Nguy cơ xóa sổ vùng sắn Văn Yên: [Bài 3] Nỗ lực cứu vùng nguyên liệu

Hướng dẫn canh tác sắn bền vững trên đất dốc

Bài liên quan

Nguy cơ xóa sổ vùng sắn Văn Yên: [Bài 1] Vụ sắn mất mùa, rớt giá

Niên vụ 2024 – 2025 có lẽ là một trong những vụ sắn ảm đạm nhất từ trước tới nay đối với nông dân huyện Văn Yên (tỉnh Yên Bái). Sắn mất mùa, rớt giá làm phần lớn người dân chán nản và có ý định quay lưng với cây trồng này. Đã gần cuối tháng 2 mà nhiều đồi sắn chưa được người dân thu hoạch bởi lợi nhuận thu về không đáng là bao so với công sức họ bỏ ra.

Thực trạng những đồi sắn nhiễm nấm bệnh thối củ làm giảm năng suất đã diễn ra từ nhiều năm trở lại đây. Trước tình hình đó, những năm qua, huyện Văn Yên đã chỉ đạo các đơn vị trong ngành nông nghiệp tích cực tìm các giải pháp khắc phục.

Ông Phạm Hồng Thắng, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ và Phát triển nông nghiệp huyện Văn Yên cho biết, hàng năm đơn vị đã cử cán bộ khuyến nông xuống các địa phương tuyên truyền, hướng dẫn bà con các biện pháp canh tác sắn bền vững. Cung ứng các loại giống như hạt cốt khí, các loại đậu đỗ, hạt giống cỏ Mombasa Ghine để trồng hàng băng trên đất trồng sắn nhằm giảm xói mòn, rửa trôi đất màu. Năm 2024, Trung tâm phối hợp với các địa phương thực hiện canh tác hơn 1.000ha sắn bền vững trên đất dốc tại các xã Châu Quế Hạ, Châu Quế Thượng, Quang Minh, An Bình, Lâm Giang, Lang Thíp, Đông Cuông…

Trung tâm cũng phối hợp với Nhà máy sắn Văn Yên và các xã thực hiện mô hình bón phân hữu cơ vi sinh ủ bằng sản phẩm phụ của Nhà máy với chế phẩm men vi sinh trên diện tích 258ha ở các xã vùng nguyên liệu. Qua theo dõi cho thấy trên những diện tích đất dốc, canh tác nhiều năm, sắn được bón phân hữu cơ vi sinh có khả năng sinh trưởng, phát triển cao hơn 10 - 20%, tiềm năng năng suất đạt 35 - 40 tấn/ha. Đặc biệt, đất được cải tạo tơi xốp, độ ẩm cao, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng củ sắn trong những năm tiếp theo và bảo vệ môi trường sinh thái.

Duy trì ổn định 3.000ha sắn

Bài liên quan

Nguy cơ xóa sổ vùng sắn Văn Yên: [Bài 2] Diện tích teo tóp, nhà máy đói nguyên liệu

Nhờ lợi thế đất đai ven sông Hồng và đồi thấp, có nhà máy chế biến tại chỗ nên diện tích sắn ở Văn Yên phát triển mạnh. Giai đoạn 2010 - 2015 là thời điểm diện tích sắn của huyện phát triển mạnh mẽ nhất, đặc biệt năm 2012 giá sắn cao đã thúc đẩy người dân mở rộng diện tích, cây sắn không chỉ phát triển mạnh tại các xã trong vùng quy hoạch mà còn liên tục được mở rộng ở hầu khắp địa bàn các xã trên toàn huyện.

Việc phát triển ồ ạt đã dẫn đến tình trạng thừa nguyên liệu, thị trường phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc nên đã không ít lần người trồng sắn phải ngậm ngùi khi giá sắn xuống thấp, thu hoạch không đủ công đầu tư chăm sóc.

Từ thực tế đó, trong khoảng 10 năm qua, huyện Văn Yên chỉ đạo giảm dần diện tích sắn, sản xuất theo chuỗi giá trị, tạo mối liên kết chặt chẽ giữa cơ sở chế biến, chính quyền địa phương và nông dân. Cùng với đó, huyện tiếp tục triển khai thực hiện đề án canh tác sắn bền vững trên đất dốc với các biện pháp tổng hợp như trồng cây lâm nghiệp trên đỉnh đồi sắn, trồng băng cỏ, cốt khí, các cây họ đậu… để hạn chế xói mòn, rửa trôi đất, giữ ổn định năng suất, sản lượng, chất lượng sắn, đem lại thu nhập ổn định cho nông dân, phù hợp với quy hoạch của địa phương và nhiệm vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Mặc dù hiện nay huyện Văn Yên đã xây dựng quy hoạch ổn định diện tích sắn hơn 3.000ha, tuy nhiên với thực tế đang diễn ra, vùng sắn Văn Yên có thể đứng trước nguy cơ xóa sổ nếu giá sắn tiếp tục bấp bênh và năng suất, chất lượng ngày càng giảm do bệnh thối củ như hiện nay.

Chọn giống sắn kháng bệnh, năng suất cao

Theo ông Phạm Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Yên, sau hơn hai thập kỷ phát triển, cây sắn đã từng mang lại giá trị kinh tế cao, góp phần nâng cao đời sống cho người dân. Mỗi năm, nông dân Văn Yên thu về hàng trăm tỷ đồng từ cây sắn, trong đó sản phẩm tinh bột sắn, sắn lát khô đã được xuất sang nhiều nước như Trung Quốc, Philippines, Hàn Quốc...

Vì vậy, để cây sắn phát triển bền vững trong những năm tới, huyện có kế hoạch chỉ đạo các ngành chức năng như Phòng NN-PTNT, Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ Phát triển nông nghiệp phối hợp với các chuyên gia nghiên cứu, đưa vào sản xuất những giống sắn có năng suất, chất lượng cao, có khả năng kháng các bệnh nguy hiểm. Đầu tư thâm canh, xen canh hiệu quả, đặc biệt là áp dụng các quy trình canh tác bền vững, chống thoái hóa, xói mòn, rửa trôi đất...

Về lâu dài, huyện Văn Yên sẽ xây dựng mối liên kết chặt chẽ, thống nhất giữa nông dân với doanh nghiệp chế biến như tăng cường hỗ trợ giống, các biện pháp canh tác, thu mua sản phẩm… Đặc biệt là vấn đề cam kết, bảo đảm ổn định về giá thu mua của cơ sở chế biến đối với người trồng sắn.

Hiện nay, diện tích sắn trên địa bàn huyện đang dần thu hẹp, một số diện tích đã trồng xen quế và cây lâm nghiệp, diện tích sắn trồng thuần chỉ còn khoảng 2.000ha.

Trong năm 2025, huyện Văn Yên chỉ đạo các địa phương tiếp tục thực hiện canh tác 1.000ha sắn bền vững, trong đó 600ha áp dụng các biện pháp canh tác bền vững lâu dài, 400ha thực hiện biện pháp canh tác tạm thời.

Song song đó, vận động nông dân sử dụng các giống sắn chất lượng như KM 21-12, BK, SA06 có thời gian sinh trưởng trung bình, cho năng suất cao, chống chịu tốt với sâu bệnh hại. Trong quá trình thâm canh, hướng dẫn người dân bón bổ sung phân hữu cơ, bón cân đối, đầy đủ để đạt mục tiêu năng suất 40 tấn/ha. Riêng giống sắn BK chỉ tuyên truyền trồng ở những nơi đất có độ dốc thấp mới phù hợp.

Năm 2025, huyện Văn Yên tập trung rà soát, quy hoạch vùng sản xuất để giữ ổn định diện tích sắn. Phối hợp với các doanh nghiệp, nhà máy chế biến tinh bột sắn thuộc Hiệp hội sắn Việt Nam tổ chức liên kết sản xuất với các hộ dân trồng sắn theo chuỗi giá trị bằng hợp đồng liên kết, cam kết về giá thu mua để duy trì nguồn nguyên liệu cho các nhà máy chế biến hoạt động ổn định.