Cuộc vận động viết về tam nông thực ra mới được bắt đầu nhưng đề tài này đã được các thế hệ nhà văn quan tâm từ bao đời nay. Việc Bộ NN-PTNT và Hội Nhà văn ký kết chương trình này chính là nhằm phát huy giá trị truyền thống, kinh nghiệm, thành tựu… mà văn học ta đã đạt được trong gần một thế kỷ qua. 
Nhà thơ Hữu Thỉnh
Thành tựu đó là gì? Gần một thế kỷ qua nông nghiệp, nông dân, nông thôn trở thành một đề tài trung tâm của bao thế hệ văn nghệ sĩ. Chúng ta nói về chiến tranh, cách mạng thì cũng chính là nói về những người nông dân mặc áo lính. Nói về nông thôn, nông dân là nói về một hậu phương lớn có ý nghĩa quyết định đến thắng lợi ở chiến trường.
Nông thôn cũng là nơi xuất hiện nhiều thành tựu nhất, xuất hiện nhiều tác phẩm, tác giả nổi tiếng nhất. Chính đặc điểm này làm cho nền văn học nước ta có dấu ấn dân tộc, dấu ấn thời đại sâu sắc. Chúng ta có thể tự hào vì có những tác phẩm, tác giả xứng đáng, đi vào tiến trình văn học, để lại dấu mốc đậm đà đi vào đời sống xã hội mà xuất phát điểm, bối cảnh đều từ nông thôn mà ra cả.
Đó là quá khứ, còn hiện tại đứng trên chặng đường mới dưới tác động kinh tế thị trường thì nông thôn thay đổi ghê gớm lắm. Một sự thay đổi lớn lao diễn ra song trùng với sự phát triển của đất nước. Về với nông thôn bây giờ là trở về một cuộc cách mạng, cuộc cách mạng thay đổi bộ mặt nông thôn. Nhưng dù thay đổi thế nào đi chăng nữa thì nông thôn vẫn giữ vai trò bảo tồn những cái gì gọi là đặc sắc nhất, tinh hoa nhất của văn hóa Việt.
Và cũng chính vì lý do này mà Hội Nhà văn chủ động trong việc phối hợp với Bộ NN-PTNT ký kết chương trình hợp tác cuộc vận động sáng tác về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Tất cả đều vì mục đích chung là có những tác phẩm hay về nông thôn. Góp phần xây dựng nông thôn Việt Nam thành một địa bàn dân cư dân chủ, văn minh, giàu mạnh… Hay nói cách khác là làm thế nào để văn học có vai trò tiếp thêm sinh khí cho nông thôn. Cụ thể hoá Nghị quyết Đại hội Đảng XI, đưa văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh vực xã hội. Nâng cao những giá trị tốt đẹp ở nông thôn, phản biện và tư vấn với Đảng, Nhà nước về các vấn đề lớn, nổi cộm ở nông thôn hiện nay.
Tuy nhiên để thực hiện được điều đó không phải là chuyện dễ và trong một sớm một chiều. Điều đầu tiên là chúng ta phải làm gì để rút ngắn con đường đưa nhà văn về với nông thôn bằng sự chủ động. Có tổ chức, có phối hợp, có những tiêu chí đề ra… Mỗi tác phẩm về nông thôn phải trở thành sức mạnh tinh thần với hai yêu cầu: Khẳng định giá trị mới ở nông thôn và góp phần vào tiến trình hiện đại hóa nông nghiệp.
Trước những yêu cầu, thách thức ấy thì nhà văn đòi hỏi phải có hai yếu tố. Đó là vốn sống và tài năng. Chỉ có vốn sống mới đủ sự đảm bảo cho một tác phẩm hay về nông thôn. Chứ còn ngồi salon thì làm sao mà hay được.
Nông thôn bây giờ có quá nhiều mâu thuẫn mới. Mâu thuẫn trước đây là gì? Là mâu thuẫn giai cấp, mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ, mâu thuẫn dân tộc… Còn với nông thôn bây giờ khác hoàn toàn. Một nông thôn mới mà ở đó có sức hấp dẫn mới, có những con người mới, những chi tiết mới… Nếu chúng ta cần một nền văn học đặc sắc thì đặc sắc đó nhất định phải từ nông thôn mà ra.
Tháng 7 tới, chúng tôi sẽ tổ chức 5 đoàn đi thực tế ở Tây Nguyên, Tây Bắc, Thái Bình, Quảng Ngãi... và khuyến khích tác giả tại các địa phương tham gia các đoàn. Sau đó là tạo điều kiện cho các tác giả sáng tác. Phải tạo nên một sức sống mãnh liệt cho công cuộc sáng tác về nông thôn.
Có một điều tôi hết sức băn khoăn là tại sao bây giờ các nhà văn trẻ ít viết về đề tài nông thôn? Họ hời hợt hay là họ nghĩ rằng viết về nhà quê không được sang trọng? Nếu nói hời hời hợt tôi nghĩ rằng không phải bởi vì chúng ta chưa xa nông thôn bao nhiêu đâu. Chúng ta chưa thể gọi là mất gốc nông thôn vì ở đó còn quê hương, còn gia đình…
Có lẽ tại vì các nhà văn trẻ chúng ta chưa có sự chuẩn bị và phát lộ về tài năng mạnh mẽ khi viết về nông thôn. Họ quên mất chúng ta có những nhà văn vĩ đại về nông thôn, những nhà văn đi vào đời sống, vào những cảnh đời, những số phận người nông dân... Tôi quan niệm đề tài ngang nhau. Trở về nông thôn với chiếc áo nâu sồng thôi nhưng trong đó tiềm ẩn bao nhiêu vẻ đẹp.
Chính vì vậy, sự phối hợp giữa Hội Nhà văn Việt Nam với Bộ NN-PTNT phát động cuộc vận động lần này chúng tôi hi vọng sẽ rút ngắn con đường, khoảng cách giữa nhà văn với nông thôn. Để từ đó chúng ta có quyền hi vọng về những tác phẩm mới, những tác phẩm kinh điển xuất hiện ở nơi vốn vẫn được xem là kho đề tài vô tận.
