Nâng cấp hệ thống thủy lợi Thạch Nham

Nếu trước đây Dự án Thuỷ lợi Thạch Nham là “cú hích cho nông nghiệp”, “mạch nguồn của sự ấm no” cho người nông dân Quảng Ngãi, thì Dự án nâng cấp Thạch Nham hiện nay nhằm phát triển công nghiệp, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Nâng cấp đáp ứng yêu cầu mới

Dự án thuỷ lợi Thạch Nham được người Pháp nghiên cứu từ năm 1928 - 1934. Tuy nhiên đến năm 1978, Viện Khảo sát và Thiết kế Thuỷ lợi, nay là Tổng Cty Tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC 1) mới chính thức khảo sát, thiết kế. Dự án gồm có công trình đầu mối đập dâng bê tông trọng lực dài 200m, kênh chính, kênh cấp 1 dài 322.5 km, kênh nhánh các cấp dài trên 950km và hơn 3.000 công trình trên kênh.

Nhiệm vụ chính của dự án gồm tạo nguồn và cấp tưới tự chảy cho 50.000 ha diện tích canh tác, kết hợp cấp nước sinh hoạt và công nghiệp 1,7m3/s. Dự án được khởi công năm 1984 và đưa vào khai thác sử dụng từng phần từ năm 1991. Đến năm 1997, Bộ NN-PTNT đã bàn giao cho tỉnh Quảng Ngãi quản lý, sử dụng công trình này.

Ông Đặng Huy Lâm, Giám đốc Cty TNHH MTV KTCTTL Quảng Ngãi, đơn vị quản lý hệ thống thủy lợi Thạch Nham cho biết: Sau gần 30 năm khai thác và sử dụng, nhiều công trình trên kênh bị xuống cấp, đặc biệt nhiệm vụ ban đầu của dự án trước đây là cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, một phần cho công nghiệp và dân sinh. Với sự ra đời của Khu kinh tế Dung Quất; Dự án Khu đô thị - Công nghiệp và Dịch vụ VSIP Quảng Ngãi; Khu công nghiệp Tịnh Phong, Quảng Phú cũng như sự phát triển của thành phố Quảng Ngãi thì nhu cầu cấp nước cho sinh hoạt và công nghiệp là rất lớn, chất lượng nước và mức đảm bảo cao hơn.

Trước yêu cầu mới, ngày 18/7/2017, Dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi Thạch Nham (Dự án nâng cấp Thạch Nham) được Bộ NN-PTNT phê duyệt dự án đầu tư tại Quyết định số 3040/QĐ-BNN-TCTL, với tổng mức đầu tư là 506,4 tỷ đồng.

Dự án nâng cấp sửa chữa gồm 10 tuyến kênh cấp 1 gồm, kênh N6, N8, N10, N12, S22B, Bbm1, B1, B3, B4, B6 và Kênh chính Bắc. Nhiệm vụ chính của Dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi Thạch Nham gồm, cấp nguồn tưới ổn định cho 36.500 ha; cấp nước cho các khu công nghiệp với lưu lượng 5,03 m3/s; phục vụ dân sinh, nuôi trồng thủy sản là 1,88 m3/s và áp dụng công nghệ khoa học, hiện đại hóa hệ thống vận hành công trình, nâng cao năng lực quản lý, phát huy tối đa hiệu quả hệ thống công trình, sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguồn nước.

Dự án nâng cấp Thạch Nham (giai đoạn 1) hoàn thành vào quý I/2021, sẽ bảo đảm cấp nước cho Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp; tạo điều kiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa có giá trị gia tăng cao, đồng thời nhiều tuyến đường sẽ được hình thành góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới Quảng Ngãi.

 Nhọc nhằn thi công giữa 2 vụ lúa

Để bảo đảm sản xuất không bị ảnh hưởng, việc nâng cấp kênh chỉ thực hiện trong thời gian nghỉ tưới giữa vụ hè thu, đông xuân và ngược lại trong khoảng thời gian từ 20/4 - 15/5 và 30/8 - 10/12 hằng năm. Ngoài ra còn phải bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho công nghiệp, đặc biệt là bảo đảm cấp nước liên tục cho Cty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn là điều không dễ bởi đây là nguồn cấp nước duy nhất.

