Báo cáo tại hội nghị sơ kết vụ ĐX 2011- 2012 và triển khai SX vụ HT - mùa vùng Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung bộ do Bộ NN-PTNT tổ chức tại Đăk Nông ngày 23/4, các tỉnh đều cho biết đây là vụ có năng suất, sản lượng kỷ lục.
Gia Lai, tỉnh có năng suất lúa tăng đột biến, từ 46,2 tạ/ha lên 58 tạ, Quảng Nam thường thấp nhất khu vực cũng tăng từ 47 tạ/ha lên 51,7 tạ. Phú Yên, từ 59,5 tạ/ha lên 65 tạ. Đăk Lăk vượt ngưỡng 1 triệu tấn lương thực với năng suất bình quân 63 tạ/ha.
TS. Nguyễn Văn Hòa
ĐƯỢC MÙA... NHỜ TRỜI
Theo báo cáo của Cục Trồng trọt năng suất các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ tăng 3,76%, các tỉnh Tây Nguyên tăng 4,91%, bình quân năng suất toàn khu vực đạt 58,18 tạ/ha, tăng 4,08%. Ngoài lúa, các cây trồng khác như ngô, lạc cũng có mức tăng khá. Đặc biệt huyện Krông nô của Đăk Nông có vùng chuyên canh trồng khoai lang Nhật rộng tới 6.000 ha trồng được 2 vụ khoai với mức thu nhập bình quân 300 triệu/ha.
Đạt được thành tích trên các ý kiến đều thống nhất nguyên nhân số 1: Nhờ trời! Biến đổi khí hậu đã mang đến vùng đất khô khát, diện tích được tưới chủ động rất thấp này mưa thuận gió hòa. Ngoài những cơn mưa vàng cho cà phê, mưa sớm và đều còn mang lại bội thu cho ngô, đậu cũng như cây trồng khác.
VẪN THIẾU BỀN VỮNG
Tuy được mùa nhưng các tỉnh Tây Nguyên vẫn ngay ngáy lo việc SXNN thiếu bền vững do diện tích rừng ngày một thu hẹp nhanh và chất lượng rừng giảm sút. Ông Nguyễn Đức Luyện, PCT UBND tỉnh Đăk Nông cho biết, theo kế hoạch ông phải đi dự lớp học quân sự ở TƯ nhưng đã hoãn lại để giải quyết tranh chấp đất đai ngày một nóng. Đăk Nông có 513.000 người nhưng có đến 110.000 người thuộc diện dân di cư tự do, trong đó có đến 3.000 hộ, 18.000 người đồng bào dân tộc H’mông mới từ phía Bắc vào với tập quán du canh lạc hậu.
Ngoài ra hạ tầng nông nghiệp và nông thôn kém, công nghệ sau thu hoạch lạc hậu cũng làm cho nguy cơ thiếu bền vững thêm trầm trọng. Rất nhiều công trình thủy lợi vừa và nhỏ đã quá cũ và xuống cấp trầm trọng nhưng không có kinh phí duy tu khiến cho vùng được tưới chủ động không được mở nhiều, dù cho các công trình thủy lợi lớn mới được đầu tư đã phát huy rất hiệu quả.
Theo ông Luyện, công tác quản lý giống cũng chưa đáp ứng nhu cầu, có hiện tượng nhiều công ty giống ở các địa phương về các tỉnh này, nhất là Quảng Nam và Đăk Lăk mua lúa thịt của dân để bán làm giống và bán lại cho các địa phương khác. Việc quản lý chất lượng phân bón và các vật tư nông nghiệp khác cũng còn lung túng vì có quá nhiều đơn vị tham gia SX và cung ứng. Để SX lúa bền vững, ngoài biện pháp xác định cơ cấu giống phù hợp, tuân thủ lịch thời vụ nghiêm ngặt còn phải tăng diện tích sử dụng giống lúa xác nhận. Đã có nhiều địa phương có tỷ lệ sử dụng giống lúa xác nhận rất cao như Bình Định, Quảng Nam (80-90%) đã mang lại hiệu quả cao. Một số tỉnh sử dụng giống kém chất lượng, “lúa nhiều tầng”, quy mô SX manh mún như Kon Tum, Lâm Đồng... vẫn còn phổ biến.
TS Bùi Bá Bổng, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT cho rằng mặc dù diện tích lúa của toàn vùng chỉ 600.000 ha, bằng 10% của cả nước nhưng không thể xem nhẹ an ninh lương thực tại chỗ. Bài học mất mùa năm ngoái do lạnh và cơn bão số 1 bất thường vừa qua đã cho ta kinh nghiệm quý giá về sự khó lường của thời tiết...
Do lợi thế nền bức xạ cao, vụ HT trong khu vực thường đạt năng suất cao nhất nước (gần 60 tạ/ha) nên các địa phương cần chú trọng đẩy nhanh áp dụng các TBKT mới, tăng cường phổ biến thu hoạch bằng máy, nghiên cứu xây dựng mô hình cánh đồng mẫu lớn theo quy mô phù hợp, tăng cường quản lý chất lượng phân bón... Sử dụng đồng bộ nhiều giải pháp thì sẽ tăng hiệu quả, giảm thiểu rủi ro cho người trồng lúa.
(*): Tác giả hiện là Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt
