Mấy hôm nay, thông tin gạo đi tiểu ngạch sang Trung Quốc, giá lúa tăng nhanh, gây lo ngại cho nhiều người. Không có gì lạ. Bởi Trung Quốc hay mua kiểu này, không chỉ gạo, mà là bất cứ thứ gì họ cần như mủ cao su, than đá, dưa hấu, quặng…Ít có bạn hàng nào làm ăn kiểu này với ta.
Gạo đi tiểu ngạch kích giá lúa của nông dân lên, ai còn lúa thì phấn khởi, ai bán sớm giá rẻ thì trách móc Nhà nước và công ty mua tạm trữ sao trễ quá. Sự thật là mua tạm trữ không có tác động nhanh như thế mà là do Trung Quốc mua tiểu ngạch với số lượng lớn, thời gian ngắn nên mới hút hàng nhanh như vậy. Vậy xuất gạo tiểu ngạch lợi hại thế nào. Cái lợi là giá lúa lên nhanh, khỏi cần Nhà nước mua tạm trữ. Cái hại là: (1) xuất không có kiểm soát, gạo hết không hay, (2) ảnh hưởng an ninh lương thực, (3) không kiểm soát được ngoại tệ, ngoại tệ ngoài luồng phá thị trường hối đoái mà Chính phủ cố kiểm soát (4) tạo cho doanh ngiệp Việt Nam thói quen làm ăn kiểu thủ công mà tưởng rằng vậy là hay, (5) thường xuyên gây tâm lý bất an cho nông dân mà họ tưởng là tại nhà nước Việt Nam (nay mua thứ này, mai lại không mua mà mua thứ khác như dưa hấu, móng trâu, rễ hồi, cua đinh…), và (6) vô hình trung là phá hoại kinh tế Việt Nam mà không có bất cứ quốc gia bạn hàng nào chơi kiểu này với Việt Nam.
Ta không dám trách bạn hàng Trung Quốc, chỉ biết trách ta dở mà thôi. Còn nhớ cách đây mới hơn một tháng lúa IR 50404 giá chỉ 3.000 đồng một ký, ngành nông nghiệp và các DN đổ thừa tại nông dân không nghe theo khuyến cáo của ngành. Đây là cách nói "thường niên" của họ, nhưng không trúng. Tôi từng có 3 bài báo phản biện hơn ba năm qua, nay vẫn thấy còn đúng. Khi lúa hút hàng thì chênh lệch lúa gạo hạt dài và IR50404 chênh nhau khoảng 200 đồng ký, hiện nay là 100 đồng. Gạo IR50404 năng suất cao, ít sâu bệnh, chênh lệch cỡ đó vẫn lãi hơn lúa hạt dài, chi phí cao hơn, kém hiệu quả, Gạo IR 50404 làm gạo 15 % tấm vụ ĐX khỏi pha trộn, 10% có pha, vụ HT lúa xấu, gạo 15 % phải pha thêm tấm gạo trắng hạt dài (cho rẻ). Nên nói đàng hoàng tử tế với nông dân. Không nên vì nông dân ít thông tin rồi muốn nói sao thì nói.
Nên nhớ, cách đây 3 tháng, khi vào vụ HT, lúa rẻ trong khi thông tin dồn dập: Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Campuchia, Thái Lan, Myanma…và cả Việt Nam hạn "cháy nốp". Thậm chí đến khi TQ bị mưa lũ kinh hoàng (kéo daì đến nay) mà giá lúa không lên, Chính phủ phải chủ trương mua tạm trữ, cũng không lên. Hai tuần nay, thông tin "gạo đi tiểu ngạch sang TQ" thì lúa cũng đến lúc lên giá rần rần. Vậy là đã rõ: Ta quản lý qúa dở quá!