Dẫn chúng tôi đi hiện trường, ông Ao Văn Thơm, Phó Giám đốc, BQL Đầu tư Xây dựng Thủy lợi 6 cho biết: Vì thời gian cắt nước rất ngắn, do đó tất cả các công việc phải chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng, từ việc chuẩn bị nhân lực, thiết bị xe máy; các cấu kiện đúc sẵn, đến tạo đập bổi tích nước trên sông Kinh, ngăn nước trên kênh chính Bắc và tổ chức bơm nước, đo độ nhiễm mặn ở sông Bi. Việc tích nước dự trữ, bơm nước, kiểm tra độ mặn là những bài học thực tiễn hết sức quý báu để vừa tổ chức thi công tốt nhất, vừa bảo đảm không ảnh hưởng đến sản xuất.

"Được sự quan tâm của Bộ NN-PTNT, UBND tỉnh Quảng Ngãi nên tuyến kênh S22B được nâng cấp. Vì vậy đã tiết kiệm đất, có thêm tuyến đường liên thôn dài hơn 6,7 km, giúp bà con địa phương thuận lợi trong việc đi lại, đặc biệt là trong sản xuất. Nhiều gia đình đã tự nguyện hiến đất để làm đường”. Ông Đinh Văn Bé, Chủ tịch UBND xã Đức Phong, huyện Mộ Đức chia sẻ.

Trong quá trình thi công, Cty TNHH MTV KTCTTL Quảng Ngãi đã rất quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi trong mỗi lần cắt nước để sớm có hiện trường thi công; tổ chức việc trữ và bơm nước bảo đảm sản xuất không bị gián đoạn. Nhiều đơn vị thi công đã có những sáng kiến, tiêu biểu như Cty CP Xây dựng Phú Hòa thi công kênh B3, Công ty TNHH Thành Trung thi công kênh chính Bắc …

Ông Đinh Văn Lê Phúc, Giám đốc Cty CP Xây dựng Phú Hòa cho biết: Do thi công trong điều kiện đặc thù nên chúng tôi bố trí 24 xe ô tô, 7 máy đào và 127 nhân công thi công liên tục 24/24; cố gắng phấn đấu đến 15/5, lúc mở nước cũng là lúc hoàn thành gần 3km kênh B3, vượt tiến độ đề ra. Đây là một con số kỷ lục, chưa có đơn vị nào có thể đạt được trong Dự án nâng cấp Thạch Nham.

Mặc dù việc thi công trong điều kiện khó khăn, lại ảnh hưởng của dịch Covid 19 nhưng sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý, thi công, tư vấn thiết kế... đều hết sức kịp thời.

Ông Đặng Huy Lâm cho biết: Mặc dù thời gian cắt nước ngắn nhưng do có sự phối hợp tốt giữa các đơn vị nên tiến độ, chất lượng thi công được bảo đảm. Dự án nâng cấp Thạch Nham đã và đang phát huy hiệu quả rõ rệt, trong thời gian tới rất mong Công trình được tiếp tục đầu tư nâng cấp cho hệ thống kênh chính Nam, Nam sông Vệ và các kênh cấp 1, cấp 2; đồng thời cần tiếp tục hiện đại hóa hệ thống quản lý vận hành công trình, phát huy tối đa hiệu quả hệ thống công trình, sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguồn nước.

Dự án nâng cấp Thạch Nham (Giai đoạn 1) đang trong giai đoạn nước rút và sẽ hoàn thành vào quý I/2021. Tuy nhiên vẫn còn trên 20 tuyến kênh cấp 1, 2 và kênh chính Nam, Nam sông Vệ thuộc Dự án thủy lợi Thạch Nham chưa được nâng cấp. Hiện nay, Bộ NN-PTNT rất quan tâm dự án Thạch Nham, bởi tính hiệu quả của dự án và đã có công văn đề xuất đưa dự án nâng cấp Thạch Nham giai đoạn 2 vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.