(Diễn giả: PGS.TS Mai Thành Phụng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia; TS. Chu Văn Hách, Viện Lúa ĐBSCL; Th.S Phan Văn Tâm, Cty CP Phân bón Bình Điền)
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, thời tiết Nam bộ mùa khô năm nay nắng nóng sẽ gay gắt hơn so với các năm trước, dẫn đến tình trạng thiếu nước tưới và khô hạn sau một thời gian dài không có mưa.
Đây lại là giai đoạn đầu của vụ HT nên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng của cây lúa non, thời kì cây rất dễ bị tổn thương. Để đảm bảo việc có một mùa vụ thành công, người nông dân cần phải thực hiện các công tác chuẩn bị đồng ruộng ngay từ bây giờ.
CÀY ẢI - BIỆN PHÁP THIẾT YẾU
Thời điểm xuống giống của vụ HT là cuối mùa khô, hầu hết đến thời điểm này các sông ngòi, kênh rạch đã cạn, không đủ nước phục vụ tưới tiêu, ém phèn như vụ ĐX nên công tác công tác cày ải đất là hết sức cần thiết. Đối với những vùng đất phèn không có điều kiện đốt rơm rạ được, cày ải làm cho bật hết các rễ cây lúa từ vụ trước, đẩy nhanh quá trình hoai mục, giúp tăng cường dinh dưỡng cho đất, góp phần làm giảm lượng phân bón và tránh được hiện tượng ngộ độc hữu cơ.
Mặt khác, cày ải phơi đất còn giúp cắt đứt vòng đời sâu bệnh, hạn chế việc mầm mống sâu bệnh. Ngoài các tác dụng trên, biện pháp này còn có thể cắt đứt sự bốc phèn. Có thể thấy đây là một việc chuẩn bị đồng ruộng đơn giản, chi phí thấp đem lại nhiều lợi ích.
Các nhà khoa học khuyến cáo nên cày sâu 15 cm thì sẽ đem lại hiệu quả tốt nhất, năng suất có thể tăng 5 - 10%. Hiện nay có một hạn chế là đa phần nông dân vùng ĐBSCL chỉ sử dụng lưỡi cày ngắn, chỉ xới lên 5 - 10 cm phần mặt đất nên kết quả đem lại chưa cao. Tuy nhiên, với vùng đất phèn và phèn nặng, nông dân cần hết sức chú ý khi sử dụng biện pháp cày ải. Do tầng sinh phèn ở gần bề mặt, cần tránh không cày xuống quá sâu, tránh việc xới cả phần đất này lên. Đối với những khu vực này chỉ cần cày sâu 10 cm và bừa đất không nhuyễn quá.
Đầu vụ khô hạn, cuối vụ mưa lũ là một khó khăn rất lớn khi canh tác vụ HT. Để giải quyết được khó khăn này cần sử dụng loại giống lúa đạt được hàng loạt các yêu cầu: Có khả năng chịu hạn, nhất là giai đoạn thiếu nước tưới ban đầu; rễ phát triển mạnh, bám chặt vào đất, thân cây cứng, giảm đổ ngã do mưa gió; thời gian sinh trưởng ngắn, tránh bị lũ chụp trước khi thu hoạch. Ngoài các yêu cầu trên, do phần lớn lượng gạo SX dùng để xuất khẩu nên giống lúa cũng cần phải có phẩm chất tốt, đạt tiêu chuẩn của các nước nhập khẩu.
Thời gian xuống giống cũng cần được lưu ý, đối với những vùng có thể chủ động được nước tưới thì có thể xuồng giống sớm vào tháng 3. Ngược lại những nơi khác nên chờ đến đầu mùa mưa vào tháng 4 hoặc trễ có thể xuống vào tháng 5 với những vùng bị mặn xâm nhập. Đối với những nông dân đã xuống giống mà chưa có nước tưới có thể thực hiện gieo sạ lại. Việc xuống giống cũng cần phải thực hiện đồng loạt theo từng địa phương để né rầy, cắt đứt vòng đời sâu bệnh hại.
SỬ DỤNG PHÂN BÓN HIỆU QUẢ
Do điều kiện khí hậu, thời tiết và chế độ thủy văn nên năng suất lúa vụ HT không thể cao bằng vụ ĐX nên hiệu quả canh tác chắn chắn không cao như vụ ĐX, nhất là trong điều kiện được dự báo khó khăn như năm nay, bởi vậy việc cung cấp dinh dưỡng cho lúa, kỹ thuật “đi phân” cũng cần có sự điều chỉnh thích hợp tùy từng điều kiện cụ thể.
Dùng vôi hoặc phân lân bón lót cũng là một trong các biện pháp thiết yếu cần thực hiện sớm, đặc biệt là những vùng nhiễm phèn nặng như Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên. Ngoài việc giúp ém phèn nó còn làm tăng pH cho đất và góp phần tăng hiệu quả sử dụng phân bón của cây lúa.
Việc bón phân chỉ nên thực hiện khi chủ động được nguồn nước tưới, do phân NPK cần phải tan trong nước cây mới hấp thụ được, tránh việc lãng phí phân bón do thất thoát. Phân bón lá có thể được sử dụng để cấp cứu, bảo vệ cây trong thời gian ngắn trong trường hợp không thể bổ sung dưỡng chất cho cây qua đường rễ.
Vì năng suất của vụ HT thấp hơn vụ ĐX nên lượng phân bón sử dụng cần giảm bớt. Do thiếu nước để ém phèn, nên các ion sắt, nhôm được phóng thích trong đất, gây nên hiện tượng cố định lân, làm cây không hấp thu được. Nông dân cần tăng lượng phân lân bổ sung cho cây trong vụ mùa này. Ngoài ra, phân đạm cũng được khuyến cáo nên sử dụng ít, để tránh cây hấp thụ nhiều đạm dẫn đến tăng chiều cao, dễ đổ ngã khi có mưa gió lớn.
Vụ HT này là vụ đầu tiên Cty CP Phân bón Bình Điền đưa ra rộng rãi toàn thị trường loại phân Lân Đầu Trâu 46P+. Đây là loại phân có sử dụng hợp chất Avail, giúp bao bọc hạt lân, tránh tình trạnh bị ion sắt, nhôm cố định làm giảm hiệu quả sử dụng. Hiện Cty đã đưa vào sử dụng trên mô hình cánh đồng mẫu lớn ở một số tỉnh, với liều lượng 70 kg/ha, ghi nhận năng suất đạt được bằng hoặc cao hơn so với đối chứng dùng 100 kg phân DAP thông thường; có một số nơi năng suất cao hơn đến 20%. Có thể thấy đây là loại phân hoàn toàn có khả năng thay cho DAP, thích hợp sử dụng trong thời điểm khô hạn, thiếu nước như hiện nay.
