Những cái chết báo trước

Mùa trồng cây thuốc phiện

Đã vào mùa trồng cây thuốc phiện, từ nhiều năm nay trên vùng cao Yên Bái người dân vẫn lén lút trồng cây thuốc phiện. Cây thuốc phiện trồng nơi rừng xanh núi đỏ xa khu dân cư, dưới những cánh rừng bạt ngàn. Mặc dù chính quyền triệt phá nhưng chưa thể hết, đó là cuộc chiến dai dẳng ở vùng cao này…

Mùa trồng cây thuốc phiện bắt từ tháng 9 âm lịch, nghĩa là sau khi vụ lúa nương kết thúc, người dân xới đất tra hạt. Đấy là những nương mới phát lượng mùn dày, đất trồng cây thuốc phiện tốt nhất dưới chân rừng già, độ cao trên 1.500m, giá lạnh và ẩm ướt. Là loại cây ôn đới thích hợp vào mùa đông và ưa đất tốt.

Cây thuốc phiện có sức sống mãnh liệt, thời tiết dẫu xuống tới 0⁰C có băng giá và sương muối cây vẫn xanh tốt. Về mùa đông, tất cả cây cối ủ rũ chết rạc vì giá rét thì cây thuốc phiện vẫn xanh ngắt. Thời gian trồng chỉ có 3 - 5 tháng, nhưng lợi nhuận do cây thuốc phiện đem lại thì không một loài cây gì trên núi cao sánh được. Đó là loại “vàng đen”, mỗi ha trồng thuốc phiện nếu đất tốt và chịu thâm canh thì thu nhập khoảng 500 triệu đồng.

Hàng năm trên hai huyện vùng cao Trạm Tấu và Mù Cang Chải vẫn diễn ra tình trạng tái trồng cây thuốc phiện, đây là trung tâm trồng cây thuốc phiện lớn nhất tỉnh Yên Bái. Vào thời hoàng kim, nhất là khi Cty Một cây ra đời đặt trụ sở tại huyện Mù Cang Chải nhằm thu mua nhựa cây thuốc phiện để chế biến tân dược vào cuối những năm tám mươi ở thế kỷ trước, thì diện tích ở hai huyện này phải lên đến cả ngàn ha.

Hậu quả của một thời ấu trĩ để lại thật nặng nề, huyện Mù Cang Chải sau đó mấy năm thống kê cứ 10 người thì có 1 người nghiện hút. Nhiều hộ vợ chồng, con cái đều nghiện, chỉ những đứa trẻ dưới 15 tuổi thì không nghiện.

Cuộc chống tái trồng cây thuốc phiện diễn ra mỗi năm một quyết liệt, chính quyền cấm trồng thì họ đi thật xa, vào sâu những cánh rừng nơi giáp gianh giữa các địa phương ít người đi lại để lén lút trồng. Theo thống kê của công an huyện Mù Cang Chải, diện tích trồng cây thuốc phiện niên vụ 1998 - 1999 là 3,5ha, sau 10 năm kiên trì vận động nhân dân không trồng và kiên quyết phá bỏ cây thuốc phiện, nên diện tích đã giảm trông thấy, niên vụ 2008 - 2009 Mù Cang Chải chỉ còn 1.479 m².

 Các xã: Bản Mù, Sà Hồ, Bản Công, Phình Hồ, Làng Nhì, Tà Xi Láng thuộc huyện Trạm Tấu được ví như là “Vương quốc cây thuốc phiện” ở khu vực miền núi phía Bắc. Đỉnh điểm là niên vụ 2005-2006 Trạm Tấu phát hiện và phá bỏ 137,1 ha, niên vụ 2006 - 2007 phá bỏ 13,1 ha, niên vụ 2007-2008 phá bỏ 4,3 ha, niên vụ 2008-2009 phá bỏ 1,7 ha, niên vụ 2009 - 2010 triệt phá 1,6 ha trồng rải rác ở các xã: Bản Mù, Bản Công, Túc Đán, Tà Xi Láng, Làng Nhì…

Mỗi ha trồng thuốc phiện thu bình quân 4-5kg nhựa, nếu đất tốt và thâm canh thì thu 7-8 kg/ha, tính ra mỗi ha trồng thuốc phiện thu nhập bình quân 350-400 triệu đồng. Trồng thuốc phiện cho thu nhập cao, nên nhiều hộ mang cả phân NPK do nhà nước cấp bón cho lúa, ngô đi rắc vào gốc cây thuốc phiện.

Đội quân tình nguyện đi phá cây thuốc phiện

Việc xoá bỏ cây thuốc phiện ở Trạm Tấu vô cùng khó khăn, khi còn người nghiện thì chưa thể nói đã xoá bỏ hoàn toàn cây thuốc phiện. Có người tuyên bố: Ai bước chân vào phá nương thuốc phiện của tôi sẽ bị trả thù…Họ dùng súng kíp đặt làm bẫy, doạ đốt nhà, giết hại trâu bò, phá ruộng nương của những người đi phá cây thuốc phiện. Vì sợ bị trả thù và mối quan hệ thân tộc nhiều người dân trong thôn bản biết mà không dám báo chính quyền nhất là không dám phá.

Do bị triệt phá nên những người trồng thuốc phiện đã thay đổi “chiến thuật”, họ trồng khu vực giáp gianh ở những nơi xa xôi hẻo lánh, đi bộ hàng ngày trời mới tới hoặc trồng phân tán trong rừng từng khoảnh nhỏ khó phát hiện, gieo hạt thành nhiều đợt, nếu cây cao bị phá thì những cây con sẽ lại mọc... Nhiều năm nay huyện Trạm Tấu phối hợp với huyện Bắc Yên, Mường La (Sơn La) phá bỏ những nương thuốc phiện tại các xã Tà Sùa, Chiềng Công và Chiềng Ân hàng chục ha.

Bí thư Đảng uỷ xã Làng Nhì Mao Sáy Tông cho biết: Xã còn 30 con nghiện, họ nghiện thuốc đen chứ không phải thuốc trắng, chủ yếu là người già. Xã phát hiện ra dù chỉ một mét vuông đất trồng thuốc phiện là cho phá bỏ ngay… Còn Chủ tịch UBND xã Bản Mù Sùng A Lù thì chẳng ngần ngại: Xã Bản Mù chỗ nào cũng trồng được cây thuốc phiện. Xã còn người nghiện hút thì còn người trồng thuốc phiện.

 Do giá thuốc phiện ngày càng cao thì người ta vẫn cứ trồng. Người nghiện không có sức leo núi, chỉ người khoẻ mới đủ sức lên núi để trồng. Người ta ký cam kết không trồng cây thuốc phiện, ký thì ký nhưng họ vẫn cứ lén lút trồng…