Lợi ích thiết thực

Chương trình nhân giống lúa cấp xác nhận (CXN) tại nông hộ được ngành nông nghiệp tỉnh Kiên Giang triển khai những năm qua đã giúp hàng ngàn hộ nông dân nắm được quy trình SX, chủ động được nguồn lúa giống có chất lượng phục vụ diện tích canh tác của gia đình.

Trong 2 vụ lúa chính (HT và ĐX) năm 2013, Trung tâm KN-KN Kiên Giang được Sở NN-PTNT giao nhiệm vụ triển khai chương trình nhân giống lúa CXN tại nông hộ với tổng diện tích 485 ha, kinh phí trên 769 triệu đồng. Theo đó, có 10 huyện, thành phố trọng điểm về SX lúa như Tân Hiệp, Hòn Đất, Giồng Riềng, Châu Thành, Gò Quao, Rạch Giá… được chọn để thực hiện chương trình với diện tích mỗi địa phương từ 10 - 30 ha.

Qua đó, đã giúp nhiều hộ nông dân có được nguồn lúa giống tốt phục vụ cho gia đình SX vào vụ sau và một phần còn lại trao đổi trong cộng đồng với giá rẻ hơn giống cùng loại trên thị trường.

ThS. Hoàng Trung Kiên, GĐ Trung tâm KN-KN Kiên Giang, Chủ nhiệm Chương trình nhân giống lúa CXN tại nông hộ cho biết, tham gia chương trình nông dân sẽ được hỗ trợ 20 kg lúa giống nguyên chủng/hộ, đủ để gieo sạ trên diện tích 2.000 m², nhằm đảm bảo SX ra lượng giống đáp ứng cho nhu cầu vụ lúa sau của gia đình.

Chương trình nhân giống lúa tại nông hộ giúp bà con chủ động được nguồn giống SX

Hoặc nhiều hộ cùng đăng ký tham gia chương trình nhưng ủy quyền lại cho 1 hộ có điều kiện tốt nhất SX (không quá 1 ha), sau đó sẽ cung ứng lúa giống lại cho các hộ này. Hộ được ủy quyền phải cam kết thực hiện đúng theo tiêu chuẩn quy trình SX lúa giống, cán bộ kỹ thuật của trung tâm sẽ kiểm định tại đồng ruộng, nếu không đạt thì phải bồi hoàn số lúa giống nguyên chủng đã được hỗ trợ ban đầu.

Trong quá trình SX, nông dân sẽ được tập huấn thực tế tại ruộng, tập huấn chuyên đề theo đúng quy trình kỹ thuật nhằm đảm bảo chất lượng lúa giống khi làm ra. Đối tượng được chọn là hộ có ruộng nhưng chưa có điều kiện tiếp cận với công tác giống, thường sử dụng lúa lương thực để làm giống hoặc phải mua giống từ nơi khác với giá cao.

Khi nông dân đã nắm được quy trình SX lúa giống CXN để tự cung cấp hạt giống cho gia đình thì trung tâm sẽ chuyển sang chọn đối tượng khác. Chương trình chỉ tái đầu tư lại đối với những điểm có hướng thành lập tổ hợp tác, câu lạc bộ SX lúa giống.

Chú Tư Tạo (Nguyễn Văn Tạo), một nông dân ở khu phố 4, phường Vĩnh Thông, TP Rạch Giá được chọn tham gia chương trình phấn khởi cho biết: “Chuẩn bị cho vụ ĐX 2013 - 2014 này, gia đình tôi không phải lo chạy đôn chạy đáo đi tìm mua lúa giống nữa, vì đã tự SX được. Giống mình tự tay làm ra nên rất yên tâm về chất lượng, lại giảm được chi phí đầu tư do không phải mua lúa giống với giá cao”.

Đầu vụ lúa HT 2013 hộ ông Tư Tạo được cán bộ Tổ kinh tế kỹ thuật (khuyến nông cơ sở) phường bình xét, mời đi tập huấn về kỹ thuật SX lúa giống. Sau đó được Trung tâm hỗ trợ 20 kg lúa giống OM 5451 cấp nguyên chủng để về gieo sạ.

Ông Tư đã chọn vị trí ruộng đẹp nhất của gia đình để canh tác, chăm sóc đúng theo sự hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật, cuối vụ thu hoạch được hơn 60 giạ lúa giống. Số lúa giống này được Tư Tạo giữ lại một phần để SX cho gần 1 ha đất lúa của gia đình, còn lại chia cho bà con xung quanh.

“Trước đây tôi cũng như nhiều nông dân khác quanh khu vực, ít khi quan tâm đến chất lượng lúa giống, cứ tới vụ là cầm tiền đi mua đại, miễm sao gieo sạ lên xanh là được. Thậm chí cuối vụ thấy ruộng nhà ai lúa màu sắc đẹp, bằng phẳng là đặt mua về để làm giống cho vụ sau. Giờ được tham gia chương trình này mới thấy sai lầm, giống kém chất lượng thì lúa dễ bị phát sinh sâu bệnh, chi phí tăng nhưng năng suất lại thấp”, Tư Tạo rút ra bài học kinh nghiệm.

Theo đánh giá của những người tham gia chương trình, có khoảng 80% diện tích nhân giống nông hộ đạt tiêu chuẩn lúa giống CXN, với năng suất bình quân đạt 5,5 tấn/ha. Giá thành SX 1 kg lúa giống cao hơn 1,5 lần so với lúa lương thực, trong khi đó giá bán lúa giống CXN ngoài thị trường thường gấp 2 - 2,5 lần.

Như vậy, lợi ích kinh tế mà chương trình mang lại cho nhà nông trong năm 2013 là trên 6,4 tỷ đồng (0,5 lần x 6.000 đ/kg x 5.500 kg/ha x 388 ha (80% diện tích đạt tiêu chuẩn giống) = 6.402.000.000 đồng), gấp gần 10 lần số kinh phí nhà nước bỏ ra để hỗ trợ nông dân thực hiện. Nhưng quan trọng hơn là hiệu quả xã hội mà chương trình mang lại, qua những điểm nhân giống sẽ giúp nông dân có thể tham gia nhân nhanh các giống lúa mới, tạo nguồn giống CXN cho địa phương.

Từ đó, góp phần mở rộng diện tích sử dụng giống lúa CXN trong canh tác, nhằm mục đích nâng cao chất lượng lúa gạo và hiệu quả SX nông nghiệp của tỉnh. Chương trình còn là cầu nối trong việc chuyển giao những tiến bộ KHKT trong SX lúa, đặc biệt là trong khâu SX giống, giúp nông dân hiểu được tầm quan trọng của giống, nắm được quy trình canh tác hợp lý (sạ ít giống, bón phân cân đối, sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả) nhằm giảm chi phí đầu tư.