột chờ nước đổ ải. Để đảm bảo khung thời vụ tốt nhất, theo truyền thống vụ lúa xuân phải gieo cấy xung quanh tiết lập Xuân (năm nay lập Xuân ngày 4/2/2010).
Ông Chiến cũng kiến nghị EVN cần tăng lưu lượng xả, đảm bảo mực nước tốt, tránh tình trạng “thượng lưu có nước hạ lưu không”. Còn ông Bùi Sỹ Sơn, PGĐ Sở NN-PTNT Nam Định cho hay, trên sông Hồng, sông Ninh Cơ mặn xâm thực sâu vào nội địa tới 45km nên lấy nước ngọt rất khó khăn. Vì vậy các đợt xả ngành thuỷ văn cần thông báo cụ thể mực nước triều cường, thuỷ nông phải đo chính xác độ mặn để địa phương tranh thủ lấy nước.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Đào Xuân Học cho rằng, căn cứ vào kế hoạch SX và đăng ký lấy nước đổ ải của các địa phương, Bộ NN-PTNT xây dựng lịch lấy nước làm đất gieo cấy, bảo đảm khung thời vụ tốt nhất; lợi dụng tối đa thủy triều; tính khả thi và mang lại lợi ích tổng hợp cho toàn vùng. Thứ trưởng khẳng định lịch đổ ải đã được Bộ NN-PTNT, các ngành liên quan tính toán kỹ lưỡng trên cơ sở khoa học và thực tiễn.
Thứ trưởng Đào Xuân Học đề nghị EVN phải đảm bảo xả nước theo đúng lịch, cụ thể đúng 5h sáng ngày 26/1 mực nước sông Hồng tại Hà Nội phải đạt 2,3m trở lên cho đến hết đợt 1 (18h ngày 3/2) để các cống, các trạm bơm lấy nước. Về lưu lượng xả, EVN không nên gò bó mức xả 2.100m3/s/ngày, mà phải tuỳ thuộc vào mực nước sông Hồng để điều chỉnh tăng hay giảm. Cũng theo Thứ trưởng, năm nay nguồn nước khó khăn nên Bộ NN-PTNT tập trung chỉ đạo lấy nước dứt điểm trong 2 đợt đầu, việc xả đợt 3 là rất hạn chế vì phải dành nước để tưới dưỡng. Thứ trưởng cũng yêu cầu Cục Thuỷ lợi kiểm tra chặt chẽ việc điều hành công trình thuỷ lợi hồ Núi Cốc để đảm bảo cho các trạm bơm lấy nước thuận lợi trên hệ thống sông Cầu…
